به گزارش خبرنگار کتاب ایرنا، سال ۱۴۰۱ زمانی بود که در آن تعداد قابل توجهی از نویسندگان، اهالی قلم و پژوهشگران دار فانی را وداع گفتند. هرچند هنوز هم برخی از فعالان این حوزه به دلیل مسائل مرتبط با بیماری کرونا جان خود را از دست دادند و می‌دهند، دلایل بسیار دیگری هم وجود داشت که جامعه و مخاطبانِ آنها را از وجودشان محروم کرد.
متاسفانه در این سال آنقدر تعداد درگذشتگان بالا بود که این گزارش در دو بخش ۶ ماه نخست سال و ۶ ماه پایانی تنظیم شده است.
درگذشت سید رضا موید در ۱۵ مهر
سید رضا مؤید، شاعر پیشکسوت آئینی اهل مشهد ۱۵ مهر ماه، از دنیا رفت. او در سال ۱۳۲۱ در مشهد مقدس دیده به جهان گشوده بود. او تحصیلات مقدماتی را در مکتب‌خانه پشت سر گذاشت و پس از آن به شغل آزاد روی آورد.
موید سرودن را از ۱۲ سالگی آغاز کرد؛ علاقه‌اش به شعر پای او را به کتابخانه آستان قدس رضوی گشود و باعث شد ساعت‌ها در جوار حرم مطهر رضوی به مطالعه دیوان اشعار گذشتگان بپردازد.
او طی سال‌های متمادی اشعار قابل توجه آئینی سروده که همواره مورد استفاده ذاکران و مداحان اهل بیت(ع) قرار گرفته است.
موید از بزرگان شعر آئینی به شمار می‌آید و هیچ مناسبتی در تقویم تشیع نیست که برای آن شعری نسروده باشد. گل‌های اشک، جلوه‌های رسالت، نغمه‌های ولایت، سفینه‌های نور و چکامه عشق بخشی از آثار متعدد او است که منتشر شده است.
درگذشت ویکتوریا دانشور در ۲۱ مهر
ویکتوریا دانشور، در ۹۵ سالگی از دنیا رفت.
محمدحسین دانایی، خواهرزاده جلال‌آل احمد با اعلام درگذشت ویکتوریا، خواهر سیمین دانشور گفت: «ویکی خانم»، (پنجشنبه، ۲۱ مهرماه) از دنیا رفتند.
ویکتوریا دانشور از اوایل مهرماه به علت کهولت سن در سی‌سی‌یو بستری بود و به گفته پرستارش تنها قلب او به وسیله دستگاه کار می‌کرد.
او تنها بازمانده دانشورها، در خرداد ۱۳۰۵ به دنیا آمد، پنج سال از سیمین دانشور کوچک‌تر بود. او بعد از درگذشت سیمین مدتی در خانه این داستان‌نویس که حالا خانه موزه شده است، زندگی می‌کرد.
درگذشت غلامرضا سلیمانی در ۱۶ آبان
غلامرضا سلیمانی شاعر و ترانه‌سرا در پی ابتلا به بیماری کبدی از دنیا رفت.
علی داودی شاعر، با تأیید این خبر گفت که سلیمانی (که از حدود دوسال پیش بیمار بود) صبح دوشنبه ۱۶ آبان در بیمارستان از دنیا رفته است.
او همچنین دربارۀ این شاعر فقید بیان کرد: آقای سلیمانی چند دهه در عرصه شعر فعال بود، هرچند فعالیت او در دهۀ سوم کم‌رنگ‌تر شده بود اما در سال‌های دهۀ ۷۰ فعالیت چشم‌گیری داشت و در جشنواره‌ها و مجامع ادبی شاهد نوآوری‌های او بودیم.
داودی افزود: حضور آقای سلیمانی در یک دهۀ اخیر کم‌رنگ تر شد و از مجامع فاصله گرفت و کم‌تر او را می‌دیدیم. با این حال، تا روزهای آخر عمر خود در جامعۀ ادبی فعالیت داشت. در ماه محرم، او را در یک محفل شعر دیدم که مشخص بود بیماری به او غلبه کرده.
