تولید اولین سلول درمان سرطان خون، تولید اولین داروی ناباروی از رده‌های سلولی، تولید اولین سازه‌ای که ژن ها را به داخل سلول حمل می کند، سلول‌های مزانشیم برای درمان بیماری‌های مفصلی، درمان بیماری‌های چشمی، تولید اولین داروهای رده سلولی و درمان سرطان با سلول‌های بنیادی بخش دیگری از فعالیت های پزشکان محقق ایرانی در مجموعه پژوهشی درمانی رویان است که آوازه موفقیت های آنها جهانی شده است.
۳۱ سال پیش در هشتم خرداد ماه سال ۱۳۷۰ مرکز جراحی محدود رویان با هدف ارایه خدمات درمانی به زوج های نابارور و پژوهش و آموزش در زمینه علوم باروری و ناباروری توسط زنده یاد دکتر سعید کاظمی آشتیانی و گروهی از پژوهشگران و همکارانش در جهاددانشگاهی علوم پزشکی ایران تأسیس شد. به مناسبت فرارسیدن چهل و چهارمین سالگرد دهه مبارک فجر و در سی‌ویک سالگی فعالیت پژوهشگاه رویان با دکتر عبدالحسین شاهوردی عضو هیات علمی و رییس پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی درباره آخرین دستاوردهای علمی پژوهشگران ایرانی فعال در این پژوهشگاه به گفت‌وگو نشستیم. وی می گوید: فعالیت‌های رویان در سه پژوهشکده و چهار مرکز خدمات تخصصی و یک دانشکده علوم پایه پزشکی متمرکز شده است. فعالیت این پژوهشگاه با بحث درمان ناباروری شروع شد و امروز نیز در زمینه سلول های بنیادی و بیوتکنولوژیک کار خود را دنبال می کند.
دکتر شاهوردی دانش آموخته دکتری علوم تشریحی از دانشگاه تربیت مدرس و جنین شناس است و سال های بسیاری به تربیت دانشجویان این رشته همت دارد. وی همراه با دیگر متخصصان این رشته در پژوهشگاه رویان به فعالیت می پردازد که دغدغه همه آنها کمک به زوج های نابارور است تا صاحب فرزند شوند. وی در گفت‌وگوی حضوری با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، اظهار داشت: پژوهشگاه رویان در سه دهه فعالیت خود توانسته بسیاری از زیرساخت ها را در موضوعات مختلف آماده کند، به ویژه توانسته نیروی انسانی و کادر علمی خوبی تربیت کند. اکنون با اتکا به این توان و نیروی انسانی باتجربه از سال ۱۴۰۰ بحث توسعه فعالیت‌های پژوهشگاه در سطح بین الملل را به جدّ در دستورکار خود قرار داده است.
نه تنها بیماران ما به خارج از کشور نمی روند بلکه میزبان بیماران خارجی هستیم
این پژوهشگاه در عرصه های بیولوژی، تولید مثل، ناباروری و سلول های بنیادی قدم های موثری را برداشته است و امروز دیگر نیازی نیست که بیماران ما برای معالجه به خارج از کشور بروند و در عرصه های علوم جدید حتی میزبان تعداد قابل توجهی بیماران خارج از کشور هم هستیم.
رییس پژوهشگاه رویان در ادامه یکی از مزایای رویان را مجاور بودن فعالیت‌های آموزش و پژوهش در کنار خدمات تخصصی عنوان کرد و اظهار داشت: این پژوهشگاه در عرصه های بیولوژی، تولیدمثل، ناباروری و سلول های بنیادی قدم های موثری برداشته است و امروز دیگر نیازی نیست بیماران ما برای معالجه به خارج از کشور بروند و در عرصه های علوم جدید حتی میزبان تعداد قابل توجهی از بیماران سایر کشورها هستیم.
