خوی لرزید
ساعت ۹ و ۴۴ دقیقه شنبه هشتم بهمن شهرستان خوی با حدود ۳۵۰ هزار نفر جمعیت در زلزله ۵.۹ ریشتری لرزید. مردم استان آذربایجان غربی این زلزله بزرگ را در شهرهای دور و نزدیک احساس کردند. آنان برای مواجهه با این زلزله شدید آمادگی نداشتند. گر چه تعداد کشته‌های زلزله خوی چندان بالا نبود و به سه نفر محدود شد اما هزاران نفر نگران و بی‌خانمان تحت تاثیر این حادثه انتظار رسیدگی فوری مسئولان در سرمای جانسوز خوی را دارند.
مسئولان از ساعات اولیه زلزله اقداماتی را انجام دادند. نیروهای امدادی به خصوص از هلال احمر خوی و شهرها و حتی استانهای اطراف وارد عمل شدند. تعدادی چادر بین زلزله‌زدگان توزیع شد اما حجم گلایه‌های مردم بیش از اقدامات انجام شده است به خصوص در ۷۲ ساعت اول بود. زمانی که مردم بیش از همه به اسکان موقت برای جان به در بردن از سرمای غیر قابل تحمل را داشتند.
سازمان پزشکی قانون تعداد فوتی‌های حادثه زلزله را ۳ نفر اعلام کرد که شامل ستار قلی زاده ۳۷ ساله، رویا عبدالله پور ۱۱ ساله و ستار شیرافکن ۶۵ ساله بودند. اما یک هفته بعد (۱۵ بهمن) فرزین رضازاده، مدیر حوادث و فوریت‌های پزشکی آذربایجان غربی، از مرگ دو شهروند بر اثر گازگرفتگی در چادرهای زلزله‌زدگان خوی خبر داد. به گفته او یک یک زن ۸۰ ساله اهل فیروق خوی و پسر ۵۵ ساله‌اش به علت استفاده از ذغال در چادر برای گرم کردن خود بر اثر مسمومیت و گازگرفتگی جان خود را از دست دادند.
اقدامات امدادی
به گفته مسئولان محلی حدود ۱۰ هزار واحد مسکونی در خوی و روستاهای اطراف دچار تخریب شده و ساکنان این خانه‌ها بی خانمان شده‌اند. جمعیتی که با در نظر میانگین هر خانوار ۴ چهارنفره، حدود ۴۰ هزار نفر برآورد می‌شود. هلال احمر از ایجاد ۱۰۰ اردوگاه اسکان موقت در منطقه زلزله زده و توزیع حدود ۴۰ هزار تخته چادر بین مردم خبر داده است با این حال هنوز برخی خانواده ها چادر نگرفته‌اند و از وضعیت اسکان موقت گلایه دارند.
«محمد صادق معتمدیان» استاندار آذربایجان‌غربی روز ( ۱۶ بهمن) همزمان با سفر رئیس جمهوری به خوی از اتمام اسکان اضطراری زلزله زدگان خوی خبر داد. او گفت: ۱۰۰ اردوگاه اسکان با استقرار تعداد زیادی چادر در این اماکن و ایجاد امکانات زیستی مانند سرویس بهداشتی، برق، تامین امنیت و تامین وسایل گرمایشی برای اسکان اضطراری زلزله زدگان مهیا شده است. علاوه بر آن بیش از ۴۰ هزار دستگاه چادر، ۱۶۰ هزار تخته پتو، ۴۷ هزار قطعه موکت، ۱۵ هزار دستگاه وسایل گرمایشی بین مردم توزیع شده است و با حضور نیروهای جهادی، نظامی، سازمانهای امدادی و خیرین روزانه حدود ۸۰ هزار وعده غذای گرم بین زلزله زدگان توزیع می‌شود. حدود ۱۲۰ هزار بسته غذایی ۷۲ ساعته نیز بین مردم توزیع شده است.
