به گزارش ایرنا، بیم آن می رود که این تحریفات و تغییرات که از دیدگاه باستان شناسان هیچ خاستگاه عقلانی، علمی و تاریخی ندارد اصل موضوع را نیز به حاشیه براند و زمانی فرا رسد که به جای حل مساله و بازگشت و احیای این سنت دیرین و محبوب به یکباره صورت مساله را پاک کنیم.
مردمان کهن دیار الوند از سالهای دور با برگزاری آیین های مختلف در روزهای پایانی سال به استقبال بهار می روند آداب و رسومی که برخی از آنها به فراموشی سپرده شده، سنت هایی که در صورت احیا آبی بر آتش چهارشنبه سوری است.
به گزارش خبرنگار ایرنا، چهارشنبه سوری یکی از آیین های کهن و رسوم زیبا و دلنشین ایرانیان است که در هر گوشه ای از این آب و خاک، در شهرها و روستاها با شکلی خاص و متناسب با آن منطقه اجرا می شود.
مردم دیار هگمتانه نیز با تمدنی به قدمت بیش از سه هزار سال همواره برنامه های خاص و ویژه ای برای روزهای پایانی سال دارند.
در خصوص آداب و رسوم همدانی ها برای چهارشنبه آخر سال پای صحبت های دلنشین مهربانو که بیش از ۸۰ بهار را سپری کرده می نشینیم.
این بانوی کهنسال با لهجه شیرین همدانی با اشاره به اینکه در روزگاران قدیم در آستانه عید نوروز آداب و رسوم مختلفی توسط مردم این دیار برگزار می شد، به آیین سنتی چهارشنبه سوری اشاره کرد و گفت: قاشق زنی مهمترین مراسم این شب بود که در اجرای آن، زن یا مرد، کودک یا بزرگسال با پوشاندن سر و صورت خود با ملحفه یا چادر و آرام و بدون صدا به در خانه همسایه‌ها می رفت و بدون معرفی خود هدیه نوروز می گرفت و بر می گشت.
وی ادامه داد: البته این فرد علاوه بر اینکه باید هویت خود را مخفی می کرد هنگام تردد در محله هم باید به شکل ممتد با قاشق روی کاسه فلزی می زد تا با ایجاد این سر و صدا به صاحب خانه می‌فهماند که قاشق‌زن به خانه آنها آمده و هدیه خود را می‌خواهد.
به گفته مهربانو، هدایایی که به قاشق زن می دادند شامل شکلات، تنقلات، پول نقد،آجیل و اسباب بازی و متناسب با سن و سال قاشق زن انتخاب و داده می شد.
مهربانو، شال‌اندازی را از دیگر آداب و رسوم مردم در چهارشنبه آخر سال عنوان کرد و ادامه داد: در این مراسم که روزگاران قدیم در بیشتر مناطق همدان اجرا می‌شد این چنین بود که بعد از آتش‌افروزی در چهارشنبه‌سوری، جوانان به خانه خویشان و همسایگان می رفتند و دستمالی را از پنجره و یا پشت‌بام به درون حیاط آویزان می کردند تا صاحب‌خانه دستمال را با آرزوی بر آورده شدن نیت صاحب دستمال از آجیل و میوه پر کند.
وی فال‌گوشی را از دیگر برنامه های چهارشنبه سوری مردم همدان در روزگاران قدیم عنوان کرد و گفت: در این سنت دیرین، فردی در مکانی پنهان می شد و به سخنان رهگذرانی که از آن محل عبور می کردند گوش می‌داد و بنا به نیتی که در دل داشت گفت و گوی آنها را برای خود تفسیر می‌کرد.
این بانوی همدانی آتش‌زدن جارو در چهارشنبه آخر سال را از دیگر آداب و رسوم همدانی ها نام برد و ادامه داد: در برخی نقاط شهری و روستایی همدان جاروهای کهنه یک سال گذشته را جمع آوری کرده و روی پشت‌بام و یا حیاط خانه آتش می‌زدند و جوان‌های فامیل از روی آن می‌پریدند و در حال پریدن از روی آتش ترانه‌هایی از جمله «زردی من از تو، سرخی تو از من»“ و «غم برو شادی بیا ، محنت برو روزی بیا» سر می دادند.
