به گزارش گروه جامعه - ایران سرزمین پهناوری است که با داشتن اقلیم متنوع، پستی و بلندی های فراوان، دریای خزر در شمال و خلیج فارس در جنوب، از تنوع زیستی متنوعی برخوردار است، در این میان یکی از مجموعه های پراهمیت محیط زیستی تالاب ها هستند که کشور ما تحت تاثیر این اقلیم متنوع از این نظر هم غنی است به طوری که از ۴۲ نوع تالاب های طبیعی که کنوانسیون رامسر آنها را مشخص کرده به جز تالاب تندرا بقیه در کشور وجود دارند. از صخره های مرجانی تا تالاب های پر از گل و پرنده همه در گوشه گوشه کشور به چشم می خورد.
توندرا به مناطق بدون درخت و درختچه‌ای گفته می‌شود که در مجاورت یک منطقه قطبی قرار دارد. پوشش گیاهی این مناطق از علف‌ها، خزه‌ها و گلسنگ‌ها و بوته‌های کوچک تشکیل شده است.
تالاب های طبیعی جزو اکوسیستم های فعال و حیاتی بر روی زمین هستند، در تالاب ها تعداد بی شماری پرنده آبزی و کنار آبزی و هزاران گونه ماهی زندگی می کند، علاوه بر اینها تعداد بی شماری پستانداران، خزندگان و دوزیستان در تالاب ها زیست می کنند، در واقع تالاب ها نقش زیادی در زادآوری و مولدسازی این گونه ها دارد که اگر از بین بروند حیات هزاران گونه جانوری هم تهدید می شود، در کنار اینها اما رشد گونه های مختلف گیاهی هم یکی دیگر از مزایای تالاب ها است که باعث شده حجم زیادی گونه جانوری را در یک مجموعه آبی گردهم آورد.
مزایای تالاب های طبیعی بی شمار است، علاوه بر اینکه مامن هزاران گونه جانوری هستند نقش مهمی در ذخیره سازی آب، حفاظت در مقابل توفان و کاهش تخریب سیل، تثبیت خطوط ساحلی و مهار فرسایش، پالایش آب، رسوبات و تعدیل آب و هوای منطقه از دیگر کارکردهای این اکوسیستم آبی است، با وجود تمام این مزایا اما مساله اصلی این است که ما انسان ها چقدر در حفاظت از تالاب ها تلاش کرده ایم، البته شرایط تالاب ها نشان می دهد که حیاتشان چندان هم برای بشر مهم نبوده است، خشک و کم آب شدن بخش زیادی از تالاب هایی مانند گاوخونی، پریشان، ارومیه و مهارلو گواه این ادعا است.
حال که در تعطیلات نوروز قرار داریم و مردم به رسم دیرینه در این روزها به مسافرت می روند بیشترین بخشی که مورد تهدید قرار می گیرد طبیعت و اکوسیستم های موجود در آن از جمله تالاب ها است که باید بیش از پیش مراقبشان باشیم.
متخصص مدیریت زیست‌بوم‌های تالابی در این باره به خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: تالاب ها اکوسیستم های ارزشمندی هستند که این روزها حال و روز خوشی ندارند، حالا که در تعطیلات نوروز به سر می بریم باید بیش از پیش مراقب وضعیت شکننده تالاب ها باشیم.
علی ارواحی افزود: در روزهای تعطیل تالاب ها یکی از خاستگاه های گردشگران است از این رو شاهد حجم زیادی گردشگر در اطراف تالاب ها هستیم که در برخی مواقع در پایان تعطیلات حجم زیادی زباله در اطراف و حتی داخل تالاب ها به چشم می خورد.
وی با تاکید بر اینکه باید در تعطیلات و حضور در طبیعت به یک سری نکات توجه کرد گفت: اولین نکته جمع آوری و عدم تخلیه زباله در تالاب ها و پیرامون آنها است، به ویژه بقایای پسماندهای پلاستیکی و شیشه ای که با گذشت زمان می توانند زیرتابش خورشید موجب ایجاد آتش و شعله ور شدن نیزارها در تالاب ها شوند، این نکته خیلی مهمی است چون در فصول گرم سال به ویژه تابستان ها به علت شدت آفتاب خیلی مواقع آتش سوزی هایی که در نیزارها و تالاب ها رخ می دهد به علت وجود بقایای پسماندهای پلاستیکی و شیشه ای است.
وی اظهار داشت: نکته بعدی احترام به هنجارها و ارزش های فرهنگی جوامع محلی پیرامون تالاب ها است، به این موضوع صرفا به عنوان موضوعی که از طرف حاکمیت قابل اهمیت است نگاه نکنیم به این خاطر که جوامع محلی در حفظ تالاب ارزش قابل ملاحظه ای دارند و احترام به هنجارها و ارزش هایی که جوامع محلی پیرامون تالاب ها دارند کمک می کند به اینکه هم به حفظ تالاب دلگرم شوند و هم اینکه با این کارکرد تالاب مبنی بر اینکه می تواند فرصتی برای گردشگری داشته باشد مقابله ای نداشته باشند.