سلول‌های مزانشیم برای درمان بیماری‌های مفصلی
رییس پژوهشگاه رویان گفت: در زمینه تولید پوست مصنوعی، سلول‌هایی که در بحث سوختگی و بافت‌هایی که در زمینه درمان سوختگی ها استفاده می شوند نیز در این پژوهشگاه کار شده است که یکی از این پروژه‌ها در بحث سلول های بنیادی مزانشیم و «بانک بافت بند ناف» است که حدود یک ماه پیش در قالب دستاوردهای شرکت فناوری «بن یاخته های رویان» با حضور معاونت پژوهشی وزارت بهداشت رونمایی شد. این فناوری برای درمان دردهای مزمن مفصلی به خصوص ستون فقرات و مفاصلی مانند زانو کاربرد دارد و یکی از اتفاقات بزرگی بود که در سال ۱۴۰۱ رقم خورد.
شاهوردی «بانک بافت بند ناف» را از دیگر دستاوردهای محققان در «بانک خون بند ناف» دانست و افزود: این بانک منبع غنی از سلول‌های بنیادی مزانشیم است که در سلول‌های درمانی برای بیماری‌های غیرخونی مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ در این بانک بدون نیاز به تطابق ژنتیکی می‌توان نمونه‌ها را به همراه خون بند ناف ذخیره سازی کرد.
درمان بیماری‌های چشمی
شاهوردی افزود: یکی دیگر از فعالیت‌های رویان، با حمایت شرکت های خطرپذیر در زمینه شبکیه چشم در دست انجام است و بخش حیوانی آن انجام شده است که امیدواریم بتوانیم در قالب یک درمان و کارآزمایی بالینی آن را دنبال کنیم.
وی ادامه داد: یکی از خدماتی که در مرکز توسعه فناوری محصولات پیشرفته سلولی رویان ارائه می‌شود، پیوند سلول‌های بنیادی قرنیه (Limbal Stem Cells) با هدف تامین این سلول‌ها در بیمارانی است که دچار سوختگی شیمیایی یا آسیب قرنیه شده‌اند.
شاهوردی گفت: یکی از نگاه‌هایی که در پژوهشگاه دنبال شده این است که بتوانیم از فضای تحقیقات جلوتررفته و در قالب آزمایشگاه‌های پایلوت کارهایی را با رویکرد ملی دنبال کنیم. در این مسیر حمایت‌های خوبی از سوی جهاد دانشگاهی و معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری صورت گرفت و با تعاملاتی که با ستاد علوم شناختی و سلول های بنیادی و بیوتکنولوژی داشتیم، حاصل آن در سال ۱۴۰۱ کاری بود که در آزمایشگاه پایلوت مولکولی دنبال شد و توانستیم رده سلولی ایجاد کنیم که بتوان با استفاده از آن داروهایی را تولید کرد.
تولید اولین داروهای رده سلولی
رییس پژوهشگاه رویان گفت: داروهای نوترکیب جزو داروهای گران‌قیمتی هستند که امروز تجربه های خوبی در این زمینه در کشور ما به دست آمده است اما تجربیات بیشتر روی رده سلول‌هایی است که از خارج از کشور خریداری شده بود. بر همین اساس پژوهشگاه رویان به عنوان یک ماموریت در زمینه تولید داروهای رده‌های سلولی کار کرد و توانست با انعقاد قراردادی با یکی از شرکت های دارویی تولید اولین داروهای رده سلولی در زمینه ناباروری را با ثبت و پیگیری از طریق وزارت بهداشت عملیاتی کند.
وی افزود: این یک نگاه و رویکرد بزرگ است که امیدواریم اولین داروی حاصل از رده سلولی داخل، بتواند وارد بازار شود و این جرات و جسارت را به محققان بدهد که در داروهای دیگر هم برای تولید رده‌های سلولی و تولید داخل خود قدم بردارند که این ارزش افزوده بسیار بالایی دارد.
شاهوردی ادامه داد: با توجه به تجربه ای که در کارهای سلولی و مولکولی پیدا کرده ایم این تجربه می تواند در زمان خاص خیلی کمک کند همانطور که این تجربه در زمان کرونا به ما کمک کرد و توانستیم واکسن کرونا تولید کنیم و در زمان حاد این بیماری توانستیم بار سنگینی را از روی دوش جامعه برداریم. امیدواریم این قدم هایی که در زمینه رده های سلولی اتفاق افتاده است، به سرانجام برسد و بتوانیم اولین رده ها و تولیدات و محصولات را وارد بازار کنیم.
