به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا، «استحکام درونی ملت ایران» مهم ترین گزاره‌ای بود که رهبر انقلاب در دیدار نوروزی امسال در حرم امام رضا علیه السلام تبیین و موشکافی کردند، به قرار یک سنت دیرینه سخنرانی سال نو در مشهد مقدس و سخنرانی در سالگرد ارتحال امام (ره) ذیل مجموعه بیانات جمع‌بندی و ناظر به چشم انداز کلی حرکت ملت ایران است که به رسم هرسال این بار هم در اولین روز بهار ۱۴۰۲ توسط رهبر حکیم انقلاب ترسیم شد.
یکی از نکات کلیدی دیدار نوروزی سال جدید برشمردن نشانه های این استحکام درونی بود که رهبر انقلاب در این زمینه به پیشرفتهای بزرگ ملّت ایران اشاره کردند و گفتند که «نمی خواهند بگذارند این حرفها تکرار بشود. دشمن از تکرار این حرفها، از بیان این حرفها بشدّت ناراحت و ناراضی است امّا واقعیّت است. ما پیشرفتهایی پیدا کرده‌ایم که همه این پیشرفتها در دوران تحریم بود، در دوران محاصره‌ی اقتصادی بود.
پیشرفت در حوزه زیرساخت‌های کشور؛ در جادّه، در ریل، در سدسازی، در آب‌رسانی ــ [مثل] همین آب‌رسانی غدیر که [افتتاحش] اخیراً انجام گرفت. در ساخت پالایشگاه، در ساخت بیمارستان؛ که بسیاری از اینها در همین ۱۴۰۱ انجام گرفته است؛ که یک قسمتی، یک بخشی در پارس جنوبی تماماً از صفر تا صدش ایرانی است؛ این [پیشرفت] اتّفاق افتاد؛ کِی؟ در وقتی که این‌همه تحریم هست، این فشار اقتصادی هست. [پیشرفت] در تولید گاز مایع که یکی از کارهای بسیار مهم بود.
پیشرفت در حوزه‌ی روابط خارجی؛ غربی‌ها فشار آوردند که ایران را منزوی کنند؛ آنچه اتّفاق افتاد، نتیجه‌ی عکس داد. در بخشی از پیمانهای مهم عضو شدیم؛ دشمن میخواست ما را منزوی کند، تلاش و توانایی‌های ملّت ایران موجب شد که ما بتوانیم در بخشی از پیمانهای منطقه‌ایِ مهم و مؤثّر عضو بشویم؛ منزوی که نشدیم، بعکس، مطرح شدیم و روابطمان با دولتهای منطقه و ملّتهای منطقه تقویت شد. ارتباطات قوی با آفریقا و آمریکای لاتین جزو برنامه‌های حتمی ما است و ان‌شاءالله این برنامه را دنبال خواهیم کرد.»
خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) در سلسله گزارش‌هایی به بررسی مصداقی و جزیی پیشرفتهای مورد اشاره رهبر انقلاب پرداخته است که در ادامه از نگاهتان می‌گذرد.
شتاب به فعالیت‌های فرهنگی برای جبران رکود کرونایی
وزارت علوم در دولت سیزدهم بر فعالیت‌های فرهنگی تاکید زیادی دارد و یکی از مظاهر این امر اصرار و تلاش برای تخصیص ۵ درصد از بودجه دانشگاه ها به فعالیت فرهنگی است که معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم و وزیر بر این موضوع بارها تاکید کرده‌اند.
از دیگر سو کاهش فعالیت‌های فرهنگی طی دو سال شیوع کرونا و به دلیل مجازی شدن آموزش در دانشگاه‌ها موجب رکود شدید این فعالیت‌ها و توقف یا اختلال در فرایندهای جامعه‌پذیری دانشجویان شد که برخی از نواقص در اغتشاشات مهرماه ۱۴۰۱ و کشیده‌شدن آن به فضای دانشگاه نیز خود را نشان داد.
توقف یا کاهش شدید جلسات نقد و گفت‌وگو، برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها، برگزاری اردوهای مختلف از جمله اردوهای راهیان نور و جشنواره‌های گوناگون به شکل حضوری و غیره موجب شد دانشجویان فضای کمتری برای پرورش مسئولیت اجتماعی و هدایت و پیگیری علائق و آرمان‌ها و سلایق خود داشته باشند.
معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم بر همین اساس برنامه‌های مختلفی را برای افزایش مشارکت دانشجویان در فعالیت‌های دانشگاهی و برگزاری جدی‌تر و حضوری جشنواره‌های پیشین همچنین تدارک جشنواره‌ها و رویدادهای فرهنگی جدید بخشی از این فعالیت‌هاست. دفتر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی امور فرهنگی وزارت علوم اتاق فکر طراحی این رویدادهاست و در سال ۱۴۰۱ بخشی از این رویدادها را تدارک دیده و برنامه‌های بیشتری برای سال پیشرو دارد.
یکی از اقدامات احیای کرسی‌های آزاداندیشی است که از اول مهر تا اواسط دی ۱۴۰۱، تعداد ۵۹۶ کرسی برگزار شد. بر اساس آمار معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم میزان برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌های دولتی در سال ۱۳۹۸ حدود ۵۲ کرسی و در سال جاری ۷۲ کرسی بوده که افزایش ۳۸ درصدی را در همین مدت نشان می‌دهد.
