به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا، «استحکام درونی ملت ایران» مهم ترین گزاره‌ای بود که رهبر انقلاب در دیدار نوروزی امسال در حرم امام رضا علیه السلام تبیین و موشکافی کردند، به قرار یک سنت دیرینه سخنرانی سال نو در مشهد مقدس و سخنرانی در سالگرد ارتحال امام (ره) ذیل مجموعه بیانات جمع‌بندی و ناظر به چشم انداز کلی حرکت ملت ایران است که به رسم هرسال این بار هم در اولین روز بهار ۱۴۰۲ توسط رهبر حکیم انقلاب ترسیم شد.
یکی از نکات کلیدی دیدار نوروزی سال جدید برشمردن نشانه های این استحکام درونی بود که رهبر انقلاب در این زمینه به پیشرفتهای بزرگ ملّت ایران اشاره کردند و گفتند که «نمی خواهند بگذارند این حرفها تکرار بشود. دشمن از تکرار این حرفها، از بیان این حرفها بشدّت ناراحت و ناراضی است امّا واقعیّت است. ما پیشرفتهایی پیدا کرده‌ایم که همه این پیشرفتها در دوران تحریم بود، در دوران محاصره‌ی اقتصادی بود.
پیشرفت در حوزه‌ی زیرساخت‌های کشور؛ در جادّه، در ریل، در سدسازی، در آب‌رسانی ــ [مثل] همین آب‌رسانی غدیر که [افتتاحش] اخیراً انجام گرفت. در ساخت پالایشگاه، در ساخت بیمارستان؛ که بسیاری از اینها در همین ۱۴۰۱ انجام گرفته است؛ که یک قسمتی، یک بخشی در پارس جنوبی تماماً از صفر تا صدش ایرانی است؛ این [پیشرفت] اتّفاق افتاد؛ کِی؟ در وقتی که این‌همه تحریم هست، این فشار اقتصادی هست. [پیشرفت] در تولید گاز مایع که یکی از کارهای بسیار مهم بود.
پیشرفت در حوزه‌ی روابط خارجی؛ غربی‌ها فشار آوردند که ایران را منزوی کنند؛ آنچه اتّفاق افتاد، نتیجه‌ی عکس داد. در بخشی از پیمانهای مهم عضو شدیم؛ دشمن میخواست ما را منزوی کند، تلاش و توانایی‌های ملّت ایران موجب شد که ما بتوانیم در بخشی از پیمانهای منطقه‌ایِ مهم و مؤثّر عضو بشویم؛ منزوی که نشدیم، بعکس، مطرح شدیم و روابطمان با دولتهای منطقه و ملّتهای منطقه تقویت شد. ارتباطات قوی با آفریقا و آمریکای لاتین جزو برنامه‌های حتمی ما است و ان‌شاءالله این برنامه را دنبال خواهیم کرد.»
خبرگزاری جمهوری اسلامی ( ایرنا ) در سلسله گزارش‌هایی به بررسی مصداقی و جزیی پیشرفتهای مورد اشاره رهبر انقلاب پرداخته است که در ادامه از نگاهتان می‌گذرد.
شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری (عتف) شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری (عتف) به عنوان نهادی فرابخشی به ریاست رییس‌جمهور مرجع تصمیم‌گیری در مورد مهمترین اولویت‌ها و برنامه‌های پژوهش و فناوری کشور است و به استناد ماده ۳ قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (مصوب ۱۳۸۳/۰۵/۱۸) و به منظور راهبری توسعه علمی و فناورانه کشور و با رسالت سیاست‌گذاری و نظارت فرابخشی و هماهنگی بینبخشی در حوزه‌های علمی، فناوری و تحقیقاتی کشور تشکیل شد.
بر اساس ماده سه قانون اهداف و وظایف و تشکیلات وزارت علوم، رییس جمهور رییس شورا و وزیر علوم نایب‌رییس است. همچنین ترکیب اعضای شورای عالی عتف شامل وزاری بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، آموزش و پرورش، دو تا چهار نفر از اعضای هیات دولت شامل صنعت، معدن و تجارت، جهاد کشاورزی، ارتباطات و فناوری اطلاعات و نفت است. اعضای مدعو نیز شامل وزیر دفاع و پشنیبانی نیروهای مسلح، معاون علمی و فناوری رییس جمهور، دبیرشورای عالی انقلاب فرهنگی و رییس مرکز بررسی‌های استراتژیک هستند.
