اینستاگرام را باید فراگیرترین و عمومی‌ترین شبکه اجتماعی در ایران دانست که بیش از ۳۰ میلیون کاربر فعال و نیمه فعال در داخل کشور دارد. این پلتفرم که از سال ۲۰۱۰ راه‌اندازی شده در ابتدا به دلیل فیلتر نبودن و دسترسی آسان، جایگزین فیس‌بوک شد اما هرچه بیشتر پیشرفت، تعداد کاربران و میزان حضور آنها در این رسانه اجتماعی بیشتر شد تا جایی‌که کاربران ایرانی یکی از فعال‌ترین کاربران این پلتفرم در جهان محسوب می‌شوند.
واکاوی ابعاد سیاسی اجتماعی اینستاگرام نیز به دلیل گستردگی و حجم سریع اخبار و حوادث به امری حایز اهمیت برای جامعه‌شناسان و کارشناسان مجازی تبدیل شده به نحوی‌که برخی از متخصصان حوزه شبکه‌های اجتماعی بر این باورند که اینستاگرام فارسی بهترین ابزار برای تحلیل پژواک صدای مردم ایران در بسیاری از حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است.
بررسی روند تدریجی محتوا و تحلیل موضوعات صفحات اینستاگرامی نشان می‌دهد که اینستاگرام فارسی در دو سه سال اخیر به شدت از جنبه سرگرمی و تفریحی به محلی برای کنش‌های جدی سیاسی و اجتماعی کاربران بدل شده است به گونه‌ای که در جریان اعتراضات شهریورماه ۱۴۰۱ و با وجود فیلترینگ این پلتفرم، شاهد یکی از فراوان‌ترین حجم و فراوانی تولیدمحتوای انتقادی و اعتراضی در قالب این بستر بودیم.
گروه داده‌کاوی ایرنا به منظور تحلیل و بررسی تاثیرپذیری صفحات خبری اینستاگرام فارسی، ۷ صفحه برجسته، معتبر و پرمخاطب خبری این پلتفرم را در شاخص‌های مهم اثرگذاری مورد تحلیل قرار داده است. برای تبیین اثرگذاری این صفحات ۵ شاخص مهم تعداد لایک، پست، کامنت، بازدید و فالوئر مورد مقایسه و بررسی قرار گرفته؛ جدول زیر نتایج این بررسی را نشان داده است.
نکته حایز اهمیت اینست که خبرگزاری «ایرنا» و «ایسنا» به دلیل مرجعیت خبری و انتشار اخبار با ادبیات رسمی، «خبرگزاری فارس» و «آخرین خبر» به دلیل پرمخاطب بودن، «انتخاب» به دلیل فعالیت قابل توجه در تولیدمحتوا و گرفتن تیک آبی، «اقتصاد آنلاین» به عنوان پرمخاطب‌ترین رسانه اقتصادی آنلاین و «روزنامه شرق» به عنوان یکی از صفحات مطبوعاتی جریان‌ساز، انتخاب و مورد تحلیل و مقایسه قرار گرفته‌اند:
کدام صفحات خبری اینستاگرام فارسی، بیشترین دنبال‌کننده را دارند؟
تعداد دنبال‌کننده(فالوئر)، شاخص مهمی برای تاثیرگذاری و جلب نظر مخاطبان است که در شبکه‌های اجتماعی مختلف به نوعی اعتبار آن کاربر و صفحه اجتماعی به حساب می‌آید. در میان صفحات خبری فعال در اینستاگرام، خبرگزاری فارس با ۱ میلیون و ۹۲۶ هزار فالوئر پیشتاز در جذب مخاطب است. آخرین خبر که منتسب به روزنامه خراسان است با ۱ میلیون و ۴۶۱ هزار دنبال‌کننده از دیگر صفحات اینستاگرامی پرطرفدار خبری است که توانسته تا حد زیادی این روند جذب مخاطب را تداوم بخشد.
خبرگزاری ایرنا با ۴۴۶ هزار دنبال‌کننده از پرطرفدارترین صفحات خبری در اینستاگرام فارسی است که توانسته با وجود محدودیت‌هایی که در بیان اخبار به طور رسمی دارد، جذب دنبال‌کننده خوبی داشته باشد. انتخاب از جمله صفحات اینستاگرامی منتقد دولت یازدهم است که با ۲۱۶ هزار دنبال‌کننده از دیگر صفحات پرطرفدار خبری این پلتفرم به شمار می‌آید.
اقتصاد آنلاین در کنار «تجارت نیوز» پرمخاطب‌ترین صفحات خبری با محوریت اقتصاد در اینستاگرام فارسی هستند که با انتشار اخبار و تحلیل‌های به روز توانستند در جذب مخاطب نیز موفق عمل کنند.