وی در پاسخ به این سوال که معنی و مفهوم این شعر از نظر آنها چی بود گفت: همه افراد از بزرگ تا کوچک و زن و مرد هر کدام سه بار از روی آتش افروخته از جارو این شعر را زمزمه می کردند تا ضعف و زردی ناشی از بیماری و غم و محنت را از خود دور کنند و سلامتی، سرخی و شادی را برای خود طلب کنند.
مهربانو گفت: همدانی ها از زمان های بسیار دور اعتقادی زیادی به دودکردن اسپند داشتند و هم اینک نیز در بیشتر مراسم ها این کار زیبا را انجام می دهند و در چهارشنبه سوری نیز در برخی خانه‌ها رسم بر این بود که اسپند دود کرده و با ریختن دانه‌های سوخته شده آن در دو طرف خانه آرزو می کردند تا همگی اعضای خانواده از چشم حسود و بیگانه در امان باشند.
او بعد از مکثی کوتاه با یادآوری خاطرات خود از حاجی فیروز لبخندی زیبا به لب می نشاند و می گوید در شب‌های چهارشنبه سوری حاجی فیروز مشهورترین پیک نوروز با دایره‌ای زنگی بر دست به خیابان‌ها و کوچه ها می‌آمد و با پوشیدن لباس‌های رنگارنگ و کلاه زنگوله‌دار، با صورت و دست‌های سیاه نوید بهار می داد و شادی‌های این جشن را چند برابر می کرد.
مهربانو با بیان اینکه آداب و رسوم مردم در چهارشنبه سوری بی شمار است و برای توضیح آنها باید ساعت ها گفت و نوشت، بخت گشایی برای دختران جوان، فال کوزه و گرفتن فال به روش های مختلف را از جمله این سنت ها عنوان کرد.
یکی معلم همدانی نیز در خصوص آیین های چهارشنبه سوری به خبرنگار ایرنا گفت: این آیین جزء رسوم مورد علاقه ایرانیان است که در هر نقطه ای از کشور برگزار می‌شود که متاسفانه در سال های اخیر به دلیل افزایش شهرنشینی و توسعه و گسترش فضای مجازی این سنت ها و آداب و رسوم زیبا تا حدودی کمرنگ و بخشی از آنها به فراموشی سپرده شده است.
سارا شهبازی با بیان اینکه کمرنگ شدن این آیین ها موجب شده که نوجوانان و جوانان به سمت بازی های پرخطر از جمله بازی با مواد محترقه گرایش پیدا کنند اظهار داشت: در گذر زمان هم این آیین تغییراتی را پشت سر گذاشته است لذا اگر این مراسم به صورت بومی هر منطقه برگزار شود نقش مهمی در کاهش آسیب های احتمالی این شب خواهد داشت.
کارشناس مردم شناسی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه چهارشنبه سوری مهمترین آیین نوروزی است گفت: چهارشنبه آخر سال برافروختن آتش است، آتشی که گرمی و نور به همراه دارد.
وی ادامه داد: در این آیین مردم به روی پشت بام ها تلی از کاه یا چوب جمع و آتش روشن می کردند و از روی آتش می پریدند.
«فریبا نعمتی» افزود: مردم در این آیین جاروی کهنه و کوزه یا سفالی کهنه را از پشت بام پرتاب می کردند و جاروی کهنه را می سوزاندند و این کار نماد این بود که بدبختی، بیماری و بدی در آتش سوخته شود و خیر و برکت به خانه های آنها بیاید و این رسوم در باورهای مردم خیلی مهم است.
مردم در این آیین جاروی کهنه و کوزه یا سفالی کهنه را از پشت بام پرتاب می کردند و جاروی کهنه را می سوزاندند و این کار نماد این بود که بدبختی، بیماری و بدی در آتش سوخته شود و خیر و برکت به خانه های آنها بیاید و این رسوم در باورهای مردم خیلی مهم است.وی هدف از آیین باستانی چهارشنبه سوری را دوستی، همبستگی، تقویت و بهبود روابط اجتماعی عنوان و اضافه کرد: همدانی ها همانند مردم سایر نقاط کشور آیین چهارشنبه سوری را به بهترین شکل انجام می دهند چراکه این آیین موجب شور و نشاط و صمیمیت بیشتر خانواده با یکدیگر می شود.
یک کارشناس مسایل اجتماعی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: در سال های گذشته مردم آیین چهارشنبه سوری را بسیار ساده و در عین حال سالم برگزار می کردند و با خاطره ای خوش به استقبال سال جدید می رفتند.
