به گزارش ایرنا، چهارشنبه‌سوری یکی از آیین های ایرانی است که با برافروختن و پریدن از روی آتش و بصورت جمعی همراه با مراسم سنتی در فضای باز برگزار می شود اما این سنت دیرپای دچار بدعت هایی شده است که حوادث و آسیب هایی را به‌همراه دارد.
یکی از رفتارهای ناهنجاری که در آیین چهارشنبه سوری در سال های اخیر رواج یافته، استفاده از مواد محترقه بصورت خطرناک و غیر اصولی است که تا کنون قربانیان و مصدومان زیادی بر جا گذاشته است و در روزهای پایانی هر سال شاهد رخ دادن حوادث ناگواری در این زمینه هستیم.
خرید و استفاده از مواد محترقه قاچاق، غیر استاندارد و دست ساز یکی از معضلاتی است که در این زمینه خودنمایی می کند و مسوولان و کارشناسان همواره از خانواده ها بویژه نوجوانان و جوانان خواسته اند که از به کار بردن این اقلام به شدت پرهیز کنند زیرا عوارض جبران ناپذیری مانند سوختگی شدید، نابینایی چشم، قطع عضو یا فوت به‌دنبال دارد.
سال گذشته در اصفهان ۷۸ نفر به دلیل مصدوم شدن بر اثر حوادث ناشی از چهارشنبه سوری در بیمارستان سوانح سوختگی اصفهان بستری شدند و ۲ قطع عضو اتفاق افتاد، همچنین بررسی آمار ۱۰ سال گذشته نشان می‌دهد که روند مراجعه مصدومان سرپایی ناشی از حوادث چهارشنبه سوری به این مرکز درمانی، افزایشی بوده است.
با توجه به این حوادث و آمار، حرکت هایی از چند سال گذشته بمنظور فرهنگ‌سازی و آموزش مردم در این زمینه آغاز شده است و با نزدیک شدن به روزهای پایانی سال، پویش ها و برنامه های مختلفی با هدف آگاه‌سازی مردم درباره پیامدهای استفاده نادرست و خطرناک از مواد محترقه بویژه تَرقه و انجام رفتارهای هیجانی پرخطر اجرا می شود.
در این پویش ها که اغلب آنها از طریق فضای مجازی و رسانه ها صورت می گیرد، جمله ها و پیام های آموزشی، فرهنگی و انگیزشی با محتوای مختلف منتشر می شود که برخی از آنها همراه با تصاویر و فیلم های کوتاه است و کاربران و مخاطبان را با مباحث مختلف از جمله آیین چهارشنبه سوری اصیل، اهمیت رعایت حقوق دیگران، عوامل خطرساز در برگزاری این آیین، پیامدهای استفاده خطرناک از ترقه و مواد محترقه غیر استاندارد و دست ساز، پرهیز از رفتارهای پرخطر، عوارض سوختگی و انفجار و چگونگی امدادرسانی هنگام بروز حوادث آشنا می کند.
در این پویش ها موضوع ها و جمله های گوناگونی به چشم می خورد مانند " بی احتیاطی، عیدمان را خزان می کند"، "چگونه چهارشنبه سوری ایمن داشته باشیم"، " نه به رفتارهای پُر خطر در چهارشنبه سوری"، " سبزه زندگی را با چهارشنبه سوزی نسوزانیم"، "کمک های اولیه در آسیب های چشمی چهارشنبه آخر سال" و " چهارشنبه سوری امسال، نه به حوادث چشمی، سوختگی، قطع عضو و انفجاری".
یکی از پویش هایی که این روزها در استان اصفهان به جریان افتاده، این است که " به جای خرید مواد منفجره چهارشنبه سوری یک دست لباس برای کودکی که با حسرت به دوستانش نگاه می کند، خریداری شود تا این خوشحالی بین همه تقسیم شود"، پویشی که توسط سازمان آتش نشانی خمینی شهر راه اندازی شده است.
مدیرعامل سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری خمینی شهر روز دوشنبه به خبرنگار ایرنا گفت: این پویش با توجه به شرایط جامعه و اهمیت فرهنگ‌سازی و گسترش انجام کار خیر در بین مردم راه اندازی شد تا علاوه بر اینکه مردم بتوانند در چهارشنبه سوری، شب ایمن و با نشاطی را در کنار یکدیگر سپری کنند از نظر اقتصادی نیز کمکی به افراد نیازمند داشته باشند.
مهدی مرادیان با بیان اینکه رسم دیرینه چهارشنبه سوری که گردآوردن چوب و بوته و آتش زدن و در کنارهم بودن است در سال های اخیر جای خود را به ترقه بازی و استفاده از مواد محترقه و منفجره خطرناک داده، افزود: در موارد بسیاری این قبیل شادی های خطرناک به غم و اندوه و عوارض جسمانی و روحی برای خانواده ها منجر می شود.
مدیر عامل سازمان آتش نشانی خمینی شهر با بیان اینکه در این شب کودکان و نوجوانان تلاش می کنند تا هیجان و شور و شوق خود را به هر شکلی تخلیه کنند، تصریح کرد: در این میان، برخی وسائل مورد استفاده، مواد آتش‌زا و محترقه است که هر سال باعث مصدومیت یا در برخی موارد جان‌باختن هموطنان شده است.
وی با اشاره به هزینه های خرید مواد محترقه بویژه مواد قاچاق و دست‌ساز، اضافه کرد: با پویش راه اندازی شده درباره خرید لباس به جای مواد محترقه، چند بسته لباس نو برای کودکان توسط مردم خمینی شهر تهیه و در اختیار آتش نشانی قرار داده شد تا بین افراد نیازمند توزیع شود.
