به گزارش خبرنگار کتاب ایرنا، «ویراستار و ویراستاری» از ۱۵ مقاله و یک گفت‌وگوی بلند تشکیل شده‌است. چند مقاله این کتاب تازه است و بازچاپ مقاله‌های دیگر در اینجا با تجدیدنظر، تغییرات، اصلاحات و تکمله‌هایی همراه است. مباحث نشر و ویراستاری به سرعت دستخوش تغییر است. فناوری‌های تازه‌ای که به این حوزه راه یافته، از جمله عامل‌های اصلی تغییر و تحول است. از این رو تجدید نظر در مطالب مربوط به این گونه مباحث و روزآمد ساختن آن‌ها اجتناب‌ناپذیر است.
در این کتاب برداشت‌ها و تعریفهای رایج از ویراستار و ویراستاری در جامعه به چالش کشیده شده است. تلقی نادرست و ناکافی از ویرایش و محدود شدن آن به تغییرات و اصلاحات املایی، رسم‌الخطی، انشایی و جنبه‌های صوری سبب شده است که ویرایش نه فقط از معنا و مصداق اصلی و واقعیاش دور شود، که عرصههای تازه در ویرایش و دیدگاهها و نظریهپردازیها درباره آن هم در پس پرده غفلت بماند.
در این کتاب، نخست با مرزی آشنا می‌شوید که دو شاخه اصلی ویرایش را از هم جدا می‌کند، شاخه‌ای که به‌طور مستقیم به نشر مربوط است و به ویژه هدایت کننده نشر اثرآفرین و اداره کننده فعالیت انتشاراتی است، و شاخه دیگری که به کتاب مربوط می‌شود، گونههای متنوعی دارد و برخی از آن‌ها در کشور ما ناشناخته ماندهاند و اطلاعات مرتبط با آن‌ها در منابع منتشر شده و موجود فارسی دیده نمی‌شود.
رشد و توسعه هریک از شاخههای نشر، که ویرایش یکی از آنهاست، و آشنایی با دیدگاهها و تحولات تازه در این زمینهها، از عامل‌های تاثیرگذار بر روند غنا و رشد فرهنگی است. مخاطبان اصلی این کتاب، ویراستاران، ناشران، دانشجویان ویرایش و نشر، دانشنامه‌نگاران، روزنامه‌نگاران، کتابداران و اطلاعرسانان و کسانی است که فعالیت‌های ویرایشی به گونهای به مسئولیت‌ها، وظایف و فعالیت‌های آن‌ها مربوط می‌شود.
درباره نویسنده
عبدالحسین آذرنگ زاده ۱۵ آذر ۱۳۲۵ در کرمانشاه، نویسنده، پژوهشگر، مترجم، ویراستار، مدرس، دانشنامه‌نگار و عضو شورای علمی دانشنامه ایران است. از ۱۳۵۱ تا ۱۳۵۵ در موسسه انتشارات فرانکلین، و از ۱۳۵۵ تا ۱۳۶۰ در موسسه تحقیقات و برنامهریزی علمی و آموزشی به کار اشتغال داشت و مدتی هم مدیر انتخابی مرکز مدارک علمی در همان موسسه بود. از ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۳ به ترجمه و ویرایش کتاب اشتغال داشت و از ۱۳۶۳ به جمع دانشنامه‌نگاران پیوست.
آذرنگ در کنار اشتغالات و مسئولیت‌هایش، از ۱۳۷۰ به صورت پاره‌وقت تدریس هم کرده‌است. مباحث تاریخ تمدن، چاپ و نشر، ویرایش و دانشنامهنگاری را به تناوب در دانشگاه آزاد، دانشگاه تهران، دانشگاه علوم پزشکی، مرکز نشر دانشگاهی، اتحادیه ناشران و نیز در چند دانشنامه درس داده است.
قسمتی از متن کتاب
ویراستاران تکوینی از میان با تجربه‌ترین ویراستاران انتخاب می‌شوند. اینگونه ویراستاران نه تنها به شگردهای تحقیق و تالیف مسلط‌اند، بلکه از قدرت برقراری ارتباط، از ویژگی‌های شکیبایی و خونسردی، روح همکاری و توان انتقال دانش به دیگری برخورداند. می‌توانند ساعت‌ها بحث و گفت‌وگو کنند، بی‌آنکه بخواهند عقیده یا سلیقه شخصی خود را تحمیل کنند.
زیاد اتفاق افتاده است که برخی از ویراستاران تکوینی در جریان ویرایش حتی یکبار قلم روی کاغذ نیاورده‌اند، بلکه نظر و پیشنهاد خود را با پدیدآورنده شفاها در میان گذارده‌اند. آنچه در این شاخه از ویرایش اهمیت دارد، اصلاحات قلم ویراستار نیست، بلکه نظر و پیشنهادی است که باید به عمل درآید تا نوشته به هدف مطلوب برسد یا به آن نزدیک شود.
اگر ویراستار تکوینی فقط نقش مشاور شفاهی پدیدآورنده را بازی کند، باز هم ویراستار، و مشاوره او همان ویرایش تکوینی است. اینکه در جامعه ما چنین می‌انگارند که هرچه اصلاحات قلمی ویراستار در متن بیشتر باشد او ویراستارتر است، برداشت نادرستی است که بر اثر تعریف نادرست از ویرایش باب شده‌است. اصولا درزمینه تولید انتشاراتی به هر عامل مولدی که موجب تکوین بخشی از اثرباشد اصطلاحا ویراستار می‌گویند. برای مثال، ویراستار فراهم‌آور، ویراستار تولید، ویراستار هنری، ویراستار تصویر، ویراستار ناظر و نظایر آن‌ها. هیچ کدام از این ویراستاران قلمی روی کاغذ نمی‌گذارند، یا اصلاح عبارتی نمی‌کنند.
در تولید نوشتاری، اگر دانش و تجربه، فن و مهارت و ذوق و عقل سلیم به تولید جنبه‌ای از اثر انجامید، مقصود حاصل است، و اصلاح ویرایش به مقصود حاصل شده اطلاق می‌شود. هدف اصلی ویرایش تکوینی هم انتقال همین جنبه‌ها با جزئیات مخصوص خود است. بنابراین، باز هم تاکید می‌شود که چرخش قلم ویراستار بر کاغذ یا جابجایی اجزای متن بر صفحه نمایشگر، تنها معنای ویرایش نیست، و برداشت‌های نادرست از ویرایش حتما باید اصلاح شود تا معنی حقیقی آن در جامعه ما تحقق بیابد.
کتاب ویراستار و ویراستاری نوشته عبدالحسین آذرنگ در شمارگان ۵۵۰ نسخه، در ۳۱۹ صفحه و قیمت ۱۲۰ هزار تومان در سال ۱۴۰۱ توسط انتشارات ققنوس منتشر شد.