آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل روز دوشنبه در گفت وگو با دیپلمات های جهان ضمن هشدار به اینکه تشدید درگیری روسیه و اوکراین به این معنی است که جهان به سوی "جنگ گسترده تری" پیش می رود، اولویت نخست فعالیت های خود در سال جاری (۲۰۲۳) را رسیدگی به جنگ روسیه و اوکراین اعلام کرد، چرا که به اذعان او دنیا در حال پیشروی به سوی یک جنگ گسترده تر است.
وی در آستانه نخستین سالگرد جنگ اوکراین با اعلام اینکه "چشم انداز صلح همچنان رو به کاهش است، احتمال تشدید این جنگ را بالا خواند و خاطرنشان کرد که دانشمندان ارشد و کارشناسان امنیتی ماه گذشته «ساعت وقوع روز قیامت» را تنها به ۹۰ ثانیه تا نیمه‌شب تغییر داده اند که نزدیک‌ترین زمان به نشانه نابودی بشریت است.
"مارتین گریفیتس" هماهنگ کننده امدادی سازمان ملل نیز به طور همزمان در همین رابطه در گزارشی به شورای امنیت اعلام کرد: "بیش از ۷ هزار غیرنظامی در جنگ اوکراین کشته شده که البته تلفات واقعی قطعا بیشتر است؛ نزدیک به ۸ میلیون نفر به کشورهای همسایه گریخته اند؛ ۵.۳ میلیون نفر در داخل این کشور آواره شده اند و بسیاری به دنبال سرپناه هستند. خانه ها، مدارس، بیمارستان ها و دیگر زیرساخت های حیاتی غیرنظامی ویران شده اند. شهرها، شهرک ها و روستاها به شدت آسیب دیده اند و این همه نشان می دهد که هیچ امیدی به کاهش خشونت ها نیست."
ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه ۲۱ فوریه ۲۰۲۲ (دوم اسفند ۱۴۰۰) با انتقاد از بی‌توجهی غرب به نگرانی‌های امنیتی مسکو، استقلال جمهوری‌های خلق دونتسک و لوهانسک را در منطقه دونباس به رسمیت شناخت. نیروهای روسیه سه روز پس از آن، پنجشنبه ۲۴ فوریه (۵ اسفند ۱۴۰۰) طی فرمانی از سوی پوتین موسوم به «عملیات ویژه» به اوکراین حمله کرد و به این ترتیب روابط پرتنش مسکو-کی‌یف به رویارویی نظامی تغییر وضعیت داد.
گزارش ها از این جنگ حاکی است که از آغاز آن در ۲۴ فوریه سال گذشته، واشنگتن حدود ۵۳ میلیارد دلار به کی‌یف کمک کرده است که از این میان ۳. ۸ میلیارد دلار مربوط به کمک‌های نظامی واشنگتن به اوکراین می‌شود.
آمریکا تاکنون بیش از ۷۰۰ فروند پهپاد انفجاری موسوم به "سویچ بلید" را در بسته‌های نظامی ارائه شده به نیروهای اوکراینی قرار داده است. شرکت جنرال اتمیکس آمریکا نیز پیشنهاد داده است که دو پهپاد نظامی را به قیمت «نمادین» یک دلار به اوکراین ارائه دهد، این ارقام غیر از کمک های همه جانبه ای است که همه کشورهای عضو ناتو در اختیار اوکراین قرار می دهند.
از اینرو تصمیم اخیر کشورهای ناتو برای ارسال تجهیزات بیشتر و سنگین تر به اوکراین به خصوص تانک به تازگی در بالاترین سطح در سازمان ملل مورد انتقاد قرار گرفت، چون تامین سلاح های تهاجمی از اوکراین مصداق بارز نقض منشور سازمان ملل اعلام شده است، بنابراین نمایندگان سازمان های بین المللی برای اولین بار نظری مخالف با غرب پیدا کرده اند.