وی گفت: فضای کار پژوهشگاه شاید کمی با فضاهای دانشگاه ها و پژوهشگاه های دیگر متفاوت باشد چرا که مرکز تخصصی ما جنب پژوهشگاه است. در واقع اولین مصرف کننده تجربیاتی هستیم که در پژوهش در بخش تولیدمثل به دست می آوریم. مرکز ناباروری ما به نوعی یک مرکز و مجموعه مرجع است که بسیاری از بیماران مبتلا به مشکلات نازایی برای درمان های تکمیلی به این مرکز مراجعه می کنند.
رییس پژوهشگاه رویان اظهار داشت: درمان بیماری نازایی بسیار دشوار است اما در زمان این بیماری و میزان موفقیت پژوهشگاه با بهترین مراکزی که صاحب این دانش در سطح بین المللی است، رقابت می کند یعنی ادعایی که ما می کنیم این است که آماده‌ایم در این عرصه با ارایه مستندات با مسوولین ذیربط بحث و گفتگو داشته باشیم.
شاهورودی افزود: رویکرد پژوهشگاه با توجه به فضایی که در کشور روی شرکت های دانش بنیان پیدا شده است آماده کردن زیرساخت هایی است که محققان در قالب شرکت های دانش بنیان تحقیقات خود را ادامهدهند و از نتایج تحقیقات خود بهره ببرند. تلاش ما این است که در قالب یک مرکز رشد در پژوهشگاه رویان به آنها کمک کنیم.
وی ادامه داد: امروز حدود ۱۰ شرکت دانش بنیان در پژوهشگاه رویان شکل گرفته است و با تجربه ای که در زمینه همانند سازی داشتیم توانستیم رویانا، حنا و حیوانات شبیه سازی بدست بیاید که امروز در خدمت صنعت دام و دامپروری در قالب شرکت دانش بنیان قرار گرفته است.
رییس پژوهشگاه رویان گفت: یکی از شرکت های دانش بنیان ما امروز در تکثیر حیوانات با پتاسیل ژنتیک قدم های موثری برداشته است که یکی از فعالیت های انجام شده تولید بیش از ۲ هزار بز سانن بود که با تکنولوژی لقاح خارج از رحم و همانند سازی وارد بازار کردند. بز سانن روزانه می تواند ۴ تا ۵ لیتر شیر تولید کند که این از نظر اقتصادی برای یک کشاورز خیلی می تواند موثر باشد.
شاهوردی افزود: در زمینه سلول های بنیادی هم شرکت دانش بنیان بن یاخته های رویان را داریم که یکی از خدمات این شرکت حفظ و نگهداری سلول های بنیادی خون بندناف است که این هم به عنوان یک سرمایه ملی به آن نگاه می شود. با توجه به چند سالی که از تاسیس این شرکت می گذرد بیش از سی نفر از بیماران از سلول های بنیادی خون برادر یا خواهر استفاده کرده است. البته بیشتر در بچه ها و در بیماریهایی مثل سرطان خون استفاده شده است و این حس خوبی می دهد که از سلول های بنیادی جفت برادر یا خواهر استفاده کرده و درمان شده است.
وی با بیان این که شرکت دانش بنیان بن یاخته جایگاه خوبی را پیدا کرده است و ایام خطری که می تواند گریبان گیر یک شرکت دانش بنیان را بگیرد پشت سر گذاشته است گفت: امروز این شرکت روی موضوعات جدید کار می کند و یکی از پروژه ها خوبی که دنبال کرد استفاده از سلول های بنیادی خون بند ناف برای بیماری بچه هایی که دچار فلج مغزی شده اند. بیش از ۱۰۰ بیمار با کمک بیمارستان کودکان دانشگاه تهران تحت درمان از این روش هستند.