مرادیان همچنین به اجرای برنامه های آموزش نکات ایمنی و کاربردی برای پیشگیری از بروز حوادث احتمالی در چهارشنبه سوری توسط آتش نشانی خمینی شهر اشاره و خاطرنشان کرد: تا این لحظه حادثه مرتبط با این شب در شهر نداشتیم.
سخنگو و سرپرست روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان نیز با تاکید بر اینکه لازم است برای اصلاح رفتارهای نادرست در برپایی برخی مراسم مانند چهارشنبه سوری بر روی ارتقای سواد سلامت مردم نیز بیشتر کار شود، گفت: ما به تغییر در سطوح فردی و جامعه نیاز داریم به این صورت که در ابتدا افراد بدانند که چه کارهایی انجام دهند تا دچار عوارض نشوند و آموزش لازم در این زمینه به خانواده ها و بویژه مادران داده شود.
پژمان عقدک با بیان اینکه بسیاری از افراد ممکن است بدانند که چه رفتارهایی نادرست است اما آن را انجام می دهند، افزود: بهمین دلیل باید بر روی باورهای آنها نیز کار کرد و اطلاع رسانی بیشتری در این زمینه صورت گیرد.
وی با بیان اینکه در سطح جامعه نیز باید به مهارت آموزی پرداخت، تاکید کرد: برای پیشگیری از رفتارهای خطرناک و حوادث در چهارشنبه سوری لازم است که همه نهادها و دستگاه های اجرایی مرتبط در بخش های مختلف مانند فرهنگی، شهرداری، انتظامی، خدمات‌رسان و امدادی بطور مداوم و در طول سال فرهنگ‌سازی و آموزش داشته باشند.
معاون اجتماعی فرماندهی انتظامی اصفهان نیز بهترین راهکار برای پیشگیری از حوادث احتمالی آیین چهارشنبه سوری را فرهنگ‌سازی و آموزش صحیح از طریق نهادهای فرهنگی و اجتماعی، رسانه‌ها و خانواده‌ها دانست و گفت: تاکنون فیلم‌ها و کلیپ‌های زیادی در حوزه ایجابی درباره این موضوع تولید شده است اما بسیاری از آنها، باورپذیر نیست بنابراین باید بررسی شود که مشکل کجاست و چرا دچار دور باطل شده است.
سرهنگ جهانگیر کریمی با بیان اینکه رسانه ها و نهادهای فرهنگی و آموزشی باید به دنبال این باشند که چرا این سوانح اتفاق می افتد و آموزش ها چطور می تواند تاثیرگذار باشد، افزود: بعنوان مثال می توان به سراغ افرادی رفت که چند سال پیش بر اثر حوادث ناشی از رفتارهای پرخطر در چهارشنبه آخر سال دچار قطع عضو شده اند و با آنها درباره اینکه این حادثه چه تاثیری بر زندگی آنها داشته است، گفت و گو شود.
وی با تاکید بر اینکه پلیس از برگزاری جشن و نشاط و پاسداشت سُنت‌ها استقبال می کند اما این مراسم باید در چهارچوب حقوق شهروندی صورت بگیرد، خاطرنشان کرد: عده‌ای سودجو به بهانه مراسم چهارشنبه سوری بدنبال کسب درآمد از محل فروش مواد مُحترقه غیراستاندارد هستند، بخشی از این مواد، دست‌ساز و بخشی قاچاق است هرچند مواد مُحترقه استاندارد نیز باید بصورت صحیح استفاده شود.
به گفته وی، از ابتدای امسال تاکنون حدود ۲۴۰ هزار عدد مواد مُحترقه قاچاق و ۳۱۷ کیلوگرم مواد پیش‌ساز برای ساخت این مواد غیراستاندارد در استان اصفهان، کشف و ۲۵ نفر نیز در این زمینه دستگیر شده‌اند.
بر اساس آماری که علی اکبر جنگجو رییس بیمارستان سوانح سوختگی امام موسی کاظم(ع) اصفهان ارائه کرده است، آمار سال‌های۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ در این بیمارستان نشان می‌دهد که روندرو به رشدی در آمار بستری مصدومان ناشی از حوادث چهارشنبه سوری وجود داشته است و فقط در سال ۱۳۹۸ مقداری آمار کاهش یافت که آن هم بدلیل محدودیت‌های ناشی از شیوع کرونا بود.
بر اساس این گزارش، عوامل مصدوم‌کننده مراجعان به بیمارستان سوانح سوختگی اصفهان در حوادث چهارشنبه سوری پارسال شامل ۶۸ درصد ترقه، ۲۹ درصد آتش و ۳ درصد سایر موارد مانند فشفشه بوده است.
هشت درصد از مراجعان سال گذشته به بیمارستان سوانح سوختگی اصفهان دارای سوختگی بالای ۲۰ درصد، ۱۷ درصد دارای سوختگی ۵ تا ۱۹ درصد و ۷۵ درصد دارای سوختگی کمتر از ۵ درصد بودند.
بیشترین گروه سنی مصدومان چهارشنبه سوری در اصفهان بین ۱۰ تا ۳۹ سال و بیشترین عضو آسیب دیده دست، صورت، پا و چشم بوده است.
۳۷ درصد از مصدومان مراسم چهارشنبه سوری سال گذشته در اصفهان دانش‌آموز بودند و ۸۱ درصد از مصدومیت‌ها هنگام استفاده از مواد مُحترقه، ۹.۵ درصد هنگام ساخت مواد مُحترقه و ۹.۵ درصد رهگذران بوده‌اند.