پنجشنبه گذشته بود که "استفان دوجاریک" نماینده دائم دبیرکل سازمان ملل متحد در نیویورک گفت: وضعیت ایجاد شده پیرامون ارسال تسلیحات سنگین به اوکراین منجر به برقراری صلح نمی شود.
وی درباره تصمیم برخی کشورهای غربی مبنی بر ارسال تانک های لئوپارد آلمانی و آبرامز آمریکایی به اوکراین، اینگونه اظهار نظر کرد: «آنچه ما می خواهیم هر چه زودتر شاهدش باشیم رسیدن به صلح است، صلحی فقط مطابق با منشور ملل متحد. اما آنچه اکنون شاهدش هستیم ما را به آن سمت نمی برد.»
شاید این اولین بار باشد که نماینده دبیرخانه سازمان ملل متحد از ارسال دائمی تسلیحات تهاجمی به اوکراین انتقاد می کند؛ چون خود دبیر کل سازمان ملل معمولا از انتقاد خودداری می کند و یا اغلب روایت های ضد روسی را تکرار می کند.
در این زمینه، اظهارات "آنالنا بئربوک" وزیر امور خارجه آلمان در مورد «جنگ علیه روسیه» نیز رسوایی بزرگی در سطح بین المللی ایجاد کرد، چون وی در برلین اعلام کرد که حمایت از اوکراین به معنی دفاع از حق این کشور برای دفاع از خود است که در منشور سازمان ملل ذکر شده است و ارسال تسلیحات از آلمان این کشور را به یک طرف درگیری تبدیل نمی کند.
البته این قبیل استدلال ها، بارها در پایتخت های دیگر کشورهای ناتو نیز تکرار شده است. مثلا "ینس استولتنبرگ" دبیرکل ناتو معتقد است که تسریع در تامین تجهیزات تسلیحاتی دوربرد و مدرن به اوکراین «تنها راه رسیدن به صلح» است.
سخنان او کاملاً در تضاد با سخنان استفان دوجاریک است. به این ترتیب کاملا واضح است که دیدگاه سازمان ملل و ناتو در تضاد با یکدیگر قرار دارند به همین دلیل دوجاریک و نمایندگان کشورهای ناتو این سوال را مطرح می کنند که آیا اقدامات این اتحاد با منشور سازمان ملل سازگار است یا خیر؟
در این رابطه برخی تحلیلگران همچون "استانیسلاو تکاچنکو" استاد دانشکده روابط بین‌الملل دانشگاه ایالتی سن پترزبورگ و کارشناس باشگاه والدای می‌گوید: "وقتی حق دولت برای دفاع از خود اینگونه مبهم تعریف می شود، تفسیر دفاع از خود ممکن است به منافع یک بازیگر خاص بستگی داشته باشد. از اینرو این یک مشکل بزرگ برای کل جامعه بین المللی است."
به رغم سوء استفاده اوکراین و غرب از «زبان نه چندان واضح منشور سازمان ملل متحد» برخی دیگر از تحلیلگران سخنان دوجاریک را برای موضوع گیری جامعه بین الملل در برابر دیدگاه متفاوت غرب امیدوار کننده می دانند و امیدوارند عقل سلیم در نهایت در میان سیاستمداران اروپایی حاکم شود و موضع کشورهای عضو ناتو با موضع دوجاریک همسو شود.
گزارش ها حاکی است که نخبگان غربی نیز با افزایش کمک های غیرمتعارف کشورهای غربی به اوکراین ذهنیت خود را از دست داده اند و حتی این روند به تدریج موجب بروز نارضایتی های گسترده در میان شهروندان اتحادیه اروپا نیز شده است.
تا جایی که "اسکات ریتر" افسر سابق اطلاعات تفنگداران دریایی امریکا و بازرس سابق تسلیحات سازمان ملل معتقد است واشنگتن می خواست از درگیری اوکراین، از جمله، برای تضعیف قدرت ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه استفاده کند، اما در این طرح کاملا شکست خورد.
