به گزارش خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، جشنواره خوارزمی که در سال ۱۳۶۶ بنیان نهاده شد، اکنون باسابقه‌ترین جشنواره علمی جمهوری اسلامی ایران است و جامعه برگزیدگان این جشنواره به اجتماعی چندهزارنفره می‌رسد. این جایزه به تدریج تکامل یافت و جشنواره جوان خوارزمی نیز در سال ۱۳۷۸ به آن اضافه شد.
امسال نیز اولین دوره جشنواره نوآوری و فناوری خوارزمی به دیگر بخش‌های این جشنواره پیوست و این زنجیره را کامل کرد. سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران، متولی برگزاری جشنواره‌های خوارزمی است و اعضای هیات‌علمی این سازمان در قالب گروه‌های مختلف تخصصی داوری اولیه را برعهده دارند.
فراخوان پذیرش طرح‌های سی و ششمین جشنواره بین‌المللی خوارزمی فروردین ۱۴۰۱ از طریق درگاه اطلاع‌رسانی جشنواره و سایر مسیرهای اطلاع رسانی الکترونیکی و رسانه‌ای داخل کشور به چهار زبان انگلیسی، آلمانی، فرانسوی و اسپانیایی در خارج از کشور منتشر شد و پذیرش طرح ها در مهر ۱۴۰۱ پایان یافت.
جشنواره بین‌المللی خوارزمی؛ با قدرت بر صدر
جشنواره بین‌المللی خوارزمی در چهار محور اصلی پژوهش‌های بنیادی، طرح‌های کاربردی، طرح‌های توسعه‌ای، نوآوری و فناوری و ابتکار در ۱۸ گروه تخصصی شامل کشاورزی و منابع طبیعی، هنر، معماری و شهرسازی، زیست‌فناوری و علوم پایه پزشکی، علوم پایه، فناوری‌های شیمیایی، فناوری‌های نانو، عمران، مهندسی برق و کامپیوتر، نرم‌افزار و فناوری اطلاعات، مهندسی صنایع و مدیریت فناوری، مواد، متالورژی و انرژی‌های نو، مهندسی مکانیک، مکاترونیک و هوافضا و گروه تخصصی طرح‌های برگزیده موفق در تولید ملی و به طور کلی همه زمینه‌های علمی و فنی به جز علوم انسانی، در سطح ملی و بین المللی پذیرای طرح ها بود.
بنابر آمار دبیرخانه جشنواره، در سی و ششمین جشنواره بین‌المللی خوارزمی در مجموع ۲۴۱ طرح داخلی و خارجی برای حضور در این رقابت ثبت نام کردند. نتیجه فعالیت چند ماه گروه‌های تخصصی در سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران، پیشنهاد ۱۶ طرح به هیات داوران جشنواره بود.
هیات داوران به عنوان بالاترین نهاد علمی و تخصصی جشنواره وظیفه بررسی علمی و فنی و رتبه‌بندی طرح‌های پیشنهادی توسط گروه‌های تخصصی را به عهده داشت. در نهایت پس از داوری‌ها، دو طرح داخلی و دو طرح خارجی از دانشمندان چین و یک طرح از یک دانشمند ایرانی مقیم سوئد و دو دانشمند ایرانی به عنوان برگزیدگان سی و ششمین جشنواره بین‌المللی خوارزمی انتخاب شدند که برگزیدگان ایرانی این جشنواره در روز نهم اسفند در مراسمی در محل سالن همایش‌های بین‌المللی صداوسیما جوایز خود را از رئیس‌جمهور دریافت کردند.
برگزیدگان این جشنواره غیر از لوح تقدیر و تندیس جشنواره به ترتیب از نفر اول تا سوم مبالغ یکصد و پنجاه، یکصد و چهل و یکصد و سی میلیون تومان جایزه نقدی نیز دریافت کردند. آنها همچنین از تسهیلات صندوق‌های نوآوری و شکوفایی، استعدادهای درخشان بنیاد نخبگان و پارک‌های علم و فناوری نیز برای توسعه طرح‌های خود بهره‌مند می‌شوند.
