به واقع نوروز را آیین های زیبایش ماندگار ساخته و با آمدنش همه چیز حال و هوایی دیگر و عطر تازگی می‌گیرد، همه با شور و نشاط به جُنب و جوش می آیند تا مهیای سالی نو و روزگاری و بهتر برای خود، اطرافیان و ... شوند.
گیلانیان نیز همواره در پایبندی و احیای سنت‌ها پیش‌قدم بوده و هستند، نوروز از سنت‌هایی مورد توجه مردمان این دیار است، اهالی این خطه مانند سایر هموطنان قبل از آغاز سال جدید با انجام آیین‌هایی باشکوه از جمله خانه‌تکانی، سبزکردن سبزه سفره هفت‌سین و خرید لباس نو با شور و شوق خاص و وصف‌ناپذیر به پیشواز سنت کهن نوروز می‌روند، این حال و هوای خاص توام با هیجان، قبل از نوروز به یادماندنی و دلنشین است.
خانه‌تکانی یکی از مهمترین آداب نوروزی برای گیلانیان و ایرانیان است تا خانه و دل را هر دو تکانی دوباره داده و گرد و غبار نشسته بر آنها را بزدایند.
خانه تکانی در عصر ماشینی نسبت به گذشته متفاوت شده، تنها شباهت آن در صفا، صمیمت، شور و نشاط برای برگزاری این رسم و رسوم است، در گذشته خانواده‌های روستایی قبل از فرارسیدن نوروز حصیر و گلیم را با آب رودخانه‌ها می‌شستند و دیوار خانه‌ها را با گِل در گویشی محلی "آلاوه" تمیز کرده و رنگ می دادند اما امروز خانه تکانی به روش سنتی در گیلان کنار گذاشته شده و همان شرایط زندگی شهری در روستاها غالب شده‌است.
در هر حال خانه‌تکانی و نظافت منازل به عنوان یکی از سنت‌های دیرینه در آستانه نوروز و به مناسبت نو شدن در شهرها و روستاهای استان انجام می‌شود، آنان با این کار آلودگی‌ها را می‌زدایند و به پیشواز پاکیزگی و نوشدن همراه با بهار طبیعت می‌روند.
سبز کردن سبزه سفره هفت‌سین یکی دیگر از سنت های نوروز در گیلان همانند سایر مناطق کشور است، گیلانیان تقریبا ۲ هفته مانده به سال جدید، نسبت به خیس کردن انواع غلات اعم از گندم، عدس، ماش و این روزها دانه های نارنج و پرتقال برای کاشت سبزه سفره هفت‌سین اقدام می‌کنند، سبزه که این روزها اشکال زیباتر و متنوع تری یافته و بسیاری آن را آماده می خرند خود یکی از زیباترین سین های سفره هفت سین به شمار می‌رود که توانسته جایگاه خاصی در دِل این سفره داشته باشد.
بازارهای گیلان در تب و تاب نوروز
بعد از خانه‌تکانی و سبزکردن سبزه سفره هفت سین، نوبت بخش جذاب و با هیجان خریدهای نوروزی می‌رسد، در فاصله کمتر از۵ روز به آغاز سال نو و ایام نوروز؛ تکاپو برای خرید مایحتاج عید در میان گیلانیان به اوج رسیده و بازارهای رشت و شهرهای گیلان و بیش از آن بازارهای محلی و روزبازارهاهمه وهمه رونقی دو چندان یافته اند و پرداخت حقوق و پاداش و عیدی آخری سال کارکنان دولت بر این ازدحام افزوده است.
بازارهای محلی گیلان طرفداران زیادی در بین مردم استان و مسافران دارد، این بازارها به عنوان میراثی ماندگار از دیرباز تا امروز با حضور فعال مردم به بخشی مهم از فرهنگ این سرزمین کهن تبدیل شده و به عنوان یک جاذبه فرهنگی و اقتصادی در جذب گردشگر است.
به طور معمول در هر یک از شهرستان‌های گیلان به اسم روزهای هفته بازار محلی دایر می‌شود، شنبه بازار بندرانزلی، لنگرود، اسالم و ماسال، یکشنبه بازار خمام، رودسر و صومعه‌سرا، دوشنبه بازار آستانه‌اشرفیه، رحیم‌آباد و شفت؛ سه‌شنبه بازار فومن، چابکسر و رضوانشهر؛ پنجشنبه بازار تالش و کلاچای و جمعه بازار لنگرود و شاندرمن از بازارهای محلی و معروف استان است.
در این بازارها علاوه بر موادغذایی، میوه و سبزی به ویژه محلی و بسیاری اقلام دیگر عرضه می‌شود، در این بین بازار سنتی و بزرگ رشت در مرکز گیلان تمام روزهای هفته پذیرای مردم از شهرستان‌های مختلف استان است، گیلانیها برای خرید به ویژه خریدهای نوروزی اعم از پوشاک و سایر ملزومات به این شهر سفر می‌کنند و در این میان کم نیست آمار مسافرانی از سایر نقاط کشور با لهجه‌های شیرازی، کرمانی و خوزستانی و غیره که به این بازار می آیند و برایشان هم فال است وهم تماشا.