رییس پژوهشگاه رویان افزود: یکی دیگر از رویکردهای شرکت بن یاخته تولید ملزوماتی برای خود این شرکت برای حفظ و نگهداری سلول است. این نگاه و رویکرد یک زنجیره تامین را بدنبال دارد که با کمک مهندسین و شرکت‌های دانش بنیان دیگر تانک‌های نیتروژنی که برای نگهداری سلول ها کارایی دارد را تولید کردند. پیش از این با هزینه زیادی مجبور بودیم از خارج از کشور این ملزومات را خریداری کنیم که این شرکت توانست خیلی از وسایل مورد نیاز خود را تولید کند که قدم های بزرگی بود که در این عرصه برداشته شد.
شاهوردی ادامه داد: یکی از بحث های خون بند ناف جابه جایی آن است. خون بند ناف جمع آوری شده از شهرهای مختلف برای انتقال به تهران جداسازی سلول های آن برای تست های تکمیلی نیازمند پشت سرگذاشتن یک زنجیره سرد است. دوستان ما برای حفظ و نگهداری و شرایط استاندارد برای جابه جایی با کمک محققان پژوهشگاه و شرکت های دانش بنیان امکاناتی را آماده کرده‌اند. در واقع می خواهم بگویم در عرصه های جدید زمانی که قدمی برداشته می شود آن قدم یک جریان کاری است که می تواند اتفاقات خوبی را بدنبال خود رقم بزند.
درمان آینده سلول درمانی است
رئیس پژوهشگاه رویان با بیان اینکه نگاه و رویکرد آینده در کنار درمان روتین، سلول درمانی است که نگاه و رویکرد جدیدی است گفت: یکی دیگر از کارهای بزرگی که رویان دنبال کرده این بود که توانسته با نگاه تولید سلول در اتاق های تمیز مجوز این سلول ها را از وزارت بهداشت بگیرد و چهار سلول را تاکنون در وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو ثبت کرده است.
شاهوردی افزود: بعد از بحث سلول درمانی موضوعات ژن درمانی است. این مبحث، یکی از عرصه های جدید است که در سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ به آن ورود پیدا کردیم و توانستیم زیرساخت آزمایشگاه ژن درمانی را آماده کرده و افرادی را در این زمینه آموزش دهیم.
وی ادامه داد: همکاران ما توانستند در قالب یک پروژه تحقیقاتی اولین سازه ای که ژن را به داخل سلول حمل می کند، تولید کنند در واقع سلول‌هایی برای درمان بیماری های سرطان خون را تولید کنند که امیدواریم نتایج آن بعد از کارآزمایی بالینی به بار بنشیند.
شاهوردی گفت: امیدواریم در سال های آینده پروژه‌هایی که در این سه دهه به ویژه از سال ۱۳۸۴ به بعد در پژوهشگاه رویان انجام شده و فازهای تحقیقاتی خود را گذرانده و بعضی ها وارد فازهای بالینی شده اند تکمیل شود و بتواند به عنوان یک پروتکل درمانی یا محصول درمانی در خدمت مردم باشد.
درمان سرطان با سلول‌های بنیادی
رییس پژوهشگاه رویان با بیان اینکه در این پژوهشگاه رویکرد فعالیت ها تحقیقاتی است، اظهار داشت: یکی از پروژه های شاخص که فاز اول آن را پشت سرگذاشته ایم، درمان سرطان با رویکرد سلول های بنیادی است که بتوانیم سلول های ایمنی بدن را در قبال سلول های سرطانی مجهز و تقویت کنیم؛ چرا که سلول‌های ایمنی در بدن می توانند سلول های سرطانی را کنترل و حذف کنند.
شاهوردی افزود: گاهی اوقات سلول های سرطانی خود را از سلول های ایمنی بدن پنهان می کنند؛ بنابراین نگاه و رویکرد در دنیا و در کشور ما بر یافتن روش های درمانی برای این منظور است؛ بر همین اساس پژوهشگاه رویان در این زمینه کار خود را شروع کرده است و سلول های ایمنی بدن را از خود فرد یا افرادی که از نظر ارتباطات خونی مشکل ندارند، می گیرند و در آزمایشگاه این سلول ها را تیمار می کنند یعنی آموزش می دهند و دوباره این سلول های ایمنی را به بدن فرد بیمار سرطانی برمی‌گردانند.
