جز یکی دو فیلم، خبری از ژانر نکبت نبود. کسی برای جشنواره‌های خارجی فیلم نساخته بود و انگار فیلمسازان حاضر، بیش از پیش تماشاگر ایرانی را روبه‌روی خود دیده بودند.
تنوع قومیتی جشنواره بی‌سابقه بود. برای اولین بار با فیلم «غریب» که فیلمنامه و کارگردانی قابل توجهی داشت، به ماجراهای اوایل انقلاب سنندج پرداخته شد.
قصه عملیات مرصاد از زاویه دید روستاییان کُرد، در بستر یک عاشقانه با «اتاقک گلی» به تصویر درآمد.
سیستان‌وبلوچستان زیبا که متاسفانه اغلب با فیلم‌هایی با تم تروریسم روی پرده سینما رفته بود، در «هوک»، با آن فیلمنامه شسته و رفته، از زاویه دیگری نمایش داده شد.
بهترین فیلم جشنواره، «سرهنگ ثریا»، که ظرافتش در ساخت مثال‌زدنی بود، توانست بهتر از هر فیلم دیگری منافقین را معرفی کند و نقاب از چهره ضدانسانی‌شان کنار بزند.
«بچه زرنگ» نشان داد که ما چه به لحاظ فنی و چه روایی، در انیمیشن جهش داشته‌ایم.
«در آغوش درخت» به یک مسئله خانوادگی بی آن که سبک زندگی ایرانی را لگدمال کند، پرداخته بود.
«شماره ۱۰» با وجود همه نقص‌هایش، نوید پا گرفتن یک ژانر پرطرفدار در سینمای ایران را داد. حتی فیلم‌های از دست رفته‌ای مثل «عطرآلود»، «جنگل پرتقال» و «کاپیتان» می‌توانستند با دقت و ظرافت بیشتر در فیلمنامه و ساخت، فیلم‌های قابل قبولی باشند.
اما سیاست جشنواره در داوری و اهدای جوایز، همان همیشگی بود. جوایز تقسیم شدند تا کسی ناراضی نباشد. با این هدف حتی جوایز جدیدی اختراع شد تا فیلم‌های بیش‌تری جایزه بگیرند. در این بین فیلم‌های خوبی نظیر «سرهنگ ثریا» و «غریب» که می‌توانستند جوایز اصلی _بهترین فیلم، فیلمنامه و کارگردانی_ را نصیب خود کنند، به حق خود نرسیدند. بازی‌های خوب ژاله صامتی و بابک حمیدیان هم در این دو فیلم دیده نشد.
با این حال اتفاقات مثبت جشنواره چهل و یکم، بر منفی‌ها می‌چربید. بسیاری از فیلم‌هایی که در بالا نام بردم، فیلم اولی بودند. کسانی که احتمالا با حضور تحریم‌کنندگان، هیچوقت به جشنواره راه پیدا نمی‌کردند. تحریم‌کنندگانی که مشت نمونه خروارشان بود، مثل کیومرث پوراحمد که «پرونده باز است» را در جشنواره داشت. فیلمی که در رقابتی تنگاتنگ با فیلم سفارشی «هایپاور»، بدترین فیلم جشنواره بود؛ یک فیلمفارسی تمام عیار با کمدی ناخواسته‌های بی‌شمار.
هرچند در آینده شاهد بازگشت تحریم‌کنندگان به سینمایمان خواهیم بود، اما جشنواره چهل و یکم، به واسطه غیبت عده‌ای، فیلمسازانی را به سینمای ایران معرفی کرد که می‌توانیم به آینده فیلمسازی‌شان امیدوار باشیم.
در آخر اگر بخواهم جشنواره فیلم فجر امسال را در یک جمله توضیح دهم، می‌گویم: جای هیچکس خالی نبود.