دیگر بوی کاهگل، نوای هِی هِی چوپانان و صدای حیوانات اهلی در خیلی از روستاها به گوش نمی رسد، تکنولوژی بستر طبیعت را درنوردیده و بسیاری از سنت ها را در خود حذف کرده است.
مهاجرت اهل روستا به شهرها به دلیل کمبود امکانات دلیل دیگری از تحول در این ماندگار از گذشته است ولی بسیاری از تغییرات علمی و اقلیمی همچنان در روستاهای خراسان شمالی به ماندگار مانده اند.
ویژگی های پلکانی در دل کوه‌های خنک در روستاهای این دیار انسان ها را به گذشته می برد و خاطرات نیاکان را در دل طبیعت سرزمین ترکمن صحرا در هر گردشگری جرقه می زند.
اغراق نیست اگر بگوییم که بسیاری از روستاهای خراسان شمالی بهشت کوچکی هستند که صنعت گردشگری را به معنای واقعی متحول می سازند.
اینجا بوی کاهگل در کنار عطر و بوی گل های بهاری صحنه های بسیار زیبایی از خلقت را جلوه می دهد، آرامشی به درون می بخشد که در هیچ جای از این جهان شلوغ پیدا نمی شود.
اینجا دیار قومیت ها و فرهنگ های مختلف است؛ در شمال شرقی کشور و در مسیر گذر زائران ثامن الحجج(ع) قرار دارد و بازدید از مناطق بکر این خطه هر گردشگری را به گذشته های دور می برد و خاطرات ماندگار را در گذر زمان به یادگار خواهد گذاشت که سال‌ها با آن خاطره آفرینی می کند.
اگر اهل سفر و طبیعت باشید، بیشتر روستاهای زیبای ایران طبیعتی بکر و دست نخورده دارند، آب و هوایشان دل انگیز و سالم است، خوراکی‌های جذاب و مخصوصی دارند، اهالی آن ها مهمان نواز هستند و آداب و رسوم جذابی دارند. اگر تصمیم دارید سفرتان به روستاهای خراسان شمالی باشد در این گزارش با شماری از روستاهای زیبا و دیدنی آشنا خواهید شد.
رویین؛ شهره به شکوفه‌های سیب
روستای رویین از معروف ترین آبادی های خوش آب و هوای شهرستان اسفراین در استان خراسان شمالی به شمار می رود و در ۲۷ کیلومتری شمال این شهرستان و ۵۲ کیلومتری جنوب شرقی بجنورد در یکی از دره های دامنه جنوبی کوه آلاداغ جا خوش کرده است.
آب و هوای معتدل کوهستانی با زمستان های سرد و پربرف و تابستان های معتدل و استقرار آن در دره پر درخت و باغ های میوه از ویژگی های این روستای گردشگری است.
معماری پلکانی خانه های روستا و واقع شدن در دره‌ای به نسبت تند در میانه بلندی های سر به فلک کشیده آلاداغ، چشم انداز زیبایی به روستای رویین بخشیده و طبیعت سرسبز، کوه های زیبا و مرتفع، رودخانه دایمی، چنار قدیمی ۶۰۰ ساله و وجود مقبره ملاعارف رویینی و امامزاده اسحاق از جاذبه های روستا است و رویین را به تفرجگاهی زیبا و دایمی تبدیل کرده است.
رویین به روستای شکوفه های سیب نیز معروف است و کوچه های پیچ در پیچ آن، بافت قدیمی خانه ها و شیب کوچه های روستا از مشخصات بارز آن است که نظر هر تازه واردی را به خود جلب می کند.
گفته می شود این روستای گردشگری ۵۰۰سال قدمت دارد و بافت قدیمی روستا، بارگاه امامزاده اسحاق و تپه های باستانی خود می تواند شاهدی بر این ادعا باشد.
رویین همچنین دارای رودخانه ای است که از داخل روستا می گذرد و رونق کشاورزی، باغداری، دامداری و زنبورداری در این روستا مرهون آن است.