وی ادامه داد: یکی از پروژه هایی که در پژوهشگاه رویان شروع کردیم و امروز در قالب یک شرکت دانش بنیان کار خود را در این زمینه دنبال می کنیم، این است که با کمک محققان بیمارستان کودکان دانشگاه تهران در زمینه سرطان مغز کودکان با روش پروتکل درمانی و رویکرد ایمونوتراپی قدم برداشته ایم و طول عمر این کودکان را از ۶ ماه افزایش دادیم و حتی در مغز برخی بیماران توده های سرطانی حذف شده است.
شاهوردی تاکید کرد: ابتدای کار هستیم و نیاز است که فازهای بعدی هم انجام شود. امیدواریم با موفقیت هایی که در این زمینه به دست می آوریم، در خدمت مردم باشیم. دانش‌های جدید نشان می دهد که بسیاری از بیماری هایی که مهر صعب العلاجی خوردند، امروز می شود با پروتکل ها و درمان های جدید پاسخ بگیرند و امیدواریم در این عرصه ها قدم های موثری برداریم.
رویکرد پژوهشگاه رویان تشخیص زودهنگام سرطان است
وی افزود: در بحث درمان سرطان یکی دیگر از رویکردهای پژوهشگاه رویان تشخیص زودهنگام و به عبارتی پیشگیری است. ما با کمک خیرین شهر بابل پایگاه تحقیقاتی را در این زمینه راه اندازی کرده ایم و امیدواریم با حمایتی که جهاد دانشگاهی انجام می دهد، این مرکز به عنوان یک مرکز پیشگیری فعالیت خود را دنبال کند.
شاهوردی ادامه داد: نگاه و رویکرد پژوهشگاه این است که بتوانیم با استفاده از شناسایی مارکرها و نشانه هایی که روی سلول هایی که در بدن شکل می گیرند و از خود آثاری به جا می گذارند، سرطان زودتر تشخیص داده شود چرا که تشخیص زودهنگام در بیماری دست پزشک را باز می گذارد و می تواند با یک پروتکل بهتر درمان خود را شروع کند و حیات این افراد استمرار پیدا کند.
وی گفت: برخی افراد ناباور نیستند اما دچار بیماری ها یا سرطان هایی می شوند که برای درمان نیاز به پرتودرمانی و شیمی درمانی دارد و بر اثر آن، سلول های جنسی خود را از دست می دهند، بر همین اساس این افراد نیاز به حفظ سلول های باروری خود پیدا می کنند. یک بانک تخمدان در رویان شکل گرفته است و این افراد به آن مراجعه می کنند و سلول های جنسی آنها در آنجا حفظ می شود و بعد از درمان با امید بیشتری فرزنددار شدن را دنبال می کنند که با این روش خیلی از خانواده ها صاحب فرزند شده اند. یک بیمار سرطانی زمانی که امید پیدا می کند، درمان ها موفقیت‌آمیزتر خواهند بود.
سالیانه ۴۰۰ تا ۵۰۰ زوج خارجی برای درمان ناباروری به پژوهشگاه رویان می آیند
رییس و عضو هیات علمی پژوهشگاه رویان گفت: بچه‌های متولد شده، فرزندان رویان هستند. ما در این سه دهه بیش از ۴۰ هزار تولد در رویان داشته ایم. با وجود شرایطی که در دوره کرونا پیش آمد و محدودیت هایی که ایجاد شد، سالیانه ۴۰۰ تا ۵۰۰ زوج خارجی به رویان مراجعه کرده و درمان شدند. این افراد می توانند سفیران خوبی برای کشور و مرکز درمانی رویان باشند.