علی داودی، غلامرضا سلیمانی را یکی از چهره‌های شاخص نسل مروارید (جمعی که او و دوستانش در آن فعالیت می‌کردند) معرفی کرد.
از جمله آثار سلیمانی می‌توان به مجموعه‌های به من نامه بنویس و پرستاری که شکل تو بود اشاره کرد.
در گذشت ناصر تکمیل‌همایون در ۲۵ آبان
ناصر تکمیل‌همایون جامعه‌شناس و تاریخ‌نگار در پی ایست قلبی و در سن ۸۶سالگی از دنیا رفت.
ناصر تکمیل‌همایون متولد ۱۳۱۵ در قزوین بود. او دورۀ کارشناسی فلسفه و علوم تربیتی و کارشناسی‌ارشد علوم اجتماعی را در دانشگاه تهران گذراند و دورۀ دکترای تاریخ و دکترای جامعه‌شناسی را در دانشگاه پاریس به پایان برد.
از جمله آثار او می‌توان به تاریخ ایران در یک نگاه، آموزش و پرورش در ایران، آبسکون، یا، جزیره آشوراده، سلطانیه، دانشگاه گندی‌شاپور، تاریخ اجتماعی و فرهنگی تهران: از آغاز تا دارالخلافه ناصری، مشروطه‌خواهی ایرانیان (مجموعه مقالات) و جاده ابریشم اشاره کرد.
از این جامعه‌شناس و تاریخ‌نگار اخیراً اثری با عنوان مصدق در دورۀ قاجار منتشر شد. تکمیل‌همایون اثرِ دیگری به نام ایران جان از (انتشارات نگارستان اندیشه) را در آستانۀ رونمایی داشت. این اثر با مضمون هویت ملی به نگارش درآمد.
او در روزهای اخر در پی ایست قلبی در بیمارستان طالقانی تهران بستری شده بود.
در گذشت مفتون امینی در دهم آذر
یدالله مفتون امینی در ۹۶ سالگی بر اثر ایست قلبی درگذشت.
«یدالله مفتون امینی» متولد ۲۱ خرداد سال ۱۳۰۵ در شهرستان شاهین‌دژ (آذربایجان غربی) بود. او دانش‌آموخته رشته حقوق قضایی از دانشکده حقوق دانشگاه تهران بود. امینی در آغاز شاعری کلاسیک و کهن‌پرداز بود اما بعدها به شعر بی‌وزن و قالب‌های نوپردازانه روی آورد. او علاوه بر شعر فارسی، شعرهایی به زبان ترکی نیز سروده است.
مفتون با شاعرانی چون شهریار، رهی معیری و فریدون مشیری دوستی داشته، شعر «دریاچه»اش را در خرداد ۱۳۳۱ سروده است.
مجموعه‌های شعر دریاچه، کولاک، انارستان، عاشیقلی کروان، فصل پنهان، یک تاکستان احتمال، سپیدخوانی روز، عصرانه در باغ رصدخانه، شب ۱۰۰۲، من و خزان و تو، اکنون‌های دور، نهنگ یا موج، از پرسه خیال در اطراف وقت سبز، جشن واژه‌ها و حس‌ها و حال‌ها، طلایی/ خاکستری/ رگبار، گزینه اشعار، آجی چای، مستقیم تا نرسیده به صبح از جمله آثار منتشرشده این شاعرند.
درگذشت محمود زند مقدم در ۱۴ آذر
محمود زند مقدم نویسنده و پژوهشگر پیشکسوت در ۸۴ سالگی از دنیا رفت.
زند مقدم دوشنبه، ۱۴ آذرماه بر اثر ایست قلبی از دنیا رفت. البته او کهولت سن نیز داشت.
محمود زند مقدم متولد سال ۱۳۱۷، دوره لیسانس زبان و ادبیات انگلیسی را در دانشگاه تهران گذراند و مدرک دکتری در رشته برنامه‌ریزی منطقه‌ای را از دانشگاه دورهام انگلیس اخذ کرد. با مدرک دکترای برنامه‌ریزی منطقه‌ای از انگلیس، سفرهای خود به بلوچستان را از ۱۳۴۲ شروع کرد.