۱۰۰ اردوگاه اسکان با استقرار تعداد زیادی چادر در این اماکن و ایجاد امکانات زیستی مانند سرویس بهداشتی، برق، تامین امنیت و تامین وسایل گرمایشی برای اسکان اضطراری زلزله زدگان مهیا شده استعلاوه بر حدود ۱۰ هزار واحد مسکونی، حدود ۸۵مدرسه و تعدادی از اماکن عمومی از جمله دو بیمارستان نیز در شهرستان خوی خسارت جزئی تا کلی دیده‌اند. بیمارستان امام خمینی (ره) شهرستان خوی به علت تخریب از مدار خدمت رسانی خارج شده است اما از حدود ۱۵۰۰ مصدوم زلزله فقط حدود ۱۵۰ نفر به خدمات بیمارستانی نیاز داشتند و اغلب فقط به خدمات جزئی و سرپایی نیاز داشتند. اما سرمای هوا، مسمومیت و گازگرفتگی همچنان نیاز به خدمات درمانی را در بین مردم زلزله زده بالا نگه داشته است. احسان ریخته گر، معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی آذربایجان غربی تعداد افراد دچار گازگرفتگی را حدود ۱۲۰ نفر اعلام کرده است. اما این میزان به علت سرمای غیر قابل تحمل در چادرها و استفاده از لوازم گرمایشی غیر استاندارد رو به افزایش است.
«محمد امین ولی زاده حسنلویی» رئیس دانشگاه علوم پزشکی آذربایجان غربی نیز گفته است: پس از وقوع زمین لرزه در شهرستان خوی، دو بیمارستان امام خمینی(ره) و آیت الله خویی و ۲۵ مرکز بهداشتی آسیب جدی دیدند. بازسازی این مراکز به حدود ۱۵۰۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد.
گلایه مردم خوی از چیست؟
با گذشت حدود یک هفته از زلزله خوی، هنوز مهمترین گلایه مردم این شهرستان اسکان موقت مناسب است. «پیرحسین کولیوند» رئیس جمعیت هلال احمر کشور از اسکان حدود ۱۲۵ هزار نفر در ۱۰۰ اردوگاه اضطراری خبر داده است اما جمعیت بزرگی از زلزله‌زدگان تمایلی برای حضور در اردوگاه ندارند و می‌خواهند در نزدیکی خانه و محل زندگی‌شان باشند تا بتوانند از وسایل زندگی خود مراقبت کنند. اما تامین برق و امکانات بهداشتی برای همه چادرهای خانوادگی در محدوده زلزله‌زده فراهم نیست و بسیاری از مردم مجبورند از وسایل غیراستاندارد و خطرناک برای گرم کردن خود استفاده کنند.
با گذشت حدود یک هفته از زلزله خوی، هنوز مهمترین گلایه مردم این شهرستان اسکان موقت مناسب استبرخی مسئولان محلی می‌گویند با توجه به اینکه حدود ۱۰ هزار واحد مسکونی بر اثر زلزله تخریب شده، حتی اگر افرادی که خانه‌هایشان خراب نشده و از ترس پس لرزه‌ها در چادر اسکان گزیده‌اند را هم در نظر بگیریم با وجود ۱۰۰ اردوگاه اسکان اضطراری و توزیع حدود ۴۰ هزار چادر در بین مردم نباید کمبود چادر و اسکان موقت وجود داشته باشد اما بسیاری از مردم از شیوه توزیع چادر و امکانات اولیه گله دارند و معتقدند، توزیع این اقلام عادلانه نبوده است. از توزیع بیش از ۵ چادر به برخی خانواده‌ها خبر داده‌اند و البته خانواده‌هایی هستند که هنوز نتوانسته‌اند چادر بگیرند.
چادرهایی که در اندازه‌های مختلف به صورت ۶ تا ۱۲ نفره توزیع شده اما حتی در صورت داشتن چادر نیز اقامت در این چادرها در هوای بسیار سرد آسان نیست و به پتو و لوازم گرمایشی استاندارد و البته اسکان در اماکن مسقف و گرمتر نیاز دارد. با این وجود تاکنون خبری مبنی بر تامین کانکس برای اسکان موقت مناسب‌تر برای زلزله‌زدگان از سوی مسئولان اعلام نشده؛ البته قرار است مبالغی از سوی دولت به عنوان کمک مالی برای بازسازی واحدهای تخریب شده به زلزله‌زدگان پرداخت شود. مبالغی که احتمالا پرداخت آنها زمان‌بر بوده و البته پس از تامین کمک‌های مالی به صورت وام یا کمک بلاعوض، ساختن خانه‌های جدید نیز ماه‌ها زمان می‌برد. در حالی که تامین محیط گرم برای زنده‌ماندن، نیاز امروز و فردای زلزله‌زدگان است.