از طبیعت و زیبایی های رویین بگذریم، هنر و صنایع دستی بانوان روستایی منطقه نیز زبانزد است که چادرشب بافی، چتایی بافی، حوله و دستمال دستباف از نشانه های هنر و ذوق بانوان هنرمند روستای رویین است که برخی از گردشگران از این دستباف ها به عنوان سوغات با خود همراه می برند.
اگر اهل پیاده‌روی در طبیعت هستید ، سفر به این روستا به یکی از بهترین گردش‌های عمرتان تبدیل می‌شود؛ قدم‌زدن در کوچه‌باغ‌های رویایی این روستا که با درختان خوش‌قد و قامت پوشیده شده است و از میان باغ‌های سیب، آلبالو و گیلاس گذر می‌کند و رودهای خروشانی که در مسیر جریان دارد، شما را به وجد می‌آورد.
درکش؛ آمیزه‌ای از کوه، رود و جنگل
"درکش" یکی دیگر از روستاهای گردشگری خراسان شمالی است که در شهرستان مانه و سملقان قرار دارد و به عنوان یکی از دل انگیزترین جاذبه ها و کم نظیرترین جلوه های گردشگری روستایی استان بر دامنه کوه یامان داغی لمیده است.
این روستا با طبیعتی جنگلی و کوهستانی، با چشمه سارها و آبشارهای مصفا در حاشیه غنی ترین ذخیره گاه جنگل های بلوط شرق کشور، انتظار مسافران نوروزی را می کشد.
وجود باغ های میوه، انواع گیاهان دارویی و شفابخش، گونه های مختلفی از حیات وحش، تپه های باستانی و چشم اندازهای بکر و دلپذیر، جلوه ای خاص و بی مانند به این تفرجگاه بخشیده که هر ساله میزبان شمار زیادی از دوستداران طبیعت است.
روستای درکش در دره واقع شده و رودخانه درکش (زوهاور) از میانه آن می گذرد و در جنوب روستا کوه آلاداغ با ارتفاع ۲ هزار و ۴۵۵ متر و دره کنداب قرار دارد.
حرفه بیشتر اهالی آبادی، زراعت، باغداری، دامداری و محصولات عمده زراعی آن گندم، جو، یونجه، ذرت و چغندر قند و محصولات عمده باغی انگور، گردو، هلو و سیب است.
این دهکده زیبا در فاصله ۳۰کیلومتری جنوب غربی "آشخانه" مرکز شهرستان مانه سملقان با زیبایی بسیار و جاذبه فراوان قادر است هر مسافری را برای ساعت ها محو تماشای خود کند.
درکش نه تنها مهمانانی از استان های مجاور و شهرستان های اطراف دارد بلکه حتی از اصفهان و شیراز هم به این روستا می آیند و البته از مهمان نوازی مردم منطقه نیز رضایت دارند.
باغ‌های میوه این روستا در شیب کوه و پله پله ایجاد شده است و گاه تا نیمه های دامنه آلاداغ باغ می بینیم و باغ و البته انواع گیاهان دارویی هم در شیب کوه و حاشیه جنگل به وفور دیده می شود.
مهمترین جاذبه این روستا قرار گرفتن تنها جنگل بلوط شرق کشور در پیرامون آن است و البته نمی توان از چشمه ها، دره هاور و گستره ای وسیع از گیاهان دارویی آن چشم پوشی کرد.
این روستا چسبیده به جنگل است که تا انتهای دره کشیده شده و البته از روستا که کمی دور شده و به سمت جوزک برویم و یا اگر از حاشیه جنگل هیرکانی که به تازگی ثبت ملی شده کمی به سوی متن جنگل راه خود را ادامه دهیم و خوش شانس هم باشیم می توانیم مرال، قوچ، میش، گرگ و حتی خوک، پلنگ و خرس هم ببینیم.
اسپیدان؛ ماسوله شرق ایران
روستای توریستی "اسپیدان"یا اسفیدان در ۴۵ کیلومتری جنوب شرقی بجنورد، با توجه به شرایط خاص طبیعی منطقه و قرار گرفتن در حصاری از کوه ها مانند دژی عظیم محصور شده و همین عامل باعث پیدایش دره ای زیبا با رودخانه ای جاری و طبیعتی منحصر به فرد شده است که این عوامل در ساختار معماری روستا نیز تاثیر گذاشته، به طوری که بافت معماری روستا را به شکل پلکانی و بسیار زیبا شاهد هستیم.