او اولین‌بار به درخواست سازمان برنامه و بودجه برای بررسی وضع درآمد و هزینه خانوار بلوچ و پس از آن در سمت رئیس دفتر برنامه و بودجه در زاهدان و رئیس مرکز مطالعات و پژوهش‌های خلیج فارس و دریای عمان انجام خدمت کرد.
زند مقدم باقی سال‌های زندگی را با هزینه شخصی در سفر به بلوچستان گذراند.
از جمله آثار او می‌توان به مجموعه هفت جلدی حکایت بلوچ،از سرزمین بی‌پرنده تا قلعه،کره خر و نوردبون، آدم‌های سه قران و صناری و قلعه اشاره کرد.
درگذشت جلال خسروی در ۱۵ آذر
جلال خسروی شاعر در ۶۶ سالگی از دنیا رفت.
جلال خسروی، اهل برازجان و متولد ۱۳۳۵ بود و در شعر سپید و پست مدرن و نیمایی آثار زیادی داشت که برخی در نشریات استان بوشهر به چاپ رسیده است.
اولین مجموعه‌ی شعر او با عنوان با باوری به حجم گلوله در سال ۱۳۵۸ به چاپ رسید. اثر دیگرش با نام کی وقت داری به هم برویم؟ در سال ۱۳۸۱ منتشر شده است و بمیری بیچاره می شوم، عزرائیل جان! اثر منتشر نشده این شاعر است.
درگذشت بهزاد غریب‌پور در ۲۲ آذر
بهزاد غریب‌پور تصویرگر و گرافیست در ۶۵ سالگی از دنیا رفت.
بهزاد غریب‌پور متولد سال ۱۳۳۶ در شهر سنندج و دانش‌آموخته رشته گرافیک دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران بود و با تاسیس استودیوی تینو گرافیک در سال ۱۳۶۳، فعالیت خود در حیطه تصویرگری و طراحی گرافیک و تبلیغات را پی‌گرفت که تا ۱۳۹۴ ادامه داشت.
تدریس در دانشکده هنرهای زیبا و دانشگاه هنر و ده‌ها دوره و کارگاه آموزش تخصصی تصویرگری و طراحی کتاب از دیگر فعالیت‌های فرهنگی او بوده است.
علاوه بر این‌ها، مدیریت هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، انتشارات افق، محراب قلم، قدیانی، سروش و غیره را نیز عهده‌دار بوده است.
از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۹۳ عضو هیات داوران بسیاری از جشنواره‌های تجسمی بوده که دوسالانه تصویرگری تهران، جشنواره تصویرگری شاهکارهای ادبی و جشنواره هنرهای تجسمی فجر از آن جمله‌اند.
او از سال ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۴ عضو اولین هیات مدیره انجمن تصویرگران ایران بوده است. از فعالیت‌های بین‌المللی او می‌توان به شرکت در گردهمایی طراحی کتاب آسیاپاسیفیک یونسکو، سال ۱۹۸۴ در ژاپن اشاره کرد.
همچنین در سال ۱۹۹۹ عضو هیات داوران جشنواره نوما، در همان مرکز فرهنگی یونسکو بود. او در سال ۲۰۰۱ به دعوت یونسکو در براتیسلاوا کارگاه برگزار کرد و در سال ۲۰۰۳ عضو هیات داوران جشنواره براتیسلاوا بود.
غریب‌پور دو بار جایزه تشویقی نوما را برای تصویرگری کتاب «راز پرنده» در ۱۹۸۸ و طراحی کتاب «پلنگ سیاه» در ۱۹۹۴ دریافت کرده است.
در سال ۱۳۹۶ نیز نشان آبان از سوی انجمن تصویرگران ایران به ایشان اهدا شد.
راز آبگیر، سبزپوش مهربان، چهل قصه، ترانه‌های کودکان، بزبزقندی، پرنده طلایی و همه حق دارند، از جمله کتاب‌هایی هستند که غریب‌پور تصویر کرده است.
درگذشت محمدعلی شیرازی در ۲۵ آذر
محمدعلی شیرازی در ۸۱ سالگی درگذشت.
محمدعلی حافظ الکتب معروف به محمدعلی شیرازی، شاعر و ترانه‌سرا، متولد ۲۷ اسفند ۱۳۱۹ در شیراز بود.