ایسنا با وجود مرجعیت خبری رسمی در میان خبرگزاری‌های داخلی، در اینستاگرام فارسی نتوانسته آنچنان موفق عمل کند و اکانت این خبرگزاری با ۱۷۹ هزار دنبال‌کننده از جمله کمترین دنبال‌کنندگان را در این بستر دارد.
روزنامه شرق که در ماه‌های منتهی به اعتراضات شهریورماه ۱۴۰۱، بسیار فعال و جریان‌ساز عمل کرده بود، تنها موفق به جذب ۶۵ هزار مخاطب در اینستاگرام شده است تا مشخص شود رویکرد سیاسی، فعالیت خبری و نوع محتوای خبری و تحلیلی همگی در تعیین و تعداد دنبال‌کنندگان نقش موثر و توامان دارند.
کدام صفحات خبری اینستاگرام فارسی، بیشترین تولیدمحتوا را دارند؟
تولیدمحتوا که شاخص اصلی میزان فعالیت یک کاربر است در اینستاگرام در قالب پست و استوری نمایان می‌شود و در واقع یک شاخص مهم در ارتباط با تحلیل رویکرد سیاسی اکانت مورد نظر به شمار می‌آید.
در تولیدمحتوا نیز خبرگزاری فارس در میان دیگر صفخات خبری اینستاگرام فارسی پیشتاز است و با ۴۲ هزار پست رتبه نخست تولیدمحتوای ویدئویی و نوشتاری را از آن خود کرده است. خبرگزاری انتخاب بعد از فارس، فعال‌ترین صفحه اینستاگرامی در انتشار محتوای است که با ۴۱ هزار و ۲۶۲ پست در نزدیکی فارس و در رتبه دوم قرار گرفته است.
آخرین خبر که از نظر تعداد دنبال‌کننده رتبه دوم را کسب کرده، در ارتباط با تولیدمحتوا با ۳۸ هزار پست در رتبه سوم قرار گرفته است.
خبرگزاری ایرنا با ۱۸ هزار و ۴۴۱ پست در رده‌های میانی رده‌بندی صفحات اینستاگرامی از نظر تولیدمحتوا قرار دارد و از حبرگزاری ایسنا، روزنامه شرق و اقتصاد آنلاین بیشتر پست منتشر کرده است.
اقتصاد آنلاین صفحه اینستاگرامی تخصصی حوزه اقتصاد با ۱۱ هزار و ۵۲۴ پست، روزنامه شرق که سابقه کمتری در اینستاگرام دارد با ۸ هزار و ۵ پست و خبرگزاری ایسنا با ۲۹۳۰ پست از دیگر صفحات فعال در جهت انتشار محتوای اینستاگرامی بوده‌اند.
کدام صفحات خبری اینستاگرام فارسی، بیشترین بیننده ویدئوها را دارند؟
بررسی محتوای صفحات خبری اینستاگرامی فارسی نشان داد که خبرگزاری ایسنا و اقتصادآنلاین هیچ محتوای ویدئویی در اکانت خود منتشر نکردند، در سوی مقابل، آخرین خبر، با ۸۰ هزار بازدید، بیشترین متوسط تماشای ویدئویی را در میان پیج‌های خبری اینستاگرامی از آن خود کرده است.
فارس که در جذب فالوئر و تولیدمحتوا در رتبه نخست قرار داشت از نظر متوسط بازدید ویدئوها با ۶۷ هزار بازدید دومین صفحه خبری اینستاگرامی است. انتخاب با ۲۲ هزار، ایرنا با ۲۰ هزار و روزنامه شرق با متوسط بازدید ۵ هزار، دیگر صفحات خبری از نظر میزان تماشای کاربران بوده‌اند.
نکته حایز اهمیت در محاسبه میزان بازدید در اینستاگرام اینست که با توجه به بررسی میزان تماشای ویدئوهای مختلف در این پلتفرم، به نظر می‌رسد برخلاف لایک در اینستاگرام که منحصر به فرد محاسبه می‌شود، تماشای ویدئوهای اینستاگرامی یکتا نیست و یک کاربر به تعداد دفعات بازدید، می‌تواند ویوی ویدئو در اینستاگرام را افزایش دهد.
کدام صفحات خبری اینستاگرام فارسی، بیشترین لایک را گرفتند؟
دریافت لایک در کنار تعداد بازدید و میزان فالوئر، شاخص‌های تعیین کننده برای بررسی وضعیت فعالیت و تاثیر یک اکانت اینستاگرامی است که از این لحاظ نیز خبرگزاری فارس با متوسط لایک ۱۲ هزار، رتبه نخست را در جلب پسند مخاطبان خود بدست آورده است. آخرین خبر که از نظر تعداد بازدید ویدئوها در رتبه نخست قرار داشت از نظر متوسط لایک رتبه دوم را کسب کرده است.