محمدرضا ظهیری بیدهندی رتبه سوم طرح های توسعه ای در گروه تخصصی مهندسی برق و رایانه و سیدمهرداد کاتب رتبه سوم طرح های توسعه ای در گروه تخصصی هوافضا را کسب کردند. همچنین محمد بهرام ایرانی مقیم سوئد در گروه تخصصی زیست فناوری، هوآ ژانگ از کشور جمهوری خلق چین برگزیده در بخش پژوهش های بنیادی و در گروه تخصصی فناوری نانو و ژیانگ ونلو از چین برگزیده بخش پژوهش های بنیادی در گروه تخصصی مواد، متالورژی و انرژی‌های نو نیز برگزیده بخش پژوهش‌های بنیادی شدند که هنگام دریافت جوایز حضور نداشتند.
سامانه کهربای خوارزمی شامل بانک اطلاعاتی همه برگزیدگان دوره‌های مختلف جشنواره‌های بین‌المللی و جوان خوارزمی در دوره‌های مختلف در نشانی قابل دسترس است.
پنج طرح برگزیده جشنواره بین‌المللی خوارزمی
سی‌وششمین جشنواره بین‌المللی خوارزمی به عنوان باسابقه‌ترین رویداد تجلیل از دانشمندان حوزه علوم پایه و مهندسی و فنی در سال ۱۴۰۱، پنج طرح را در گروه‌های تخصصی برق و رایانه، هوافضا، فناوری نانو، مواد، متالورژی و انرژی‌های نو و زیست‌فناوری به عنوان برترین طرح‌های بخش بین‌الملل معرفی کرد.
واحد سیار مراقبت هوایی
محمدرضا ظهیری‌بیدهندی با همکاری شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران با طرح واحد سیار مراقبت هوایی رتبه سوم طرح‌های توسعه‌ای را در سی‌وششمین جشنواره بین‌المللی خوارزمی کسب کرد.
استفاده از واحد مراقبت سیار در موارد اضطرار یا شرایطی که امکان تاسیس برج مراقبت ثابت وجود ندارد، یکی از نیازمندی های اساسی شرکت فرودگاه‌ها است. یکی از چالش‌های ساخت سایت‌های ارتباطی، تداخلات رادیویی ایجادشده ناشی از فاصله کم رادیوها و آنتن‌های مختلف در آنها است و واحد مراقبت سیار هم از این قاعده مستثنا نیست.
بنابراین اهمیت بررسی دقیق شرایط مختلف در آنها تداخلات و مشکلات ناشی از همجواری درباره مراقبت سیار بسیار بالا است. در این طرح سعی شده ابتدا با مطالعه دقیق انواع تداخلات رادیویی و چگونگی تاثیرات آنها استانداردهای بین المللی موجود در زمینه برج مراقبت و بررسی دقیق اطلاعات مربوط به شرکت‌های سازنده واحد مراقبت در سطح جهان اطلاعات اولیه لازم فراهم و دسته بندی شود.
سپس با درنظرگرفتن درخواست شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هواپیمایی ایران، مولفه‌های مختلف رادیوهای قابل استفاده، و طراحی آنتن‌ها و تامین ایزولاسیون بیشینه میان آن ها و مجموعه رادیویی در نرم‌افزار EMIT شبیه سازی شد.
در نهایت با توجه به مشاهدات انجام شده در نرم‌افزار بررسی دقیق اطلاعات و تحلیل نمودارها می‌توان تعیین کرد با چه راه‌حلی دستیابی به شرایط مطلوب که مطابق با استاندارد باشد میسر است. همچنین انواع فیلترهای قابل استفاده برای اینکه کاربرد ارائه و نتایج حاصل از آن بررسی شد.