او ترانه‌های زیادی خلق کرده است که از جمله آنها به ترانه قطعه‌های روزی تو خواهی آمد با صدای محمد اصفهانی، زیر آسمان شهر با صدای امیر تاجیک و وقف پرنده‌ها با صدای قاسم افشار می‌توان اشاره کرد.
او ترانه سرای بسیاری از آثار خوانندگان قبل از انقلاب ازجمله قطعه مشهور فیلم سلطان قلب‌ها هم بود.
درگذشت سید احمد وکیلیان در ۲۸ آذر
سید احمد وکیلیان، از پژوهشگران فرهنگ عامه و مدیر مسئول مجله فرهنگ مردم، شامگاه ۲۸ آذر و براثر بیماری جهان فانی را وداع گفت.
سید احمد وکیلیان، از پژوهشگران نام‌آشنای فرهنگ عامه، در سن ۷۷ سالگی و به دنبال یک دوره بیماری، درگذشت.
وکیلیان متولد سال ۱۳۲۶ شیراز و فارغ التحصیل کارشناسی ارشد فرهنگ و زبان باستانی و از شاگردان انجوی شیرازی و تکمیل کننده پژوهش‌های وی به‌عنوان پایه‌گذار فرهنگ عامه بود.
چیستان‌های خواندنی، مثل‌ها و افسانه‌های ایرانی، افسانه‌های ایران، به روایت دیروز و امروز، تمثیل و مثل، رمضان در فرهنگ مردم و .... از آثار به جای مانده از وکیلیان به شمار می‌رود.
وکیلیان که بیش از ۱۵ سال مجله تخصصی فرهنگ مردم را منتشر می‌کرد، در زمینه ترجمه نیز آثاری دارد.
درگذشت ابوالفضل خطیبی در ۲۱ دی
ابوالفضل خطیبی شاهنامه‌پژوه در ۶۲ سالگی از دنیا رفت.
ابوالفضل خطیبی زاده ۲۵ اردیبهشت ۱۳۳۹ در گرمسار نویسنده، شاهنامه‌شناس و پژوهشگر زبان و ادب فارسی . عضو هیئت علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی و مشاور علمی گروه فرهنگ‌نویسی بود.
خطیبی عضو هیئت علمی و معاون گروه فرهنگ‌نویسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی و معاون سردبیر مجله نامه ایران باستان، نگارنده بیش از صد مقاله علمی به ویژه درباره شاهنامه در دانشنامه‌ها و مجلات تخصصی ادبی بوده و در تصحیح شاهنامه با جلال خالقی مطلق در جلد هفتم همکاری داشت.
او دریافت‌کننده جایزه حامیان نسخ خطی در آیین بزرگداشت حامیان نسخه‌های خطی در سوم آذر ماه ۱۳۸۴ به خاطر مقالهٔ اصالت کهن‌ترین نسخه: فلورانس ۶۱۴ ه. ق بوده‌است.
درگذشت شهره نورصالحی در اول بهمن
شهره نورصالحی، مترجم ادبیات کودک و نوجوان، در ۷۲ سالگی از دنیا رفت.
شهره نور صالحی، متولد ۱۳۲۹ بود. از آثار او به فرار به موزه نیویورک، مجموعه رقص تاریکی، دانشمندان و آزمایش های حیرت انگیز، توتان خامون و گور گنجینه هایش، ناشناس: هویت مخفی، من موش بودم، جنگل جهنمی، دریای دلهره، آخرین گربه سیاه، هانس و گرتل برادران گریم، شاگرد ته کلاس، خانه افعی، جانور، مجموعه تررس و لرز نوشته آر.ال.استاین با عنوان‌هایی چون مدرسه جن‌زده،مترسک نیمه‌شب راه می‌افتد، مومیایی، هالووین عوضی، کابوس خیابان دلقک، لقب من هیولا، پیانو= مرگ، فریاد ماسک نفرین شده و ... ، مجموعه شردرمن نوشته وندلین وان درانن، وحشت در اعماق، دایناسور من و باورهایش، راز دختر رام‌کننده شیر، چشم‌های آدم آهنی قاتل و مجموعه چه باید بکنم می‌توان اشاره کرد.