وی ادامه داد: تالاب ها محل مناسبی برای زیست پرندگان و جوجه آوری است از این رو در زمان حضور در اطراف تالاب ها باید طوری عمل کنیم که سکوت و آرامش در اطراف کلونی پرندگان حفظ شود، در واقع زمانی که به قسمتی که پرندگان حضور دارند سکوت را رعایت کنند و برای بازدید از تالاب ها ترجیحا از بلدهای محلی یا فعالان محیط زیستی منطقه کمک بگیرند.
احترام به هنجارها و ارزش های فرهنگی جوامع محلی پیرامون تالاب ها نقش مهمی در حفاظت از تالاب ها دارد چون با رعایت این نکته هم جوامع محلی به حفظ تالاب دلگرم می شوند و هم اینکه با کارکرد تالاب مبنی بر جذب گردشگر مقابله نمی کنند. ارواحی تاکید کرد: همچنین گردشگران از شنا کردن در تالاب مگر در مکان های تعیین شده خودداری کنند چون لزوما ممکن است مطلع نباشند از اینکه کیفیت آب تالاب در آن زمان در چه شرایطی قرار دارد برخی از تالاب ها به علت تخلیه آلاینده ها و بعضا آلاینده های نفتی ممکن است دچار مشکل باشند از این رو باید گردشگران از آب تنی در این مکان ها پرهیز کنند.
وی اظهار داشت: یکی از مواردی که باید گردشگران در زمان تفریح در تالاب ها و اطراف آن در نظر بگیرند رعایت نکاتی است که موجب آلودگی ناشی از نشت سوخت و آلودگی صوتی می شود برای این منظور می توانند به جای قایق های تفریحی موتوری ترجیحا از قایق های پدالی یا پارویی استفاده کنند به دلیل اینکه آلودگی های صوتی یا آلودگی های ناشی از نشت سوخت در تالاب را این دست از قایق ها ندارند و اگر توجه بیشتری شود کمک می کند تالاب بهتر حفظ شود.
این متخصص مدیریت زیست‌بوم‌های تالابی ادامه داد: برپا کردن آتش برای تهیه چای و غذا همواره پای ثابت گردشگری در طبیعت است که اگر در پایان روز و زمان ترک محل به طور کامل خاموش نشود ممکن است فاجعه به بار آورد از این رو گردشگران حواسشان باشد بعد از پایان روز و حضور در اطراف تالاب حتما آتش را به طور کامل خاموش کنند، همچنین اگر در بدو ورود به تالاب یا قبل از آن بتوانند از محیط زیست منطقه یا سازمان های مردم نهاد اطلاعات یا بروشورهایی را درباره اینکه تالاب چه ارزش، ویژگی یا جاذبه ای دارد دریافت کنند؛ می تواند بازدید موثرتر و مفید تری داشته باشند.
وی گفت: یکی از موضوعات مهمی که نباید فراموش کرد توجه به محصولات و فرآوردهای محلی، صنایع دستی و غذاهای تولید شده توسط جوامع محلی است، اگر جامعه محلی به منافع اقتصادی حاصل از گردشگری دلگرم شود، می تواند در آینده به مشارکت آنها در حفاظت از تالاب‌ها کمک کند.
ارواحی اظهار داشت: یکی دیگر از مواردی که گردشگران باید رعایت کنند این است که در پیک جمعیتی ترجیحا از شب ماندن در مجاورت تالاب خودداری کنند چون هر اکوسیستم یا هر زیست بومی برای پذیرایی از گردشگران یک ظرفیتی دارد که در کشور شاید چندان آنرا رعایت نمی کنیم، ضابطه یا اصولی در این باره تعریف نمی کنیم و بعضا می بینیم که یک تجمع بیش از حد به تالاب ها آسیب می زند.
وی تاکید کرد: والدین اجازه ندهند که کودکان به تنهایی در اطراف تالاب گشت زنی کنند چون بعضی از تالاب ها ممکن است از جنس پیت لند (باتلاقی) باشند یعنی ظاهرا آبی دیده نشود اما خطرناک هستند، معمولا شرایط تالاب ها به شکلی نیست که عمقشان در نقاط مختلف اندازه گیری شده باشد بنابراین ممکن است در نقاطی عمق تالاب به چند متر برسد برای همین باید مراقب بود. همچنین هنگام گشت زنی در تالاب و مجاورت آن از پوشش گیاهی مراقبت کنند چون لانه خیلی از پرندگان و زیستگاه برخی از جانوران در میان همین نیزارها و پوشش گیاهی است به همین خاطر مراقبت کنیم که مبادا لانه پرنده ای تخریب و محلی که جانوران زندگی می کنند دچار آسیب شود.
ارواحی گفت: از آنجا که تالاب‌ها زیستگاه آبزیان زیادی است از این رو گردشگران مراقب باشند تا مواد شوینده و بهداشتی را در آب تالاب تخلیه نکنند، علاوه بر این از رها کردن باقیمانده غذا در اطراف تالاب ها خودداری کنند چون بعضا ممکن است این روال در حالت تجمع گسترده تغییراتی را در زیست بوم ایجاد کند.