مدیر کل دفتر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی امور فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم ضمن اشاره به تلاش برای احیای کرسی‌های آزاداندیشی در سال ۱۴۰۱ گفت: جشنواره آفرینش‌های ادبی را با هدف گسترش فعالیت‌های دانشجویی این حوزه و جشنواره برهان را برای رونق بیشتر کرسی‌های آزاداندیشی در سال ۱۴۰۲ تدارک دیده‌ایم.
محمدمهدی ذوالفقارزاده در گفت‌وگو با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، در مورد برنامه‌های این دفتر در سال ۱۴۰۱ نیز گفت: از ابتدا ۳ اولویت در دفتر تنظیم شد و همه فعالیت‌ها را ذیل این اولویت‌ها پیش بردیم. اولویت اول ما با شعار دانشگاه اخلاقی و فاضل، انتظار تعالی اخلاق دانشگاهی از دانشگاهیان اعم از دانشجو، استاد، کارشناس و مدیر است. کارویژه فرهنگ آن است که دانشگاهیان، به اخلاق و کرامت انسانی پایبند باشند و طرح منش استادی نیز از همین اولویت شکل گرفت.
تاکید رئیس‌جمهور بر مسئولیت اجتماعی دانشگاهیان نسبت به جامعه
وی افزود: اولویت دوم با شعار دانشگاه مسئول و شبکه‌ای، نسبت دانشگاهیان با محیط را از پس عینک فرهنگ ترسیم می‌کند. کارویژه فرهنگی و اجتماعی در این موضوع، مسئولیت اجتماعی دانشگاهیان است؛ یعنی دانشگاهیان باید در قبال جامعه خود مسئول باشند. طرح نشان مسئولیت اجتماعی دانشگاهیان به‌منظور شناسایی دانشگاهیان برتر و پیشرو در سه سطح دانشگاه، گروه و فرد، طراحی شده است. رئیس‌جمهوری هم در بازدید ستادی از وزارت علوم، خواستار طراحی این نشان و اعطای آن شدند که از قبل هم در برنامه‌های ما وجود داشت.
اولویت سوم، رسیدن به وضع مطلوب با شعار دانشگاه آینده و تمدنی است که آینده مطلوب و فاصله وضع موجود و مطلوب را ترسیم می‌کند. رصد، پایش و آینده‌نگری وضعیت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه‌ها که در آن ضعف داریم، ذیل این اولویت تعریف می‌شود. در حوزه فرهنگی و اجتماعی، تصویری از وضع موجود نداریم و باید این عقب ماندگی را جبران کنیم.
مدیر کل دفتر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی امور فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم تاکید کرد: نیازمند حمایت‌های مالی بیشتری هستیم و با وضعیت کنونی بودجه امکان پیشبرد آن را نداریم. برای شناخت بهتر از جمعیت دانشجویی که در آینده نزدیک وارد دستگاه‌های اجرایی و بخش خصوصی می‌شوند، پیمایش‌های گوناگونی در حوزه فرهنگی و اجتماعی ضروری است. به این ترتیب می‌توان به جای تمرکز بر کاهش بسیاری مسائل اجتماعی، پیش از وقوع، از رخداد آنها جلوگیری کرد.
بحث رتبه‌بندی دانشگاه‌ها، گروه و افراد، ذیل اولویت سوم مطرح می‌شود که این هم یکی از نکات مورد تاکید رئیس جمهوری در بازدید ستادی از وزارت علوم بود. در مجموع نزدیک به ۱۰ طرح ذیل این سه اولویت طراحی شده و در حال پیگیری برای تحقق آنها هستیم.
برگزاری جشنواره‌های برهان و آفرینش‌های ادبی
استاد دانشگاه یادآور شد: توسعه فضاهای گفت وگو، تشکیل ستاد گفت‌وگوی دانشگاهیان با مسئولان، احیا و برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی از دیگر فعالیت‌های این دفتر در سال ،۱۴۰۱ ذیل این سه اولویت هستند. همچنین، برگزاری جشنواره برهان برای کیفی‌سازی کرسی‌های آزاداندیشی برای نیمسال اول سال تحصیلی ۱۴۰۲، از جمله برنامه‌های پیش روی ماست.
ذوالفقارزاده با اشاره به اهمیت موضوع شعر و ادب در دانشگاه‌ها و گستره وسیع طرفداران و تاثیرگذاری آن بر دانشجویان نیز گفت: حوزه شعر و ادب از بخش‌هایی است که قصد داریم در سال جدید بیشتر به آن بپردازیم. برای تحقق این هدف، گروهی از استادان پیشکسوت حوزه ادبیات و شعر، دو سند تنظیم کرده‌اند؛ یکی سند توسعه و ترویج فعالیت‌های ادبی دانشگاهیان که همه فعالیت‌های ادبی دانشگاهیان را در برمی‌گیرد و دیگری، سند جشنواره آفرینش‌های ادبی.
وی توضیح داد: ابتدا قصد داشتیم با جشنواره‌ای محدود، فعالیت‌های ادبی را در دانشگاه‌ها تقویت و تشویق کنیم؛ اما بعد سند فعالیت‌های ادبی دانشگاهیان را تنظیم کردیم که به شکلی گسترده‌تر به این فعالیت‌ها می‌پردازد.
ذوالفقارزاده گفت: درگذشته، جشنواره شعر و ادب دانشجویی و طلاب را در سال‌های ۹۰ و ۹۱ داشتیم که از آن زمان به بعد دیگر برگزار نشده است. قصد داریم با جشنواره آفرینش‌های ادبی، بار دیگر فعالیت‌های ادبی در دانشگاه‌ها را تقویت و تشویق کنیم.