خبرگزاری ایرنا با متوسط لایک ۲ هزار و ۹، سومین صفحه خبری در اینستاگرام فارسی است که توانسته رضایت نسبی مخاطبان خود را با این تعداد لایک کسب کند.
اقتصاد آنلاین با ۶۹۸، انتخاب با ۶۱۸، روزنامه شرق با ۴۰۵ و خبرگزاری ایسنا با ۳۷۴ لایک از دیگر صفحات خبری اینستاگرام فارسی هستند که نتوانستند به اندازه تعداد چند ده هزارتایی فارس و آخرین خبر از دنبال‌کنندگان خود لایک دریافت کنند!
کدام صفحات خبری اینستاگرام فارسی، بیشترین کامنت را از کاربران گرفتند؟
تعداد کامنت شاخص برجسته‌ای برای میزان ارتباط مخاطبان با محتوای منتشر شده در اینستاگرام است به نحوی که می‌توان گفت در اغلب اوقات، هرچه تعداد کامنت یک پست بیشتر باشد میزان تاثیرپذیری آن نیز بیشتر می‌شود، ناگفته نماند که برای تحلیل تاثیرگذاری یک صفحه و کاربر اینستاگرامی شاخص‌های مهمی می‌بایست در نظر گرفته شود و نمی‌توان به یک شاخص اکتفا کرد.
صفحه خبرگزاری فارس علاوه بر تعداد دنبال‌کننده، تعداد لایک و تعداد پست در تعداد کامنت مخاطبان خود نیز با متوسط ۴۵۰ کامنت پیشتاز است.
خبرگزاری ایرنا بعد از فارس بیشترین تعداد کامنت را در میان صفحات خبری اینستاگرام فارسی بدست آورده که می‌توان از این لحاظ پیج خبری ایرنا را موثر ارزیابی کرد. نکته حایز اهمیت در این بررسی اینست که برخی از کامنت‌های کاربران صفحات پربازدید در اینستاگرام به کامنت‌های تبلیغاتی و غیرمرتبط مربوط می‌شود که خبرگزاری ایرنا و فارس نیز از این قاعده مستثنا نبودند اما درصد این کامنت‌های غیرمرتبط در زمان‌ها و محتواهای مختلف، متفاوت بوده است.
آخرین خبر با متوسط ۱۳۶ کامنت، انتخاب با ۳۱، ایسنا با ۲۷، اقتصاد آنلاین با ۲۶ و روزنامه شرق با ۱۵ کامنت دیگر صفحات خبری از حیث متوسط کامنت، به عنوان شاخصی برای دیالکتیک کاربران با محتوای پست بوده‌اند.
جمع‌بندی
۱. ضریب نفوذ صفحات خبری اینستاگرام فارسی با شاخص‌های مهم و مختلفی از جمله میزان فالوئر، تعداد لایک، پست، کامنت و بازدید ویدئوها مشخص می‌شود و از این حیث فارس، آخرین خبر و ایرنا موثرترین صفحات خبری اینستاگرام فارسی بوده‌اند. در میان صفحات خبری مطبوعاتی، روزنامه شرق ازمیان پیج‌های اقتصادی اقتصاد آنلاین و در بین صفحات خبری اینستاگرامی با رویکرد انتقادی دولت، اکانت کاربری انتخاب پیشتاز بوده است.
۲.بررسی ۷ صفحه خبری اینستاگرام فارسی نشان داد که صفحه خبری فارس با توجه به پیشتازی در تعداد لایک، تعداد کامنت، تعداد پست و تعداد دنبال‌کننده، موثرترین صفحه خبری اینستاگرام فارسی از نظر فعالیت، جذب مخاطب و نوع محتوای مورد پسند مخاطبان بوده است. خبرگزاری ایرنا بعد از فارس و آخرین خبر، موثرترین صفحه خبری اینستاگرام فارسی از نظر تعداد لایک، بازدید، کامنت، دنبال‌کننده و کامنت بوده است.
۳. از نظر کمترین میزان تاثیرگذاری در میان صفحات خبری نامبرده با تحلیل کمی شاخص‌های لایک، کامنت، بازدید، فالوئر و تعداد پست، خبرگزاری ایسنا و روزنامه شرق کمترین تاثیرگذاری را در مقایسه با دیگر صفحات داشته‌اند. ایسنا از نظر تعداد پست، میزان بازدید و متوسط لایک کمترین و صفحه روزنامه شرق از نظر تعداد فالوئر و تعداد کامنت، کمترین میزان را در میان ۷ صفحه خبری شاخص این گزارش داشته‌اند.