از جاذبه های اسپیدان می توان به آبشار هنرور، آبشار بارگاه، غار خزانه هنرور، مقبره شیخ محمدرضا ربانی معروف به حاج آخوند موسس مدرسه علمیه، امامزاده محمدبن باقر بن موسی بن جعفر (ع) اشاره کرد.
صنایع دستی این روستا نیز صنایع چوبی، سفال، قالیبافی و چادرشب بافی است که گردشگران می توانند با خود به سوغات ببرند.
ویژگی ممتاز این روستا استقرار آن در قعر دره است به طوری که از چهار طرف در احاطه کوه ها قرار گرفته است و از سویی وجود آبشار هنرور و آبشار بارگاه و طنین صدای دلنشین ریزش آب در دل کوه، این منطقه را به محیطی فرحبخش و باطراوت تبدیل کرده است.
از آیین خاص ساکنان این روستای گردشگری می توان به جشن اطعام در روز نخست سال با غذا و چای در محل امامزاده روستا و نیز تجمع مردم روستا در پایان عید نوروز و در روز ۱۳ فروردین، طبیعت در محل آبشار هنرور اشاره کرد.
زوارم؛ دره بهشت
روستای زوارم در ۲۸کیلومتری جنوب غربی شیروان از دیگر روستاهای گردشگری خراسان شمالی است و دارای طبیعتی سرسبز و باغ های انبوه میوه است که از جمله می توان به صیفی جات این روستا و نیز گونه های گیلاس، انگور و زردآلو، بادام و گردو اشاره کرد.
از جاذبه های این روستا حاشیه مصفای رودخانه زوارم، مسجد قدیمی، قزلر قلعه، منطقه اوج دوشی با سه چشمه همجوار یخدان، آبشار مناطق جترالنگ، دو چشمه، قاینار چشمه و قرمز چشمه را می توان ذکر کرد.
این منطقه گردشگری انواع گیاهان طبی و خوراکی مانند کاسنی، زیره و کاکوتی، ساریگل، زردآلو کوهی و سیب کوهی دارد که گردشگران می توانند از این موهبت خدایی نیز بهره مند شوند.
در روزهای پایانی هر سال مردم این روستا به همراه اعضای خانواده خود به گَردگیری و شستشوی خانه و وسایل آن می پردازند و به پیشواز بهار و نوروز باستانی می روند.
زوارم یا دره بهشت خراسان شمالی از روستاهای هدف گردشگری در ۲۸ کیلومتری جنوب غربی شهر شیروان یکی از نادرترین ییلاق های خراسان شمالی است که برای مسافران نوروزی ناشناخته مانده است.
این ییلاق دارای طبیعتی سبز و باغ‌های میوه فراوان است و به علت برخورداری از چشمه ها، آبشارها و حوضچه های سنگی هوای لطیف و دل انگیز و چشم اندازهای بکر، هر ساله پذیرای میهمانان و گردشگران است.
زوارم که معنی آن دره بهشت است دره ای پرآب و درخت را با چشمه سارهای فراوان در بر می گیرد که مناظر طبیعی و زیبای بکر آن در فصل بهار و تابستان با گل های انبوه شقایق وحشی و باغ های جنگل گونه با درختان تنومند و قدیمی گردو چنار و صدای دلنواز ریزش آب خستگی هر بیننده تازه واردی را از تن و روانش می زداید.
خیار از اصلی ترین محصول کشاورزان این روستا است که این اهالی محصول خود را خام فروش نمی کنند بلکه به شوریجات ارزش افزدوده ای ایجاد خواهند کرد و اگر سری به این روستا بزنیم بوی خیار شور همه جا را فرا گرفته است.
تمامی انبار خانه های مسکونی مملو از انواع دبه های پلاستکی و شیشه ای از خیار شور است که با قیمت های بسیار مناسب نیز به فروش می رسانند ، خیار شور این روستا از کیفیت بسیار بالایی نیز برخوردار است که گردشگران می توانند این محصول را از اهالی خرید کنند.