سودابه امیدخواه ادامه داد: این درحالی است که امروزه با پیشرفت های تکنولوژی این آیین ساده و سنتی با استفاده از مواد محترقه و خطرآفرین که نتیجه آن انفجارهای مهیب است برگزار می شود که نه تنها هیچ شادی به دنبال ندارد بلکه منجر به بروز برخی حوادث ناگوار برای خانواده ها به ویژه نوجوانان می شود.
وی اضافه کرد: بسیاری از آیین ها و سنت های گذشتگان که آثار مثبتی از جمله دوستی، محبت، برادری و شاد بودن را به همراه داشت به فراموشی سپرده شده که در صورت احیای آنها می توان از خطرات و آسیب های ناشی از برنامه های چهارشنبه سوری کم کرد.
این کارشناس مسایل اجتماعی گفت: برپایی سالم و احیای آیین ها و سنت هایی نظیر قاشق‌زنی و فال گوشی با چاشنی خلاقیت نقش بسزایی در کاهش آسیب های چهارشنبه سوری دارد چراکه وقتی کودکان و نوجوانان متوجه مفهوم واقعی این جشن ها شوند به طور حتم از این برنامه ها استقبال کرده و به سراغ هیجانات کاذبی همچون درست کردن ترقه نمی روند.
برپایی سالم و احیای آیین ها و سنت هایی نظیر قاشق‌زنی و فال گوشی با چاشنی خلاقیت نقش بسزایی در کاهش آسیب های چهارشنبه سوری دارد چراکه وقتی کودکان و نوجوانان متوجه مفهوم واقعی این جشن ها شوند به طور حتم از این برنامه ها استقبال کرده و به سراغ هیجانات کاذبی همچون درست کردن ترقه نمی روند.امیدخواه با تاکید بر احیای سنت های دیرینه چهارشنبه سوری با هدف کاهش مخاطرات و آسیب های این آیین است گفت: در این راستا باید از نقطه نظرات کارشناسان و صاحبنظران فرهنگی استفاده شود.
با وجود این همه آیین و رسوم زیبا و دلنشین که در پیشینه دیار هگمتانه وجود دارد اما همه ساله در آستانه چهارشنبه سوری نوجوانان و جوانان به سمت برنامه های خطرآفرین و ساخت مواد محترقه گرایش پیدا می کنند و حوادث ناگواری برای خانواده ها و گاهی داغدار شدن آنها نیز می شود.
امسال نیز اولین حادثه مرتبط با چهارشنبه سوری در همدان دهه اول اسفند رقم خورد و به گفته مدیر مرکز آموزشی درمانی بیمارستان بعثت همدان یک نفر بر اثر شدت جراحات ناشی از انفجار مواد منفجره دست ساز جان باخت.
جعفر شاهرخی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: ۶ اسفند امسال بر اثر انفجار حاصل از مواد محترقه دست ساز در شهرک فرهنگیان شهر همدان ۲ نفر مصدوم و به بیمارستان منتقل شدند که جوان ۲۱ ساله به علت شدت سوختگی با وجود تلاش تیم پزشکی جان باخت و دیگر مصدوم در بخش سوختگی بستری است.
انفجار منزلی در کوی ولایت با اکلیل و سرنج
به گزارش روابط عمومی سازمان آتش نشانی وخدمات ایمنی شهرداری همدان شب گذشته در منزلی واقع در کوی ولایت همدان انفجاری رخ داد و بلافاصله در پی تماس با سامانه ۱۲۵ آتش‌نشانان به محل حادثه اعزام شدند.
در این حادثه بر انفجار مواد محترقه در طبقه اول منزل مسکونی علاوه بر تخریب و آتش سوزی این خانه، یک نوجوان نیز دچار سوختگی شد.
رئیس سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری همدان نیز ضمن توصیه و هشدار به شهروندان در خصوص خطرات ناشی از چهارشنبه پایان سال و رعایت مسایل ایمنی در این آیین سنتی اعلام کرد: خودروها و یگان های عملیاتی این نهاد خدماتی علاوه بر ایستگاه های ثابت در هفت نقطه از سطح شهر و از اوایل هفته جاری مستقر شده اند.
«سید صادق پورسینا» اظهار داشت: چهارشنبه آخر سال سنتی است که از دیرباز در بین ایرانیان بوده است اما امروزه این مراسم هر ساله با حوادث تلخی همراه است و برخی از جوانان بدون اینکه از گذشته این رسم و آئین خبری داشته باشند با استفاده از مواد محترقه خطرناک و پُر سر و صدا چهارشنبه آخر سال را به کام خود و دیگران تلخ می کنند.