سایر اعضای شورا
رییس سازمان برنامه و بودجه کشور، رییس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها با اجازه ایشان، دو نفر از اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات به انتخاب مجلس شورای اسلامی، رئیس بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، روسای فرهنگستان‌های علوم؛ علوم پزشکی؛ هنر؛ زبان و ادبیات فارسی، سه نفر از روسای دانشگاه‌های دولتی (یک نفر از دانشگاه‌های علوم پزشکی) به انتخاب شورای مرکزی دانشگاه‌های مربوطه، روسای دانشگاه‌های تهران، صنعتی اصفهان و علوم پزشکی تهران، یک نفر از روسای دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی غیردولتی و غیرانتفاعی، رییس دانشگاه آزاد اسلامی، سه نفر از دانشمندان و صاحب‌نظران دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی به انتخاب تشکل‌ها و انجمن‌های علمی، رییس سازمان پدافند غیرعامل و رییس سازمان ملی استاندارد ایران دیگر اعضای این شورا هستند.
بر اساس قوانین و مقررات مصوب مجلس شورای اسلامی و هیات وزیران، شورای عالی عتف وظیفه سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی کلان، حمایت و تامین منابع حوزه‌های علوم، تحقیقات و فناوری، هماهنگی، پایش و ارزیابی و سایر امور را به عهده دارد.
شورای عالی عتف شامل کارگروه‌های مختلفی مانند سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی کلان، پیشنهاد تامین منابع مالی، هماهنگی، پایش و ارزیابی، پهنه و مناطق ویژه، دیپلماسی علم و فناوری، پنجره یکتای سامانه های عتف است و کمیسیون‌های تخصصی شورا نیز شامل کمیسیون‌های انرژی، حمل و نقل و عمران، صنایع، معادن و فناوری اطلاعات و ارتباطات، کشاورزی، آب و منابع طبیعی، دفاع، امنیت و سیاست خارجی، امورفرهنگی، اجتماعی و علوم انسانی و اسلامی، مدیریت، اقتصاد، بازرگانی و امور حقوقی، سلامت امنیت غذایی و رفاه اجتماعی، علوم پایه و فناوری های همگرا، هنر و معماری است.
همچنین کمیسیون دائمی زیرمجموعه شورای عالی عتف و بازوی اصلی اجرایی شوراست. وزیر علوم رییس کمیسیون دائمی و دبیر کل شورای عالی عتف نایب رییس و دبیر کمیسیون دائمی است. دیگر اعضای این شورا شامل معاون پژوهشی و فناوری وزارت علوم، معاون آموزشی وزارت علوم، معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، معاون پژوهشی وزارت آموزش و پرورش، معادت پژوهشی یا فناوری وزارتخانه های نیرو، رییس موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، رییس موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی، معاون پژوهشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاون امور علمی، فرهنگی و اجتماعی سازمان برنامه و بودجه کشور است.
اولین جلسه شورای عالی عتف بعد از ۱۱ سال با حضور رییس‌جمهور
بر اساس آمار دبیرخانه شورای عالی عتف، این شورا تاکنون ۲۸ بار جلسه داشته که یک جلسه در دولت هشتم، ۱۳ جلسه در دولت های نهم و دهم و ۱۲ جلسه در دولتهای یازدهم و دوازدهم و آخرین جلسه ۱۲ مرداد ۱۴۰۱ با حضور رییس‌جمهوری تشکیل شد. البته آخرین حضور رییس‌جمهور در جلسه شورای عالی عتف با وجود جایگاه آن به اسفند سال ۱۳۸۸ و چهارمین جلسه شورای عالی عتف برمی‌گردد و بعد از آن معمولا با حضور معاون اول رئیس‌جمهوری تشکیل شده بود.