درگذشت لیدا نیک فرید نهم بهمن
لیدا نیک‌فرید استاد رشته پرستاری و داستان‌نویس از دنیا رفت.
مهدی رضایی مترجم و مدیر کانون فرهنگی چوک گفت: خانم نیک فرید، استاد دانشگاه شهید بهشتی در رشته پرستاری بود و در حوزه ادبی هم فعالیت می‌کرد و همچنین دو مجموعه داستان منتشر کرده بود.
وی خاطرنشان کرد: او با کانون فرهنگی چوک هم ۱۰ سالی در زمینه تولید کتاب‌های صوتی و برنامه طنز استاد استادان همکاری داشت. نیک‌فرید نقش زن استاد را در این مجموعه داشت که توانسته بود مخاطبان بسیاری را جذب کند.
رضایی گفت: خانم نیک‌فرید یکشنبه، نهم بهمن‌ماه از دنیا رفت و دوشنبه، دهم بهمن‌ماه در بهشت‌زهرای تهران به خاک‌سپرده شد.
به گفته رضایی، نیک فرید دچار بیماری مزمن ریوی بود.
مجموعه کتاب «او می‌نگرد» و «دختر قالی» و داستان‌هایی چون مهم است چه کسی اول برود تو، گُنِی، خانه قدیمی و اتاقش در سایت‌های ادبی از او منتشر شده است.
درگذشت محسن دلواری‌زاده ۱۲ بهمن
محسن دلواری‌زاده شاعر در ۷۲ سالگی از دنیا رفت.
ابوالقاسم ایرانی شاعر با اعلام این خبر گفت: این شاعر بوشهری از مدت‌ها بود که بیماری مزمن ریوی داشت و مدتی هم در بیمارستان بستری بود. در نهایت چهارشنبه ۱۲ بهمن ماه در منزل خود از دنیا رفت.
محسن دلواری‌زاده، متولد ۱۳۲۹ در بوشهر بود. بغض در گلوی فریاد: غزل‌ها و چهارگانه‌های محلی بوشهر (۱۳۹۸، لیان)، لالایی باد و شیون دریا: غزل‌ها و دوبیتی‌های محلی بوشهر (۱۳۹۷، لیان) و ترنم وترمه خیال (۱۳۹۶، لیان) از آثار به جا مانده از این شاعر است.
درگذشت فریده رازی در ۱۷ بهمن
فریده رازی نویسنده، پژوهشگر و مترجم در ۸۴ سالگی از دنیا رفت.
این نویسنده متولد ۱۳۱۷ بود. تحصیلات متوسطه تا دانشگاهی را در نیویورک گذراند. سال‌ها در کتابخانه ملی ایران کارشناس ارشد بخش ایران‌شناسی بود.
آثار تحقیقی‌اش عبارت‌اند از: فرهنگ عربی ـ فارسی، فرهنگ واژه‌های فارسی سره:برای واژه‌های عربی در فارسی معاصر، کتاب‌شناسی مانی و مانویت، کتاب‌شناسی ادبیات داستانی معاصر ایران. رازی نمایشنامه آمادئوس (درباره زندگی موتسارت) را هم ترجمه کرده است.
عذاب روز سایه، عطر مه شامگاه، من و ویس، زنی با چتر زیر باران، یکی از اصحاب کهف، زیر پلک بسته و نقالی و روحوضی از دیگر آثار به‌جای مانده از این نویسنده است.
مرکز فرهنگی شهر کتاب با اعلام خبر درگذشت او نوشته است: با نهایت تاسف مطلع شدیم فریده رازی، نویسنده، پژوهشگر و مترجم، روز پنجشنبه ۱۳ بهمن در سن ۸۴ سالگی درگذشت.
درگذشت کمال اجتماعی جندقی ۵ اسفند
کمال اجتماعی جندقی، شاعر و طنزپرداز، در ۹۳ سالگی از دنیا رفت.
حسن نیکبخت شاعر، با تایید این خبر گفت: اجتماعی جندقی روز جمعه، پنجم اسفند ماه به علت کهولت سن از دنیا رفت.
