به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، آبشارهای جنوب آذربایجان‌شرقی طی بیشتر موارد با آبشار «پیرسقا» و «حاجی‌آباد» در چاراویماق، «گورداغ» در مراغه و «دانقاران» در هشترود شاخته می‌شود اما علاوه بر آنها آبشارهای گمنام بسیاری نیز در این منطقه وجود دارد که کمتر معرفی شده و «سوید دره سی» در روستای «یایشهری» مراغه از جمله آنهاست.
«دانقاران» تنها آبشار ثبت ملی دامنه‌های جنوبی سهند
در میان همه این آبشارها که در دامنه‌های جنوبی کوه پرصلابت سهند قرار دارد، «دانقاران» هشترود به دلیل قرار گرفتن در محوطه گردشگری قلعه ضحاک و همچنین قرار گرفتن در میان آثار ملی طبیعی کشورمان از جایگاه ویژه برخوردار است.
این آبشار با شماره ۱۰۳۸ طی سال جاری ثبت ملی شد و با حدود ۳۰ متر ارتفاع در نزدیکی روستای «مکتو» و نرسیده به روستای «دانقاران» هشترود قرار دارد.
«جعفر سعیدی» رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هشترود می‌گوید: ثبت ملی این آبشار، ظرفیت مضاعفی در محوطه گردشگری قلعه ضحاک این شهرستان به شمار می‌رود زیرا از چهار جهت به این قلعه تردد می‌شود و آبشار دانقاران در یکی از همین مسیرهای بکر و زیبا قرار دارد.
وی با بیان اینکه طبیعت‌گردان پس از بازدید از آبشار «دانقاران» می‌توانند از قلعه ضحاک به عنوان یکی دیگر از آثار ملی کشورمان دیدن کنند، اضافه کرد: ثبت ملی این آبشار توجه بسیاری از طبیعت‌گردان را به این منطقه جلب کرد که به نوبه خود می‌تواند زمینه جذب سرمایه‌گذاران بخش گردشگری را در محوطه این آثار فراهم کند.
آبشار «پیرسقا» با چشمه‌ای اسرارآمیز
چشمه و آبشار «پیرسقا» در ۴۰ کیلومتری شهر قره‌آغاج، مرکز شهرستان چاراویماق قرار دارد؛ این آبشار با حدود ۱۰ متر ارتفاع در سمت غرب چشمه و بر روی رودخانه دره پیر قرار گرفته و اطراف آن را صخره‌های بلندی پوشانده است.
در هر شبانه‌روز به طور متوسط چهار مرتبه آب از چشمه اسرارآمیز پیرسقا جاری می‌شود و پس از یک ساعت جریان آب به کلی قطع می‌گردد؛ هنگام جاری شدن آب از این چشمه نیز صدایی به گوش می‌رسد که تاکنون نظریه قابل قبول و قاطعی در مورد علت قطع شدن آب و نیز صدای آن ارائه نشده است.
مردم محلی می‌گویند بهترین زمان برای رفتن به این دره و بازدید از آبشار، اردیبهشت یا خردادماه است زیرا در مسیر پیاده‌روی ۴۰ دقیقه‌ای آن، چشم‌انداز بسیار زیبای بهاری وجود دارد.
قندیل‌های کم‌نظیر آبشار غار حاجی‌آباد
غار صخره‌ای حاجی‌آباد در ۴۶ کیلومتری شهر قره‌آغاج و دامنه‌های آفتاب‌گیر ارتفاعات «اکوزالان»، از کوه‌های تخت سلیمان قرار دارد و آبی که از دهانه آن جریان می‌یابد، آبشاری دیدنی با قندیل‌هایی کم‌نظیر شکل می‌دهد.
در روبروی غار نیز تپه‌ای وجود دارد که اهالی آن را به دلیل پله‌های حجاری شده‌اش تپه نادری می‌خوانند و از بلندانی آن شهرهای آذربایجان‌غربی قابل مشاهده است.
آبشار «سوید دره سی» مهردار
آبشار «سوید دره سی» با سرچشمه گرفتن از یخچال‌های کوهستان سهند، جاذبه‌ای زیبا و کم‌نظیر را رقم زده و جلوه‌های بی‌بدیلی در طبیعت بکر روستای یایشهری مراغه خلق کرده است.
وجود لاله‌های واژگون و دیگر گیاهان و درختانی چون بید در مسیر این آبشار و صدای آب خروشانی که از ارتفاعات سرازیر می‌شود نیز زیبایی و آرامشی وصف‌ناپذیری به این اثر طبیعی بخشیده است.
برخی از طبیعت‌گردان در فصل بهار برای جمع‌آوری گیاهان دارویی و بازدید از این آبشار که در ۲۰ کیلومتری شمال شهر مراغه قرار دارد به منطقه مهردار در بالادست روستای یایشهری می‌روند.
آبشار قینرجه مراغه
آبشار قینرجه را در بیشتر موارد به آبشاری در ۵۰ کیلومتری شهر تکاب نسبت می‌دهند اما مراغه هم در نزدیکی روستایی به همین نام، آبشاری فصلی دارد که به دلیل ساختارهای زمین‌شناسی منحصربفردش، جزو ۳۶ ژئوسایت پیشنهادی برای ثبت ملی و بین‌المللی این شهرستان به شمار می‌رود.
به گفته «محمدرضا زارع»، رئیس اداره حفاظت محیط زیست مراغه بر اثر سرازیر شدن دراز مدت آب بر سنگ‌های این آبشار، جلوه بی‌نظیری خلق شده و دشت پایین دست این آبشار نیز چشم‌اندازی وسیع و زیبا ایجاد کرده است.
این آبشار فصلی در حدود ۳۵ کیلومتری شهر مراغه و در مسیر جاده قدیمی مراغه به هشترود قرار دارد و آب آن در فصل‌های بارندگی جریان می‌یابد.
درست زیر مسیری که آب قینرجه از ارتفاع به سمت پایین سرازیر می‌شود، اتاقکی زیبا با سقفی رسوبی قرار دارد که تردد به داخل آن از دو طرف امکان‌پذیر است.
آبشار دوقلوی گورداغ در مراغه
آبشار دوقلوی گورداغ که به آن «کوره چکان» هم گفته می‌شود، در پنج کیلومتری شهر مراغه و در مجاورت روستای چکان این شهرستان قرار دارد و با 9 متر ارتفاع به داخل دره‌ای سرسبز سرازیر می‌شود.
این روستا در دره‌ای خوش آب و هوا و در دامنه جنوبی کوه سهند قرار گرفته و وجود درختان سربه فلک کشیده و چشمه‌ها و روان آب‌ها، آن را به یکی از دیدنی‌ترین روستاهای منطقه تبدیل کرده است.
به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، علاوه بر آبشارها، چشمه‌ها، غارها و دیگر ظرفیت‌های طبیعی دامنه سهند نیز بستر مناسبی برای رونق گردشگری طبیعت در این منطقه به شمار می‌رود؛ ظرفیت مغفولی که گویا هیچیک از دستگاه‌های اجرایی متولی آن نیست و برنامه‌ای هم برای آن وجود ندارد.