خرید و پوشیدن لباس تازه از آیین‌های نوروزی به شمار می‌رود که شور و هیجان و جایگاه ویژه‌ای نزد گیلانیها به ویژه کودکان و نوجونان این خطه دارد، بازار بزرگ رشت در خیابان "شیک" و پیاده راه فرهنگی این شهر شلوغ‌تر از بقیه مکان‌های خرید است و این روزها خیابان‌های اطراف آنها بیش از گذشته پُر رفت و آمده شده‌است.
کودکان همراه پدر و مادر وارد مغازه‌های پُر از مشتری می‌شوند، کیان، محدثه، صدرا، روژان، آتنا، یاسین، متینا، کارن و سارا هر یک با کمک بزرگترها مشغول خرید لباس هستند.
کودکان و نوجوانان در آستانه نوروز بیش از دیگران شور و شوق دارند، قرار است لباس تازه بخرند، مهمانی بروند و در تعطیلات حدود یک ماهه نوروزی مدارس که از یک هفته قبل نوروز برایشان شروع می شود به تفریح و بازی و غیره بپردازند.
آتنای هشت ساله یکی از کودکان پُر جنب و جوش در پیاده راه فرهنگی رشت به خبرنگار ایرنا می گوید: با مادر و خواهر کوچکم برای خرید لباس آمده‌ام.
او بیان می کند که نوروز را خیلی دوست دارد هم لباس نو و هم هفت سین و ماهی قرمزهایش را و لباس نو و بازی با هم سن و سالانش که در عید می بیند برایش دوست داشتنی ترین هاست.
آتنا می افزاید: امروز علاوه بر خرید لباس نوروز، قرار است که ماهی و سبزه برای سفره هفت‌سین بخریم.
در چندین گوشه از پیاده راه فرهنگی و بازار بزرگ رشت ظرف‌هایی پُر از ماهی قرمز و تُنگ‌هایی با سایزهای مختلف قرار گرفته‌است، تعدادی از کودکان به تماشای ماهیان قرمز کوچک نشسته‌اند، سارا یکی از کودکان همراه پدر و مادر در حال انتخاب ماهی قرمز است، او می‌گوید: من ماهی سفره هفت سین را دوست دارم از مادر خواستم که امسال ۲ ماهی برای من بخرد.
عده‌ای بر این باورند ماهی قرمز خوش‌شانسی به خانه می‌آورد و معتقدند ماهی در هفت‌سین نشانه زندگی و موفقیت است؛ رنگ قرمز ماهی نیز در سفره هفت‌سین سمبل مهربانی، پیروزی و برکت است.
وسایل سفره هفت‌سین اعم از سمنو، سماق، سنجد، سیر، سوزن و سبزه در بازار بزرگ رشت پهن شده‌است، این بخش از خریدهای نوروزی بیشتر مورد توجه مادران و دختران خانواده است تا با خریداری وسایل مورد نیاز؛ برای گسترانیدن هر چه بهتر سفره هفت سین اقدام کنند.
سیر "نشانه سلامتی"، سکه "نشانه برکت و فراوانی"، سماق "نماد مزه زندگی"، سنجد "نماد عشق"، سیب "نشانه زیبایی، مهر و مهرورزی"، سبزه "نشانه خرمی و نوشدن"، سمنو "نشانه فراوانی، خیر و برکت"، سرکه "نشانه صبر و شادی"، سُنبل "نشانه بهار"، آیینه نشانه روشنایی"، کتاب حافظ و قرآن "نشانه ایمان و اعتقاد"، شمع "نشانه روشن فکری" و ماهی " نشانه زندگی" از وسایلی است که خانواده‌ها در سفره هفت‌سین قرار می‌دهند.
گیلان بزمی برای جشن‌ها و آئین‌هایی است که عطر هرکدامشان به وسعت ایران می‌گسترد و این بار عطر پخت سمنو در میان ساز و دهل، نوای سورنا و نوروزخوانی؛ جشنواره ای برای برکت سفره هفت سین در روستای سیاهکوچه آستانه اشرفیه واقع در شرق استان خلق کرده است. بیشتر بخوانید: جوشش دیگ‌های سمنو در گیلان
انواع گُل‌های آپارتمانی و تزئینی در پیاده راه فرهنگی رشت برای فروش؛ زیبایی این پیاده راه را دوچندان کرده، عده‌ای نظاره گر گل‌های زیبا هستند و تعدادی هم در حال انتخاب برای خریدند، خرید گُل به ویژه گُل سُنبل پای ثابت خریدهای نوروزی بانوان گیلان است.
با این اوصاف بازارهای گیلان معمولا تا ساعت‌های آخر قبل از سال تحویل پُر از جمعیت است و شور و هیجان برای آغاز سال جدید بیشتر می‌شود، گیلانیها با شور و هیجان به امید سالی توام با شادی و دور از سختی‌ها برای سال نو آماده شده‌اند.