به گزارش روز یکشنبه گروه علم و آموزش ایرنا از تارنمای فیز، اگر یک سیارک خطرناک در مسیر برخورد با زمین رصد شود چه خواهیم کرد؟ آیا می‌توانیم آن را منحرف کنیم تا از برخورد با زمین جلوگیری شود؟ سال گذشته، ماموریت آزمایش تغییر مسیر دوگانه سیارک (دارت DART) اداره کل هوانوردی آمریکا (ناسا) در پی مشخص کردن این مساله بود که آیا یک ضربه زننده جنبشی (kinetic impactor) می‌تواند این کار را انجام دهد ؟
ناسا برای این منظور یک فضاپیمای ۶۰۰ کیلوگرمی به اندازه یک یخچال را به یک سیارک با اندازه یک زمین فوتبال در معرض اصابت قرار داد. نتایج اولیه این اولین آزمایش واقعی سامانه‌های دفاع سیاره‌ای امیدوارکننده بوده است. با این حال اکنون اولین نتایج علمی منتشر شده است، پنج مقاله در نشریه «نیچر» این برخورد را بازسازی و این مساله را تحلیل و تجزیه کرده که این برخورد چگونه نیروی حرکتی و مدار سیارک را تغییر داده است. دو مطالعه نیز در خصوص ذرات و تکه‌های مخروبه ناشی از این برخورد را مورد تحقیق قرار داده اند.
نتیجه این تحقیقات حاکی از این است که فناوری ضربه زننده جنبشی یک تکنیک امکان پذیر و عملی برای دفاع بالقوه از زمین در صورت نیاز است.
سیارک‌های کوچک می‌توانند خطرناک باشند اما ردگیری آنها دشوار است
منظومه شمسی مملو از قطعات مخروبه است که از روزهای اولیه تشکیل سیاره‌ها بر جا مانده اند. امروز معلوم شده است که ۳۱ هزار و ۳۶۰ سیارک در محیط پیرامونی سیاره زمین در فضا سرگردان هستند. هر چند سیارک‌های بزرگ با ابعاد کیلومتری شناخته شده هستند اما بسیاری از سیارک های کوچک تر شناخته نشده اند. تنها در حدود ۱۰ سال پیش یک سیارک ۱۸ متری در اتمسفر زمین در بالای سر منطقه‌ای در روسیه منفجر شد . موج انفجار آن هزاران پنجره را شکست و موجب جراحت حدود ۱۵۰۰ نفر شد.
یک سیارک ۱۵۰ متری موجب از میان بردن و نابودی تمدن انسانی روی زمین نمی شود اما می‌تواند تلفات و ویرانی منطقه‌ای گسترده ای بر جا بگذارد. با این حال یافتن این سنگ‌های کوچکتر فضایی دشوار تر است و گمان می‌رود که تنها در حدود ۴۰ درصد از آنها تا کنون شناسایی شده اند.
ماموریت «دارت»
تصور کنید که متوجه حرکت سیارکی با این ابعاد در مسیر برخورد با زمین بشویم. آیا می‌توانیم آن را وارد یک مسیر دیگر کنیم و از فاجعه برخورد با زمین جلوگیری کنیم؟ ضربه زدن به یک سیارک با نیروی کافی برای تغییر دادن مدار آن از لحاظ تئوریک امکان پذیر است اما آیا واقعا قابل انجام است؟ ماموریت دارت برای مشخص کردن همین مساله اجرا شد.
این ماموریت به طور خاص تکنیک «ضربه زننده جنبشی» را آزمایش کرد که به بیان دیگر عبارت از ضربه زدن به یک سیارک با یک شئ با سرعت بالا است. سیارک موسوم به دیمورفوس یک هدف عالی برای این آزمایش بود. این سیارک در مداری به دور سیارک بزرگ تری می‌چرخید . ضربه از سوی ماموریت دارت طراحی شده بود که مدار آن را اندکی تغییر بدهد.
به گفته کریستینا توماس از دانشگاه آریزونای شمالی در آمریکا و همکاران وی، ماموریت دارت با موفقت هدف‌های فنی مورد نظر را انجام داده است. دارت از یک سامانه موسوم به راهبری خودکار زمان آنی SMART Nav استفاده کرد و نسخه‌های پیشرفته‌تر از این سامانه می‌تواند ماموریت‌های آینده را قادر بسازد که سایت فرود خود را بر روی سیارک‌های دوردست انتخاب کند.
تیمی از محققان به سرپرستی تریک دالی از دانشگاه جانز هاپکینز از تصاویر با وضوح بالا از ماموریت دارت برای تهیه یک مدل مبسوط شکلی استفاده کرده است. این برآورد بهتری از نحوه واکنش سیارک‌ها به ضربه و برخورد به دست می دهد. نتیجه ماموریت دارت بهتر از حد انتظار بوده و زمان حرکت مداری سیارک مذکور را جای هفت دقیقه به میزان ۳۳ دقیقه کوتاه تر کرده است.
موفقیت ماموریت دارت اولین اثبات توانایی دانشمندان برای محافظت از زمین در برابر خطر سیارک های سرگردان در فضا است.