در مورد مصوبات این جلسه اینجا بیشتر بخوانید.
البته بر اساس قانون، جلسه شورای عالی عتف با حضور معاون اول رییس جمهور هم برگزار می شود؛ ولی در برخی جلسات مانند جلسه سیزدهم (تیر ۱۳۹۲) با حضور وزیر وقت علوم نیز تشکیل شده است؛ ناگفته پیداست حضور عالی‌ترین مقام اجرایی کشور می‌تواند بر جدیت و تسریع در اجرای تصمیم‌های این شورا اضافه کند.
جلسات کمیسیون دائمی و تخصصی
شورای عالی عتف، همچنین در اجرای بند (یک) از ماده (چهار) شرح وظایف تفصیلی و ارتقای کیفیت سیاست‌گذاری در زمینه‌های مختلف علوم، تحقیقات و فناوری و راهبری توسعه فناوری‌های اولویت ملی، برحسب نیاز، به تشکیل کمیسیون، شوراهای تخصصی و تشکیلات مورد نیاز موقت یا دائمی اقدام خواهد کرد. بنابراین با توجه به موضوع یاد شده، تشکیل جلسه‌های کمیسیون دائمی در دستور کار دبیرخانه شورا قرار گرفت.
وظایف و اختیارات کمیسیون دائمی شورای عالی عتف شامل تصمیم گیری در مواردی است که از وظایف تفصیلی شورای عالی که از طرف شورا تفویض اختیار شود و بررسی و اظهارنظر در مواردی که از طرف شورای عالی ارجاع می‌شود.
کمیسیون دائمی در واقع وظیفه بررسی مصوبات کمیسیون‌های تخصصی و آماده سازی آنها را برای طرح در جلسه شورای عالی برعهده دارد. ترکیب اعضای این کمیسیون شامل وزیر علوم به عنوان رییس، دبیرکل شورا به عنوان نایب رییس، معاون پژوهشی و فناوری وزارت علوم، معادن آموزشی وزارت علوم، معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، معاون پژوهشی وزارت آموزش و پرورش، معادت پژوهشی یا فناوری وزارتخانه های نیرو، رئیس موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، رئیس موسسه مطالعات و پزوهش های بازرگانی، معاون پژوهشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاون امور علمی، فرهنگی و اجتماعی سازمان برنامه و بودجه کشور است. بر اساس اطلاعات دبیرخانه شورای عالی عتف از سال ۱۳۸۴، ۲۱۲ بار جلسات کمیسیون دائمی تشکیل شده است.
برگزاری ۷۵ جلسه کمیسیون‌های تخصصی
همچنین شورای عالی عتف برای بررسی طرح‌های ارجاع شده ۱۰ کمیسیون تخصصی دارد که با ترکیب اعضای حقوقی و حقیقی، برای ارایه مشاوره تخصصی در حوزه موضوعات مربوط به کمیسیون دائمی از طریق واکاوی و ارایه توصیه‌های سیاستی مناسب برای توانمندسازی کمیسیون دائمی در انجام وظایف محول تشکیل می شوند.
براساس اسناد مختلف وظایف متعددی برعهده کمیسیون‌های تخصصی شورا است. بخشی از این وظایف شامل تهیه و تدوین گزارش عملکرد حوزه تخصصی مرتبط با برنامه‌های مصوب، شناسایی مهمترین چالش‌های ملی مرتبط با حوزه کمیسیون تخصصی، ساماندهی، مدیریت و راهبری طرح‌های کلان ملی مصوب و تدوین برنامه علم و فناوری پنج‌ساله (متناسب با برنامه‌های توسعه کشور) و یک ساله برای رفع چالش‌های تعیین شده است.
همانطور که در نمودار بالا مشخص است، کمیسیون‌های تخصصی در سال جاری، ۷۵ جلسه داشته‌اند که در این میان کمیسیون مدیریت اقتصاد، بازرگانی و امور حقوقی با ۱۵ جلسه و کمیسیون هنر و معماری بدون برگزاری هیچ جلسه‌ای ار هر جهت شاخص هستند.