شاهوردی یکی دیگر از دستاوردها و محصولات رویان را بانک خون بندناف عنوان کرد و افزود: از کشورهای منطقه افرادی را داریم که خون بندناف شان را به ایران منتقل کرده اند و در اینجا نگهداری می شود. این دانش فنی ظرفیتی را برای تعاملات و ارتباطات بیشتر با کشورهای منطقه ایجاد کرده است.
رییس پژوهشگاه رویان ادامه داد: بسیاری از محصولات رویان مانند داروهای نوترکیب در ابتدای راه هستند و شرکت‌هایی فعال در این زمینه تازه شکل گرفته‌اند که امیدواریم با رویکردی که در این زمینه دارند، برای آینده حرفی برای گفتن داشته باشند.
وی با بیان اینکه یکی از مشکلات در زمینه ناباروری مواد مصرفی است که در مسیر درمان ناباروری استفاده می شود. در واقع وسایل یکبار مصرفی که در این مسیر استفاده می شوند، دغدغه اصلی مسوولان یک مرکز یا یک تیم تحقیقاتی است، افزود: در زمینه درمان ناباروری در سال های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ اتفاقات خوبی افتاد که بعضی از آنها به محصول تبدیل شدند.
بیش از ۲ هزار دانشجوی فوق لیسانس و دکترا پایان‌نامه‌های خود را در رویان گذراندند
شاهوردی در ادامه درباره همکاری این پژوهشگاه با دانشگاه ها گفت: در این سه دهه فعالیت رویان بیش از ۲ هزار دانشجوی فوق لیسانس و دکترا از دانشگاه های مختلف در داخل کشور پایان نامه های خود را در رویان گذرانده اند که اتفاق بسیار خوبی است؛ چرا که توانمندی پیدا می کنند و به نوعی کارآفرین می شوند.
وی افزود: بر اساس پیگیری هایی که انجام شد، درصد زیادی از افرادی که در این فضا تجربه پیدا کرده بودند، فضای کار داشتند یا خود آنها کاری را ایجاد کرده بودند.
رییس پژوهشگاه رویان گفت: با دانشگاه های علوم پزشکی تهران، علوم پزشکی شهید بهشتی، دانشگاه آزاد، تربیت مدرس و دانشگاه های شهرستان ارتباطات و تعاملات بسیار خوبی داریم و در قالب پایان نامه های دانشجویی کارهای مشترکی را انجام می دهیم.
شاهوردی افزود: با حمایت ستاد علوم شناختی پروژه ملی تعریف شده است که هفت دانشگاه در این پروژه مشترک هستند که بخش حیوانی و آزمایشگاهی و بیولوژی آن در پژوهشگاه رویان انجام می شود و بخش های فنی آن در دانشگاه های فنی مثل تهران و شریف پیگیری می شود.
همکاری مشترک با کشورهای اروپایی و آمریکایی
وی با بیان اینکه پروژه های مشترکی را با کشورهای منطقه مانند ترکیه و پاکستان انجام داده ایم، گفت: با توانمندی که در کشور وجود دارد، بیشتر فعالیت های ما با کشورهای اروپایی و آمریکایی بوده است البته در منطقه هم تعاملات خوبی با چین و روسیه داشته ایم و توانسته ایم کارگاه ها، سمینارها و پروژه های مشترکی را انجام دهیم.
رییس پژوهشگاه رویان افزود: در بحث سلول های بنیادی و مهندسی بافت با روسیه کار می کنیم و تیم بسیار خوبی در این عرصه در حال کار است که تجربیات خوبی در این زمینه دارند و با به اشتراک گذاشتن تجربیات خود، قدم های بزرگی در این زمینه برداشته شده است.
بیشترین چالش پژوهش تامین هزینه‌های بالای مواد مصرفی است
شاهوردی درباره چالش های پژوهش گفت: چالش هایی که در بخش پژوهش وجود دارد، بیشتر در زمینه موارد مصرفی است. تولید بسیاری از مواد مصرفی که در بخش پژوهش استفاده می شوند، به دلیل اینکه مصرف بالایی در کشور ندارند و فقط رویکرد تحقیقاتی دارند، مرقوم به صرفه نیست.