بهینه‌سازی طراحی و ساخت شیشه‌های کابین هواپیماهای پهن‌پیکر
طرح بهینه‌سازی طراحی وساخت شیشه‌های کابین هواپیمای پهن‌پیکر توسط سیدمهرداد کاتب و با همکاری صایران و صنعت بشیر در جشنواره ارائه شده بود و رتبه سوم طرح‌های توسعه‌ای را کسب کرد. شیشه‌های جلوی هواپیماهای مسافربری به دلیل شرایط سخت پروازی توأم با نیازهای اپتیکی برای دید خلبان و کمک‌خلبان، به عنوان یک قطعه هوایی حساس در هواپیما و به منظور تامین ایمنی و تداوم در صلاحیت پروازی همچنین الزامات نگهداری و تعمیرات مناسب، باید طبق الزامات و مقررات ملی (سازمان هواپیمایی کشوری جمهوری اسلامی ایران) و بین‌المللی هوانوردی، طراحی ساخت و نصب و نگهداری شود.
بنابراین، پس از طرح نیاز ناوگان مسافربری کشور (فوکر ۱۰۰، بوئینگ ۷۳۷، بوئنیگ MD)، تامین این شیشه‌ها با مشکلاتی نظیر تامین از منابع معتبر، معطلی هواپیما تا زمان تامین، نبود خدمات پس از فروش قطعه و غیره همراه بود. طراحی و ساخت این شیشه‌ها با درنظرگرفتن ایجاد بهبود عملکرد آنها در دستور کار قرار گرفت. برای این منظور، لازم و تاییدیه‌ها و مجوزهای نصب روی هواپیما از مراجع قانونی کشور گرفته شود که از سال ۱۳۸۹ به بعد دریافت این تاییدیه‌ها و گواهینامه‌ها آغاز شد و ادامه یافت.
برای بهبود در عمر کاری ایمن و افزایش طول عمر مفید و تامین بهینه نیازهای ناوگان مسافربری کشور و ایجاد بستر صادراتی اقدامات طراحی میان‌لایه پلیمری بهینه سازی شده، طراحی اجزای فلزی با توجه به استانداردهای هوایی به‌روز، طراحی لایه گرمکن نانویی گرمایشی، طراحی مواد نوار رسانا و فرآیند اجرای آن، بهینه‌سازی حسگر حرارتی از سیمی به سرامیکی، طراحی هندسه یکپارچه با هدف مسدود کردن مسیر نفوذ رطوبت انجام شد.
دستاوردی از دانشمند ایرانی مقیم سوئد، میکروبیوم خاک‌های سطحی در نمونه‌های جهانی خاک
محمد بهرام ایرانی مقیم سوئد نیز از دیگر برگزیدگان این دوره جشنواره بین‌المللی خوارزمی بود که در سطح پژوهش‌های بنیادی و در گروه تخصصی زیست‌فناوری معرفی شد. بهرام دانشیار دانشگاه علوم کشاورزی سوئد و دانشگاه تارتو (استونیا) است و تحقیقات وی بیشتر بر روی شناخت عملکرد و تنوع جمعیت میکروبی مرتبط با خاک و گیاهان متمرکز است.
با اینکه میکروب‌ها اهمیت حیاتی در برقراری چرخه‌های کربن و غذا دارند، تنوع و توزیع آنها در سطح دنیا هنوز به مقدار زیاد ناشناخته باقی مانده است. پیشرفت‌های اخیر در روش‌های پربازده توالی‌یابی ژنی ایجاد شده دانشمندان را قادر می‌سازد بتوانند میلیون‌ها ژن و هزاران جمعیت میکروبی را تنها از روی یک نمونه شناسایی کنند.
بهرام و گروه تحقیقاتی وی با بهینه‌سازی و استفاده از این روش‌ها به جنبه‌های مختلفی از مسائل زیست جغرافیایی میکروب‌های خاک پی بردند که عبارتند از میکروب‌های خاک یک شیب عرضی کلی نشان می‌دهند که در آن در نواحی معتدل باکتری‌ها برخلاف بسیاری از موجودات دیگر، بالاترین تنوع را بین تمام انواع زیست‌بوم‌های اصلی دارند.