اجتماعی جندقی سر ویراستار سخن بوده و آثار شاعرانی چون محمدرضا شفیعی کدکنی را ویراستاری کرده بود.
کمال اجتماعی جندقی، متولد سال ۱۳۰۸ در شیراز، شاعر و طنزپرداز بود. تحصیلاتش را در دانشسرای مقدماتی تهران ادامه داد و پس از آن به دانشکده ادبیات راه یافت، اما آن را ناتمام گذاشت. در ۱۳۵۳، پس از بازنشستگی، در دانشنامه ایران و اسلام به‌کار پرداخت و پس از انقلاب نیز با انتشارات علمی و فرهنگی و انتشارات سروش همکاری کرد.
چندی در غیاب حبیب یغمایی، مدیر مجله یغما بود و با نام‌های مستعار کمالو، نیمسوز و کماج با نشریات طنز توفیق، چلنگر و آهنگر همکاری داشت.
گلبانگ، اسم گل و لطایف گلبانگ از آثار به جا مانده از کمال اجتماعی جندقی است.
درگذشت فرامرز بهزاد در ۷ اسفند
فرامرز بهزاد، مترجم زبان آلمانی، در ۸۷ سالگی در آلمان درگذشت. بهزاد، مترجم و فرهنگ‌نویس، متولد سال ۱۳۱۴ بود.
فرهنگ آلمانی_ فارسی، درباره تئاتر، تک پرده‌ای‌ها و تفنگهای خانم کارار و رویاهای سیمون ماشار نوشته برتولت برشت، گفتگو با کافکا نوشته گوستاو یانوش، پزشک دهکده، نامه به پدر و شویک در جنگ جهانی دوم از فرانس کافکا و آندره سگوویا از نگاه من نوشته جان دووارت از جمله آثار به جا مانده اوست.
درگذشت سیدجواد طباطبایی در ۱۰ اسفند
سیدجواد طباطبایی، فیلسوف و نویسنده ایرانی، در سن ۷۷ سالگی در بیمارستانی در کالیفرنیا درگذشت.
سید جواد طباطبایی زاده ۲۳ آذر ۱۳۲۴ تبریز، استاد دانشگاه و پژوهشگر ایرانی در زمینه فلسفه، تاریخ و سیاست بود.
او عضو پیشین هیئت علمی و معاون پژوهشی دانشکده‌ی حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران و مدیر گروه فلسفه مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی نیز بوده است.
از آثار او به ابن خلدون و علوم اجتماعی، تاریخ اندیشه سیاسی در ایران، زوال اندیشه سیاسی در ایران، خواجه نظام‌الملک طوسی، تاریخ فلسفه اسلامی، فلسفه ایرانی و فلسفه تطبیقی، تاملی درباره‌ی ایران، ملاحظات درباره دانشگاه می‌توان اشاره کرد.
درگذشت یارعلی پورمقدم در ۱۲ اسفند
یارعلی پورمقدم، نویسنده و صاحب کافه شوکا، در ۷۱ سالگی از دنیا رفت.
یارعلی پور مقدم بامداد جمعه، دوازدهم اسفند ماه، بر اثر سکته در خواب از دنیا رفته است.
یارعلی پورمقدم، متولد ۱۳۳۰ در مسجدسلیمان، نمایشنامه‌نویس و داستان‌نویس بود.
او در تحصیلات ابتدایی را در این شهر گذراند. سپس به تهران آمد و پس از گذراندن دوره دبیرستان، به دانشگاه مازندران رفت و در رشته اقتصاد فارغ التحصیل شد. نمایشنامه نویسی را با «آه اسفندیارمغموم» آغاز کرد و با همین اثر برنده جایزه نمایشنامه‌نویسی جشن هنر طوس در سال ۱۳۵۶ شد. یارعلی پورمقدم صاحب و کافه‌چی کافه شوکا در مرکز خیابان گاندی بود.
آینه، مینا، آینه، ای داغم سی رویین‌تن، گنه گنه‌های زرد، حوالی کافه شوکا، یادداشت‌های یک قهوه چی، یادداشت‌های یک اسب، رساله هگل، تیغ و زنگار، مجهول الهویه، پاگرد سوم، ده سوخته و یادداشت‌های یک لاابالی از جمله دیگر آثار به جا مانده اوست.