وی افزود: از طرف دیگر شرکت هایی در سطح بین المللی هستند که سال ها این مواد را تولید می کنند؛ بنابراین یکی از چالش های ما تامین این مواد است چرا که نیازمند پشت سرگذاشتن یک چرخه خاص است تا به داخل برسند؛ بنابراین تامین این مواد تحقیقاتی و موادی که در پروژه ها نیاز است، در اولویت قرار نمی گیرد و در همان مسیر کارهای روزانه قرار می گیرند از این رو، تامین آنها بسیار دشوار است.
رییس پژوهشگاه رویان با بیان اینکه تامین مواد، هزینه های بالایی را به پژوهش تحمیل می کند، گفت: اگر پژوهش واقعا روی نیاز جامعه انجام شود، می تواند ارزش افزوده ای ایجاد کند که پاسخگوی این چالش ها باشد؛ بنابراین نیاز است که در پژوهش نگاه حمایتی و سرمایه گذاری حاکم باشد. چرا که هزینه و سرمایه در پژوهش، سرمایه گذاری است و اگر آزمایشگاه ها مجهز شوند، در زمان‌های سخت می توانند کمک های بسیار بزرگی را ارائه دهند.
وی افزود: ذات تحقیقات این است که با آزمون و خطا به نقطه ای می رسد که یکی از محصولات آن می تواند انقلاب و فضایی را ایجاد کند که بسیاری از مشکلات حل شود؛ بنابراین نیاز به حمایت به ویژه در تامین زیرساخت ها داریم.
شاهوردی ادامه داد: اتفاق دیگری که در کشور باید رقم بخورد این است که ارتباطات بخش خصوصی با پژوهش بیشتر شود. بخش خصوصی با توجه به نیاز جامعه راه میانبری را می تواند پشت سر بگذارد؛ شاید برای سود بیشتر بهترین راه واردات باشد اما اگر واقعا بخش خصوصی با پژوهش گره بخورد، ارزش افزوده زیادی در پژوهش است که می تواند هم به سود بخش خصوصی و هم کشور باشد؛ بنابراین باید به موضوع پژوهش به عنوان یک رسالت اجتماعی نگاه شود.
انتشار ۴۰۰ مقاله علمی در یک سال
شاهوردی گفت: در سال گذشته، ۴۰۰ مقاله و در ۱۰ ماهه سال ۱۴۰۱ بیش از این تعداد مقاله علمی منتشر کردیم که نزدیک به ۴۰ درصد این مقالات با مشارکت محققان و پژوهشگران خارج از کشور بوده است. این از قدم های موثر این پژوهشگاه به شمار می رود که بتوانیم ایده‌های جدید را با مشارکت محققان تخصصی خارج کشور دنبال کنیم. همچنین بعضی از کتاب هایی که در سه دهه گذشته در پژوهشگاه رویان به چاپ رسیده، با همکاری محققان داخلی با همکارانی در خارج از کشور بوده است.
وی با بیان این که یکی از برنامه هایی که پژوهشگاه در سال ۱۴۰۱ به جد دنبال می کند بحث‌های آموزشی و تعاملات بین‌المللی هستند تا بتوانیم تبادل دانشجو و استاد داشته باشیم، افزود: برای این که بتوان در مسیر بین المللی شدن گام برداشت، باید توانمندی این را داشته باشیم که افرادی را تربیت کنیم که این افراد کانال های ارتباطی ما با خارج از کشور باشند؛ بر همین اساس چند نفر از محققان این پژوهشگاه را برای فرصت‌های مطالعاتی به خارج از کشور فرستادیم و در سال ۱۴۰۱ سه نفر از کشور ونزوئلا نیز دوره های ۶ و ۴ ماهه را در پژوهشگاه رویان گذراندند و به کشور خود بازگشتند.