همچنین ترکیب جمعیتی باکتری‌ها و قارچ‌ها و پتانسیل عمل آنها تحت تاثیر عوامل خاک و آب و هوا قرار دارد به طوری که با فهم بهتر اینکه میکروب‌های خاک چگونه به تغییرات آب و هوایی واکنش نشان می‌دهند، می‌توان گام‌های مهمی برای ایجاد راهکارهای مناسب برای حفظ و ذخیره یک سیستم های خاک بر داشت.
طراحی و سنتز مواد متخلخل نانو، طرحی از یک محقق چینی
ژیانگ ونلو استاد دانشگاه سیتی هنک‌کنگ نیز در زمینه پژوهش‌های بنیاد و در گروه تخصصی مواد، متالورژی و انرژی‌های نو برگزیده شد. پژوهش پروفسور لو بر طراحی و سنتز مواد جدید نانوساختار برای فناوری‌های مختلف ذخیره‌سازی و تبدیل انرژی الکتروشیمیایی از جمله باتری‌های قابل شارژ ابر خازن ها سلول‌های سوختی الکترو کاتالیست‌ها و فتوالکتریک کاتالیست متمرکز است.
تحقیقات وی به همراه گروه همکارش، روش و درک جدیدی از طراحی کلی و سنتز کارآمد مواد الکترو اکتیو با معماری پیشرفته و ترکیبات و اجزای دلخواه ارائه می‌دهد. این دستاورد با بکارگیری دانش حاصل از تحقیقات وی در خصوص ارتباط میان انتقال/ بار جرم و ساختارهای نانومقیاس ترکیبات/ اجزا با ترکیبی از مدل‌سازی نظری ممکن است.
وی در زمینه سنتز از ساختارهای توخالی (متخلخل) پیچیده تبحر دارد. این ساختارهای توخالی شامل اکسید های فلزی سولفیدها و فسفیدهاست که خواص الکتروشیمیایی استثنایی را برای باتری‌ها، ابرخازن‌ها و الکتروکاتالیست‌ها از خود نشان می‌دهند.
طراحی و ساخت فازهای متفاوت و مطالعه خواص وابسته به فاز ترکیب‌های نانوساختار
پروفسور هوآ ژانگ دیگر برگزیده این دوره جشنواره بین‌المللی خوارزمی در حوزه پژوهش‌های بنیادی و گروه تخصصی فناوری‌های نانو بود. وی از سال ۲۰۰۶ به عنوان استاد به دانشگاه فناوری نانیانگ چین پیوست و در سال ۲۰۱۹ به دانشگاه سیتی هنک کنگ نقل مکان کرد.
تحقیقات وی و گروه همراهش، بر مهندسی فاز نانومواد یعنی طراحی منطقی و سنتز نانومواد جدید با فازهای غیرمتعارف برای بررسی خواص فیزیکو شیمیایی وابسته به فاز و کاربردهای آن در طراحی و ساخت کاتالیزورهای جدید، دستگاه‌های الکترونیکی و انرژی پاک متمرکز است. تحقیق در مورد مهندسی فازنانومواد نه‌تنها در مطالعات بنیادی، بلکه در کاربردهای عملی آینده بسیار مهم است. به عنوان مثال، این گروه با موفقیت نانوساختارهای جدیدی از فلز طلا به صورت نانو صفحه، با شبکه بلوری تفاوت، نانو روبان‌ها و غیره را ساخته‌اند.
نام پروفسور ژانگ در فهرست محققان با استناد بالا (۲۰۱۴ تا ۲۰۲۲) و در لیست محققان دارای بیش از ۱۵ مقاله داغ تامسون رویترز ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۵ قرار دارد. وی عضو خارجی آکادمی علوم اروپا نیز قرار دارد.