هوا خیلی سرد است
«امین سلمانی» شهروند اهل خوی مهمترین نیاز زلزله‌زدگان را در شرایط کنونی را تامین لوازم گرم‌کننده می‌داند؛ او می‌گوید: هوا خیلی سرد است و واقعا تحمل هوای منفی ۱۵ درجه در چادر سخت است. بسیاری از مردم بخاری برقی ندارند. برخی هم اگر بخاری برقی داشته باشند، برق ندارند. تعداد پتوهایی که به ما داده‌اند کافی نیست. خیلی جاها به هر چادر ۴ پتو داده‌اند در حالی که در این سرما هر نفر حداقل به ۳ پتو نیاز دارد و به تعداد بیشتری پتو نیاز داریم.
او می‌افزاید: اردوگاه‌ها برق دارند اما می‌خواهیم نزدیک خانه خودمان باشیم. اینجا برق نیست. هلال احمر و برخی سازمان‌ها کمک‌هایی کرده‌اند اما توزیع این کمک‌ها نامناسب است. یک دفعه یک کامیون اقلام امدادی از هلال احمر یا جاهای دیگر می‌آید. مردم هجوم می‌آورند و هر کس زورش بیشتر است تعداد بیشتری چادر، پتو یا غذا می‌گیرند. بعضی جاها این اقلام را با کارت ملی توزیع می‌کنند اما همه‌جا اینگونه نیست و به بسیاری از خانواده‌ها نرسیده است. به خصوص روزهای اول این مشکلات بیشتر بود و چند روز اخیر یک مقدار بهتر شده است.
این شهروند زلزله‌زده می‌گوید: کمک‌های مردم و خیّرین هم زیاد است؛ مردم از شهرهای اطراف و حتی استانهای دیگر برای کمک می‌آیند. پتو، بخاری، لباس گرمِ نو و غذا می‌آورند. مردم از کمک‌های خیّرین راضی هستند اما توزیع این کمک‌ها نیز مناسب نیست؛ در برخی جاها که نزدیکتر است، این کمک‌ها به مردم بیشتر می‌رسد اما به بسیاری از روستاها و جاهای دورتر کمک‌های مردمی نمی‌رسد. معمولا خیّرین به اولین جایی که می‌رسند، اقلام کمکی را توزیع می‌کنند و اطلاعات لازم از همه مناطق نیازمند و آسیب‌دیده ندارند.
اقدامات انجام شده برای زلزله‌زدگان خوی نشان داد سازمانهای مسئول در حوزه مدیریت بحران برای امدادرسانی سریع، منظم و با نظم و برنامه نیازمند بازنگری هستند هنوز گلایه‌های زیادی در بین مردم برای تامین مایحتاج اولیه وجود دارد. مساله‌ای که ضعف‌های ساختاری سیستم مدیریت بحران را در اقدام سریع و فوری نشان می‌دهد و ضرورت سرعت عمل و برنامه‌ریزی مناسب‌تر را نشان می‌دهد.
«علی مرادی» دیگر شهروند اهل خوی درباره کمک سلبریتی‌ها می‌گوید: در این مدت کمک‌های مردمی زیادی به این منطقه رسیده اما کمتر چهره‌های مشهور و شناخته‌شده را دیده‌ایم. تعداد کمی از بازیگران مثل هادی حجازی که اهل خوی است به مردم سر زده‌اند اما کمک سلبریتی‌ها خیلی زیاد نیست.
زلزله خوی همچنان در فاز اول مدیریت بحران شامل اسکان اضطراری و تامین نیازهای اولیه برای زلزله‌زدگان است. به نظر می‌رسد با گذشت یک هفته از زمان زلزله هنوز گلایه‌های زیادی در بین مردم برای تامین نیازهای اولیه وجود دارد. مساله‌ای که ضعف‌های ساختاری سیستم مدیریت بحران را در اقدام سریع و فوری نشان می‌دهد و نیاز به سرعت عمل و برنامه‌ریزی مناسب‌تر را نشان می‌دهد. مشکلاتی که اگر مدیریت مناسبی نداشته باشد در فازهای بعدی مدیریت بحران یعنی بازسازی و اسکان دائمی زلزله‌زدگان نیز کم و بیش ادامه خواهد یافت.