استاد؛ روستای خشکبار
روستای "استاد" در ۳۰ کیلومتری شهرستان فاروج از دیگر روستای گردشگری خراسان شمالی است با آب و هوای معتدل و کوهستانی از جاذبه های آن علاوه بر چشم انداز های طبیعی زیبا می توان به تخت حصار، قلعه کهنه، مسجد جامع، حمام قدیمی و بنای امامزاده اولیا اشاره کرد.
صنایع دستی رایج در این روستا قالیبافی است و گردشگرانی که به این خطه سفر می کنند، می توانند از این روستای توریستی کشک، گردو و کشمش، سوغات ببرند.
در مورد قدمت تاریخی این روستا باید گفت برخی از مورخان معتقدند که آساک که یکی از پایتخت‌های دوره اشکانیان بود همین استاد کنونی بوده و نام‌های قبلی این روستا نیز آساک و استو بوده است.
مسجد جامع روستا که مربوط به دوران تیموری بوده و همزمان با مسجد گوهرشاد مشهد ساخته شده، برج و بارویی که در بالای روستا قرار دارد و به گفته کارشناسان میراث فرهنگی مربوط به معابد قبل اسلام است و نیز آسیاب‌های سنگی و حمام قدیمی روستا همگی حکایت از تاریخ کهن این منطقه دارند.
علاوه بر تاریخ غنی، روستای استاد طبیعتی دیدنی نیز دارد و به دلیل جاری شدن رودخانه از وسط روستا و وجود درختان پرشمار سرو، بید و گردو در دو طرف آن، هوای پاک و مطبوعی در فضای روستا استشمام می‌شود.
جوراب بافی (جوراب کردی)، سفره محلی (گلیم)، قالیبافی، تابلو فرش، پارچه بافی (چادر شب) و … برخی از صنایع دستی اهالی روستای استاد به شمار می‌روند و اگر چه امروزه دیگر همانند سالیان دور، غالب بانوان روستا هنر خلق این ملزومات زندگی گذشته را ندارند؛ اما شماری از مردم همچنان این هنر قدیمی را به عنوان صنعت دستی و هنر محلی ادامه می‌دهند اگر چه که اکنون کارکردهای این دست بافته‌ها تغییر کرده و بیشتر به عنوان دکور و وسایل تزئینی از آنها استفاده می‌شود.
خسرویه؛ دره ای مهیج
روستای توریستی "خسرویه " در دامنه رشته کوه زیبای شاه جهان در ۲۵ کیلومتری جنوب غربی فاروج در دل دره ای سرسبز، جای گرفته که این طبیعت سرسبز چشمان میهمانان و گردشگران را خیره می کند.
این روستا از بافت سنتی و معماری بسیار غنی برخوردار است و وجود بناهای مذهبی و تاریخی همچون مقبره باباحسین و بی بی از غنای فرهنگی مذهبی این منطقه در ادوار گذشته حکایت دارد.
"خسرویه" تنها روستای فارسی زبان منطقه است و دره معروف جنگل گردو، دره معروف به بادام، چشمه مردکانلو، آرامگاه شاهزاده عبدالرحمان خرق و امامزاده سلطان جعفر سیاهدشت از جاذبه های سیاحتی و زیارتی آن است.
خسرویه زادگاه عالم ربانی آقانجفی قوچانی نویسنده کتاب معروف سیاحت غرب است و این روستا دارای رودخانه ای معروف به کال خونی است که از وسط روستا عبور می کند و روستا را به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم کرده است و از دیدنی های منحصر به فرد آن می توان به یخچال طبیعی در ارتفاعات کرکان اشاره کرد.
گلیان؛ روستای چشمه سارها
روستای "گلیان " در ۲۳ کیلومتری جنوب شهر شیروان واقع شده و آب و هوای نیمه خشک و سرد کوهستانی دارد که منجر به غنای زیست محیطی و وفور حیات وحش در منطقه و برخورداری روستا از طبیعتی زیبا و دل انگیز شده است.