وی در گفت وگویی با کانال یوتیوب Judging Freedom گفت: "ما به اوکراین اهمیتی نمی دهیم. ما آماده ایم آن را در تلاش برای تغییر قدرت در مسکو قربانی کنیم. مقامات امریکا انتظار داشتند که بتوانند از اقدامات تنبیهی اعمال شده علیه روسیه و تنش های سیاسی داخلی احتمالی برای اهداف خود استفاده کنند، اما نه تنها شکست خوردند بلکه باعث قدرتمندتر شدن پوتین شدند.
از نظر ریتر، چشم انداز راه حل دیپلماتیک برای مناقشه اوکراین از بین رفته است. به گفته وی، اکنون آمریکا و غرب اعتبار سیاسی خود را از دست داده اند و روسیه تنها پیروزی در میدان نبرد را به عنوان یک راه خروجی عملی می داند.
امروزه افکار عمومی جهان و در واقع نمایندگان آنها در سازمان ملل معتقدند اگر ارسال تسلیحات به اوکراین فقط در حد سیستم‌های دفاعی محدود می شد، جای نگرانی نبود، اما ارسال سیستم های موشکی و توپخانه و حتی جت های جنگنده اف-۱۶، تانک ها و خودروهای زرهی چه از سوی روس ها و چه غربی ها به این میدان جنگ، برای گسترش پتانسیل تهاجمی طرفین قطعا توانایی آنها را تا حد جهانی سازی این نبرد پیش می برد.
این در حالی است که غربی ها به ویژه در مراحل اولیه درگیری، توانستند بخش های زیادی از جهان را از طریق نفوذ و سلطه مالی و سیاسی خود ساکت کنند، اما این روش قطعا نمی تواند به طور دائم جوابگو باشد و سخنان نماینده سازمان ملل نشان از این امر دارد.
در هر صورت، غرب مدت ها است مسئله دفاع از خود توسط اوکراینی ها را از دستور کار خارج کرده و با ورود مستقیم تک تک کشورهای عضو ناتو با تمام قوا به این جنگ، سعی دارد این جنگ را جهانی کند، به همین دلیل این بار سازمان ملل در برابر آن ایستاده و از آنها می خواهد از تفسیر به رای قوانین بین الملل پرهیز کرده و خود را نماینده کل جهان فرض نکنند تا بخواهند مسبب آغاز جنگی شوند که آتش آن همه جهان را در بر خواهد گرفت.
بنابراین جهان از غرب می خواهد از تعریف مورد نظر خود از نظم بین المللی دست بردارند، چون آنچه آنها از این قوانین برداشت می کنند، هیچ ارتباطی با واقعیت و قوانین بین المللی و منشور سازمان ملل ندارد.
غربی ها که خود ناقض قوانین بین المللی در صحنه های مختلف منطقه ای و جهانی هستند، همواره تلاش می کنند تا آن را به جهان آموزش دهند و به گونه‌ای رفتار می‌کنند که گویی خودشان تاکنون هیچ اقدام غیرقانونی را در جهان انجام نداده اند که مورد آخر آنها در ارتباط با اوکراین پرونده سیاه آنان را قطورتر کرده است.
در خصوص اوکراین هم باید گفت، دلیل بروز این بحران نیز برخوردهای دوگانه خود غرب و تمایل نداشتن آن به رسیدگی به مسائل مختلف بوده است. پس امروزه لازم است جامعه جهانی و به طور خاص سازمان ملل متحد در برابر خواسته های برهم زننده نظم جهانی بایستند و اجازه ندهد چند کشور محدود عضو ناتو بخواهند خود را برابر اراده جهانی تصریح شده در قوانین سازمان ملل قرار دهند و امور را بر اساس خواسته های خود هدایت کنند.