امان الله باطنی روز جمعه در گفت و گو با ایرنا، افزود: بر اساس نظریه های روانشناسی اجتماعی، رفتار پرخاشگرانه همیشه بر وجود ناکامی پیشین دلالت می کند.
وی افزود: در تهران، خراسان رضوی و اصفهان که در رتبه های اول تا سوم نزاع قرار دارند زندگی گران تر، سبد هزینه خانوار نحیف تر و نرخ بیکاری نیز بیشتر است.
این جامعه شناس ادامه داد: در طرح های رصد و پایش سرمایه اجتماعی به ترتیب رتبه این سه استان ۳۱، ۳۰ و ۲۹ است؛ به این معنا که این استان ها سه رتبه نخست در افول سرمایه اجتماعی نیز هستند.
وی با بیان اینکه هرچه سرمایه اجتماعی کمتر باشد شاهد نزاع خیابانی بیشتری هستیم، افزود: سرمایه اجتماعی شامل سه عنصر انسجام اجتماعی، مشارکت اجتماعی و اعتماد است و هنگامی که این سه عنصر افول می کند جامعه بی دفاع می شود و نزاع های خیابانی در آن افزایش می یابد.
باطنی گفت: بر اساس فرضیه ناکامی-پرخاشگری؛ هرچه انگیزه رفتار ناکام شده قوی تر باشد ناکامی بیشتر و فشار برای پرخاشگری نیز بیشتر خواهد بود.
وی افزود: از سوی دیگر بر اساس نظریه 'آستانه تحمل تمدنی' از نوربرت الیاس، هرچه تمدن بیشتر شود آستانه تحمل تمدنی پایین می آید، از این رو در سه استان تهران، خراسان رضوی و اصفهان که به لحاظ تمدن شاخص هستند این آستانه پایین تر است و به همین دلیل نزاع خیابانی بیشتری را مشاهده می کنیم.
وی گفت: در این سه استان شهروندان به سبب میل بیشتر به پیشرفت؛ انگیزه ناکام شده قوی تری دارند بنابراین فشار برای پرخاشگری نیز بیشتر است .
این پژوهشگر اجتماعی ادامه داد: بر اساس نظریه ناکامی-پرخاشگری هرچه تعداد ناکامی ها بیشتر باشد پاسخ پرخاشگرانه شدیدتر خواهد بود.
وی تعدد و شکست تصمیم های نافرجام برای ازدواج، افزایش ازدواج های منجر به طلاق و میزان تغییرشغل نیروهای فعال جامعه را از جمله ناکامی های شاخص جوامع امروز دانست که پاسخ پرخاشگرانه شدیدتری نیز بدنبال خواهد داشت.
باطنی با بیان اینکه سال گذشته ۳۳ درصد معادل یک سوم مراجعه به پزشکی قانونی در سراسر کشور مربوط به زنان بوده است، افزود: بر اساس پژوهش ها برخی مسائل از جمله تجرد قطعی دو سوم جامعه زنان و نرخ بیکاری دانش آموختگان زن بر شدت یافتن ناکامی اجتماعی در میان آنها موثر بوده است.
وی اضافه کرد: در جامعه شناسی کارکردگرا، فراگیر شدن پدیده نزاع خیابانی بی نظمی اجتماعی قلمداد می شود که کژکارکردهای نهادهای بنیادین اجتماعی آن را به وجود آورده است.
باطنی افزود: به عنوان مثال طلاق در نهاد خانواده، نارضایتی شغلی و کنکور محور بودن نهاد مدرسه در نهایت منجر به افزایش خشونت و نزاع خیابانی شده است.
این پژوهشگر اجتماعی ادامه داد: جامعه شناسی تعارض گرا اما نزاع‌های خیابانی را ناشی از تعارض بر سر قدرت، ثروت و منزلت می داند که نوعی شکاف طبقاتی، قومی، نسلی، مذهبی و سیاسی است.
باطنی با بیان اینکه در بستر جامعه شناسی تعامل گرا، نزاع‌های خیابانی ناشی از تغییر معناها در ذهن جامعه است، افزود: این تغییراتِ معنایی تاب آوری جامعه را هدف گرفته، امید آن را زایل کرده و آن را بی قرارتر از گذشته کرده است.
این جامعه شناس ادامه داد: کاهش نزاع خیابانی نیازمند اقدامات کالبدی و اجتماعی بطور همزمان است.
وی افزود: این موضوع که روزانه آمار قابل توجه از نزاع خیابانی به خاطر جای پارک اتفاق می افتد را می توان با افزایش پارکینگ‌های شهری یا تعبیه پارکومترها و یا حتی اصلاح هندسی معابر از نظر کالبدی کاهش داد.
باطنی گفت: از نظر اجتماعی نیز در این رابطه نیازمند افزایش امید در سطح جامعه هستیم تا فرد در برابر نزاع رواداری بیشتری از خود نشان دهد.
بر اساس گزارش پزشکی قانونی، از ابتدای امسال تا پایان دی، استان‌های تهران با ۸۷ هزار و ۳۰۶، خراسان رضوی با ۴۴ هزار و ۸۲۴ و اصفهان با ۳۵ هزار و ۵۵۰ مصدوم بیشترین و استان‌های ایلام با ۲ هزار و ۸۵۱، بوشهر با سه هزار و ۲۸۵ و خراسان جنوبی با سه‌هزار و ۳۶۸ مصدوم کمترین تعداد مراجعان نزاع را داشته‌اند.