از جاذبه های روستای گلیان می توان به چشمه های فراوان اشاره کرد و از مهمترین آن ها چشمه های شیرخان، برزنگ ، پیرک، قلعه نو، چشمه موسی و چشمه پاسگاه است که در این میان چشمه شیرخان و پیرک به علت داشتن آب گوارا و شیرین و آبدهی بالا، مورد توجه است.
غار کافر قلعه از دیدنی های این روستا است و ار نامش پیداست مسکونی بوده و در زمان های گذشته از آن به عنوان پناهگاه استفاده می شده، در پنج کیلومتری جنوب غربی روستای گلیان در قسمت راست دره وسیعی که راه برزلی از آن می گذرد واقع است.
از اماکن مذهبی روستا می توان به امامزاده گلیان، مسجد قدیمی حاج عبدالله با قدمت ۲۰۰ ساله، مقبره باباتوکل از مشایخ و عرفای نامی قرن چهارم هجری یاد کرد.
دشت؛ روستایی با گل های آفتابگردان
روستای "دشت" در ۱۲۷ کیلومتری شمال غربی شهرستان گرمه و ۱۳۵ کیلومتری بجنورد، مرکز استان از دیگر جاذبه های گردشگری روستایی خراسان شمالی است و هزار و ۶۰۰ نفر جمعیت دارد.
وجود آثار تاریخی با ارزش چون قزلر قلعه و سردابه های زیبا و همچنین ارتفاعات و کوه های مرتفع و نیز سرچشمه های پرآب و درختان جنگلی، چشمه گلزار و سرچشمه سردار از مهمترین مناطق دیدنی این روستا است.
صنایع دستی این روستا شامل شالبافی و قالی بافی است و ورزش محلی این روستا نیز کشتی باچوخه است که در بین جوانان رونق دارد.
پناهگاه حیات وحش میاندشت در حاشیه این روستا، با وسعت ۸۵هزار کیلومتر در شرق شهرستان جاجرم واقع شده یکی از قدیمی ترین مناطق زیست محیطی کشور به شمار می رود و وجود دشت ها، کوه های وسیع و تراکم گیاهی خوب در آن باعث شده که این منطقه دارای گونه های گیاهی و جانوری متنوعی باشد.
این روستا که به یکی از قطب‌های تولید تخمه آفتابگردان در استان خراسان شمالی معروف شده، سالانه صدها تن تخمه آجیلی و روغنی را روانه بازارهای هدف می‌کند و حتی جشنواره برداشت آفتابگردان در این روستا برگزار و با استقبال پرشور همراه شد و اصلی ترین سوغات روستای دشت انواع تخمه آفتابگردان است.
علاوه بر روستاهای گردشگری مذکور، دره های صخره ای و سرسبز روستای مهنان، بازخانه، فیروزه، روستای ییلاقی گلیان، اسطرخی، اسفجیر، حصار، چشمه آب گرم ایوب از جمله روستاهایی مصفایی است و اگر مسافری در مسیر عبور خود از خراسان شمالی از آنها دیدن نکند، فرصتی طلایی را از دست داده است.
در استان خراسان شمالی ۲ منطقه نمونه ملی و تعداد ۲۲ منطقه نمونه گردشگری استانی و هشت روستای هدف گردشگری وجود دارد که هر کدام از این روستاها ویژگی ها و شرایط و بافت تاریخی منحصر به فردی دارد که نه تنها در کشور بلکه در دنیا بی نظیر است.
در این خطه ۱۶۲ مراکز اقامتی رفاهی- پذیرایی موجود شامل تعداد هشت واحد هتل، یک واحد متل، ۱۱ واحد مهمانپذیر، ۶۳ واحد پذیرایی، تعداد ۳۹ واحد اقامتگاه بوم گردی، ۳۸ خانه مسافر و ۲ هتل آپارتمان وجود دارد.
خراسان شمالی با دارا بودن یک میلیون نفر دارای یکهزار و ۵۰۲ اثر شناسایی شده، ۵۱۷ اثر شامل محوطه، بنا و تپه ثبت شده، ۲۴ منطقه نمونه ملی و استانی و هشت روستای هدف گردشگری مقصدی بکر برای طبیعت دوستان و علاقه‌مندان به فرهنگ و آیین‌های اقوام مختلف است.