درگذشت غلامحسین میرزاصالح در ۱۵ اسفند
غلامحسین میرزاصالح، پژوهشگر و مترجم در ۷۷ سالگی از دنیا رفت.
غلامحسین میرزاصالح، پژوهشگر و مترجم و نوه میرزاصالح شیرازی (از نخستین دانش‌آموختگان ایرانی در اروپا و ناشر روزنامه کاغذ اخبار، نخستین روزنامه ایران)، متولد ۱۳۲۴ در تهران بود.
تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در تهران به انجام رساند، و در رشته علوم سیاسی از دانشگاه ملی لیسانس گرفت. سپس به انگلستان رفت و از دانشگاه آکسفورد دانشنامه دکتری علوم سیاسی گرفت، همچنین به اخذ درجه دکتری در رشته ادبیات از دانشگاه لوزان سوئیس نائل آمد. او پس از بازگشت به ایران استاد علوم سیاسی در دانشگاه ملی شد و از ۱۳۶۰ یک‌سره به کار تألیف و ترجمه پرداخت.
برخی از آثاری که دکتر میرزاصالح تألیف، تصحیح و ترجمه کرده عبارت‌اند از: مذاکرات مجلس اول، بحران و دموکراسی در مجلس اول، سفرنامه میرزا صالح شیرازی، جنبش میرزا کوچک‌خان، خاطرات شیخ ابراهیم زنجانی، خاطرات ارباب کیخسرو شاهرخ، خاطرات سیاسی احمد آرامش، خاطرات سیدمحمدعلی شوشتری، خاطرات سیاسی قوام‌السلطن»، تصحیح ژیل بلاس (رنه لوساژ، ترجمۀ میرزا حبیب اصفهانی)، روشنفکران و عالیجنابان خاکستری (ویتالی شنتالینسکی)، برخورد تمدن‌ها (برنارد لوئیس)؛ سرزمین گوجه‌های سبز (هرتا مولر)؛ آنا آخماتووا (ایلین فاینشتاین)، نامه‌هایی از تهران (خاطرات سر ریدر بولارد)، قتل در تهران (لارنس کلی)، باخ (دنیس آرنولد)، نانکینگ (شرح جنایت‌های ژاپن در چین در خلال جنگ جهانی دوم، ایریس چانگ) و فروپاشی قاجار و برآمدن پهلوی (اسناد وزارت خارجه انگلیس)، کلاوزوتس(مایکل هاوارد)، بچه‌های ژیواگو (ولادیسلاو زوبوک) و فقط برایم نامه بنویس (اورلاندو فیجز).
درگذشت عبدالله انوار در ۱۷ اسفند
عبدالله انوار، نویسنده، مصحح و پژوهشگر در ۹۸ سالگی از دنیا رفت.
عبدالله انوار چندی پیش به دلیل نارسایی کلیه در بیمارستان بستری شده بود.
سید عبدالله انوار، متولد سال ۱۳۰۳ تهران، ریاضی‌دان، منطقدان، موسیقی‌دان، تاریخ‌دان، فلسفه پژوه، تهران‌شناس، حقوقدان، نسخه‌پژوه، نسخه‌شناس، ادیب، فهرست‌نویس، متخصص متون کهن و در یک‌کلام جامع معقول و منقول ایرانی است.
او بیش از ۲۰ سال رئیس بخش نسخ خطی کتابخانه ملی ایران بود و در طول دوران کاری خود حدود ۱۰ جلد فهرست نسخه‌های خطی به فارسی و عربی را تدوین کرد. انوار یکی از حروف (مجلدات) لغت‌نامه دهخدا را نیز تدوین کرده‌است. او مسلط به سه زبان عربی، انگلیسی و فرانسه است. عبدالله انوار، دارای تصحیحات بسیاری است که از مهم‌ترین و مشهورترین آنها می‌توان به جهانگشای نادری اشاره کرد.
این گزارش به دلیل تعداد بالای درگذشتگان حوزه کتاب و ادبیات در سال ۱۴۰۱ در دو بخش تنظیم شد.