طرح راه‌اندازی مرکز درمان ناباروری رویان در کشور الجزایر
رییس پژوهشگاه رویان با بیان اینکه تعاملات آموزشی و پژوهشی را با کشورهای منطقه دنبال می کنیم، ادامه داد: حدود یک سال و نیم است که همکاری علمی با کشور الجزایر را آغاز کردیم و تفاهم نامه ها و قراردادهای اولیه در این زمینه تنظیم شده است تا یک مرکز درمان ناباروری به نام رویان در این کشور دایر شود که البته برای این کار سرمایه گذاران بخش خصوصی الجزایر دنبال این مساله هستند که امیدواریم این موضوع به سرانجام برسد.
شاهوردی با بیان اینکه همانند سال های گذشته در بحث آموزش، بیست و سومین کنگره و جشنواره رویان را امسال برگزار کردیم، گفت: نزدیک به ۴۰ نفر از محققان خارجی در این کنگره سخنرانی کردند که نشان دهنده این است که این برنامه علمی یک اعتماد بین المللی ایجاد و جایگاهی پیدا کرده که محققان خارج از کشور برای سخنرانی دعوت می شوند و پذیرای این دعوت باشند. همچنین با نگاه تعاملات بین المللی پژوهشگاه رویان، محققان و پژوهشگران این پژوهشگاه به عنوان مدعو به کنگره های خارج کشور مانند ترکیه، پاکستان و کشورهای منطقه به عنوان سخنران دعوت می شوند.
وی اظهار داشت: محققان کشورمان به بلوغی رسیده اند که نگاهشان در فعالیت‌ها از سطح ملی فراتر رفته و حتی نگاهشان برای انجام فعالیت ها در سطح بین المللی است. فعالیت‌های جدید به ویژه در عرصه‌های سلولی و ملکولی، ایجاد زیرساخت ها و تربیت نیروی انسانی و حفظ نیروی انسانی هزینه های بالایی را به پژوهشگاه تحمیل می کند لازمه آن این است که بازار را وسیع تر کنیم که البته این نگاه و رویکرد در پژوهشگاه دنبال می شود.
افتتاح مرکز نخستی‌سانان در اوایل سال آینده
رییس پژوهشگاه رویان در ادامه یکی دیگر از فعالیت های این پژوهشگاه را تحقیقات در زمینه پریمات ها (نخستی‌سانان Primates) عنوان کرد و گفت: یکی از برنامه‌هایی که از سال گذشته شروع و امسال هم دنبال شد، تحقیقات روی مدل های حیوانی به ویژه روی میمون‌ها بود. با حمایت دولت و معاونت علمی و فناوری موفق شدیم این تحقیقات را در قالب یک مرکز ملی نخستین سانان دنبال کنیم و بتوانیم تجربه ای راکه به ویژه در حیوانات آزمایشگاهی داریم، در سطح ملی ارایه دهیم تا محققان در سراسر کشور با مراجعه به این مرکز تحقیقاتی در زمینه سلول‌های بنیادی، تولیدمثل و بحث علوم شناختی فعالیت کنند که امیدواریم این مرکز نخستی‌سانان اوایل سال ۱۴۰۲ افتتاح شود.
شاهوردی با بیان اینکه در حوزه سلولی و در سطح آزمایشگاهی فعالیت‌های خوبی انجام شده است، افزود: فعالیت های انجام شده در سطح آزمایشگاهی برای اینکه به سطح بازار برسد، نیاز به یک فضای تمیز (clean room) دارد تا حرفه ای تر تحقیقات دنبال شود؛ بر همین اساس موفق شدیم آزمایشگاه‌های پایلوتی را راه اندازی کنیم که آزمایشگاه‌هایی هستند که بعد از تحقیقات و قبل از ورود محصول و نتیجه تحقیقات به بازار قرار دارند.
وی افزود: حاصل این تجربه، تولید محصولات پیشرفته سلولی است که با کمک شرکت لوتوس پارسیان که یک شرکت سرمایه گذاری خطرپذیر است، توانستیم به نقطه ای برسیم که در سال ۱۴۰۱ بتوانیم بعضی از سلول‌ها را در سازمان غذا و دارو ثبت و مجوز کارآزمایی بالینی آن را به دست آوریم. در واقع شروع فعالیت های کارآزمایی بالینی امید خوبی را در تولید فرآوردهای سلولی ایجاد کرده است.