چهارشنبه آخر سال سنتی است که از دیرباز در بین ایرانیان بوده است اما امروزه این مراسم هر ساله با حوادث تلخی همراه است و برخی از جوانان بدون اینکه از گذشته این رسم و آئین خبری داشته باشند با استفاده از مواد محترقه خطرناک و پُر سر و صدا چهارشنبه آخر سال را به کام خود و دیگران تلخ می کنند.وی با بیان اینکه هر ساله در این ایام شاهد سوانح و حوادثی دلخراش هستیم افزود: با وجود فرهنگ سازی ها و آموزش های ارائه شده از سوی ارگانهای امدادی مختلف باز هم نوجوانان و جوانان ناآگاه با ساخت و استفاده مواد محترقه غیر استاندارد و دست ساز تهدید جدی برای جان خود و دیگران همشهریان هستند.
رئیس سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری همدان، نگهداری مواد محترقه، تهیه و ساخت وسایل آتش بازی در منزل، زیرزمین و محل کار را خطرساز اعلام کرد و ادامه داد: والدین باید مواظب فرزندان خود در این باره باشند.
پورسینا با ارائه نکاتی در خصوص حوادث و خطرات ناشی از شب چهارشنبه آخر سال ابراز امیدواری کرد: با رعایت این اصول هر ساله از این شب و برپایی این جشن بدون کوچک ترین آسیبی لذت کافی را ببریم.
خانواده ها نسبت به مدیریت فرزندان در چهارشنبه پایان سال نقش آفرین باشند
فرمانده انتظامی استان همدان نیز در جمع خبرنگاران تاکید کرد: نباید همه کارها پلیسی شود بلکه خانواده ها نسبت به مدیریت فرزندان، هدایت و راهنمایی و هشدار به آنها در مدیریت چهارشنبه پایان سال نقش آفرین باشند.
«سردار امیری» تصریح کرد: مخالف شادی مردم نیستیم ولی تحمل سوگوار شدن خانواده ها یا قطع عضو افراد برای پلیس سخت است بنابراین با افرادی که با پرتاب ترقه زیر پای مردم باعث رعب و وحشت می شوند به شدت برخورد و در صورت دستگیری تا پایان تعطیلات نوروزی در بازداشت به سر می برند.
وی تصریح کرد: بیشترین مشکلات و آسیب ها ناشی از ترقه های دست ساز بوده و هیچکدام از مواد محترقه تولیدی بی خطر نیستند.
۱۱۰ کیلوگرم مواد پیش ساخت ترقه دست ساز کشف شد
جانشین انتظامی همدان گفت: ۱۱۰ کیلوگرم مواد پیش ساخت ترقه دست ساز از ابتدای سال جاری تا کنون در این استان کشف شده است.
سردار «رضا زارعی» افزود: ماموران با تشدید اقدام های کنترلی در راه های برون شهری، گشت زنی هدفمند، بازرسی و سرکشی از واحد های صنفی را در دستور کار قرار دادند.
وی اضافه کرد: در این راستا از ابتدای سال جاری تا کنون توانسته اند بیش از ۷۰۰ هزار عدد انواع مواد محترقه را کشف کنند این در حالی است که آمار کشفیات مواد محترقه سال گذشته در استان ۵۵۰ هزار عدد بوده است.
در این راستا از ابتدای سال جاری تا کنون توانسته اند بیش از ۷۰۰ هزار عدد انواع مواد محترقه را کشف کنند این در حالی است که آمار کشفیات مواد محترقه سال گذشته در استان ۵۵۰ هزار عدد بوده است.سردار زارعی درباره آمار دستگیری ها نیز گفت: سال گذشته ۴۵ نفر و امسال نیز از ابتدای سال تاکنون هفت نفر دستگیر و با تشکیل پرونده به مراجع قضایی معرفی شده اند.
وی با تاکید برخطرهای استفاده از این گونه مواد به ویژه برای کودکان و نوجوانان از خانواده ها خواست ضمن نظارت بر رفتار فرزندان و عمل به توصیه های پلیس، هر گونه اخبار در خصوص فعالیت قاچاقچیان و توزیع کنندگان مواد محترقه را از طریق تلفن ۱۱۰ به پلیس اطلاع رسانی کنند.