به گزارش ایرنا، سد مخزنی منجیل یا همان سفیدرود بر روی رودخانه ای به همین نام در پایین دست محل تلاقی رودخانه قزل اوزن و شاهرود در ۷۵ کیلومتری جنوب شهر رشت و در مجاورت شهر منجیل با حجم اسمی یک‌هزار و ۷۶۵ میلیون متر مکعب احداث شده که حجم منابع آن آن طبق آخرین آمار در اواخر اسفندماه یک‌هزار و ۱۵۸ میلیون متر مکعب بوده است.
در واقع بیش از ۱۷۱ هزار هکتار معادل ۷۰ درصد شالیزارهای استان به سد سفیدرود و منابع آبی ذخیره آن وابسته است سدی که خود به شدت از شرایط بارشی و منابع آبی سد سفید رود از شرایط بارشی و منابع آبی ۹ استان همچون زنجان، قزوین، کردستان، اردبیل، البرز و آذربایجان شرقی تاثیر می‌پذیرد. استان‌های زنجان، قزوین، کردستان، اردبیل، البرز و آذربایجان شرقی متاثر است و اثر مستقیم وضعیت این سد در تولید محصول راهبردی برنج گیلان بارز است.
از سویی حدود ۷۰ هزار هکتار شالیزار در خارج از شبکه آبیاری سد سفیدرود از منابع آبی داخل استان به ویژه بارش‌های بهنگام در فصل کشت بهره‌مند می‌شوند این درحالی است طی سالهای اخیر استان در فصل کشت با محدودیت منابع آبی و کاهش بارش ها مواجه است.
امسال (سال زراعی و آبی جاری) خشکسالی در گیلان عیان تر از هر زمانی نقاب از چهره برداشته و حوضه سد سفید رود را تحت تاثیر خود قرار داده است. در سالهای گذشته بارش‌ها به حدی بود این سد مخزنی را پر می کرد اما به‌تدریج در سالهای اخیر که چهره خشکسالی نمایان تر شد، حجم آب ذخیره پشت سد کاهش یافت به طوری که این سد در آغاز فصل زراعی گذشته در گیلان ۵۰۰ میلیون مترمکعب کاهش ذخیره آبی نسبت به مدت مشابه سال زراعی گذشته(۱۴۰۰) داشت.
از حدود سه میلیارد و ۳۰۰ میلیون متر مکعب آب مصرفی گیلان، حدود سه میلیارد متر مکعب مصرف بخش کشاورزی است اما اکنون که باید بیشترین بارش ها تا کنون در حوضه سد سفید رود اتفاق می افتاد، تنها یک چهارم ظرفیت آن آب دارد.
سال گذشته هم شرایط آب کشاورزی استان بحرانی بود اما با دستور استاندار مبنی بر تشکیل قرارگاه جهادی، عزم و اراده و نیز هماهنگی ایجاد شده بین دستگاه های متولی نه تنها استان با کمترین آسیب از این بحران عبور کرد بلکه تولید برنج نیز ۲۰ درصد افزایش یافت.
کاهش ۴۰ درصدی ذخیره سد سفیدرود
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای گیلان در آخرین روزهای اسفندماه ذخیره سد سفیدرود را ۲۶۰ میلیون مترمکعب عنوان کرد و گفت: این میزان ذخیره نسبت به ۴۷۰ میلیون متر مکعب ذخیره سد در همین زمان در سال آبی گذشته نشان دهنده کاهش ۲۰۰ میلیون متر مکعبی این منابع و نگران کننده است.
وحید خرمی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه سال ۱۴۰۰ با دشوارترین وضعیت آبی نسبت به تمامی سالیان گذشته روبرو بودیم، افزود: میانگین آب ذخیره شده در سد سفیدرود طی سالیان گذشته در زمانی چون اسفندماه بیش از ۸۰۰ میلیون متر مکعب بوده است اما در سال گذشته دشوارترین شرایط آبی را در ذخیره این سد تجربه کردیم چنانکه دراسفندماه ۱۴۰۱ این میزان ذخیره سد طی سالجاری حدود ۴۰ درصد هم کمتر نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن است.
وی با اشاره به نامساعد بودن شرایط در حوضه سد سفید رود اظهار کرد: در صورت تداوم این روند در کاهش بارش ها با بحران سختی روبرو خواهیم شد اما در صورتی که بارش ها طی فروردین و اردیبهشت ماه نرمال باشد بخشی از این کمبودها جبران می شود اگرچه به ذخیره آبی سال قبل در سد سفید رود که خود شرایط دشواری بود، نمی توانیم برسیم و این مهم نشان می دهد که مشکلات در این بخش از سال قبل بیشتر خواهد بود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای گیلان خاطر نشان کرد: برای جبران کمبود بخشی از آب کشاورزی استانِ؛ کشاورزان باید علاوه برتوجه جدی به توصیه های متولیان به جای اتکا به سد سفید رود از منابع داخلی استان استفاده کنند.
خرمی اظهار کرد: چون شرایط منابع آبی استان عادی نیست انتظار و خواسته ما آن است که کشاورزان تا جایی که می توانند از منابع آبی که در دسترس‌شان است همچون چاه ها، آب بندان ها و بارش باران استفاده کنند و تا روزی که آب سد رهاسازی شود مقدمات کشت خود را با این منابع آبی انجام دهند.
وی ادامه داد: کشاورزانی که فقط به سد تکیه می کنند باید منتظر روز رهاسازی آب از سد باشند که به طور معمول نیمه دوم اردیبهشت است، ما در سال های پرآب همواره هفتم اردیبهشت آب را رها سازی می کردیم اما اکنون از دوازدهم به بعد بسته به شرایط رهاسازی آب انجام می شود.
وی تصریح کرد: البته کشاورزانی که شالیزارهاییشان در خارج از شبکه سد سفید رود است دقیقا می دانند چه اقداماتی باید انجام دهند و به موقع عمل می نمایند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای گیلان با اشاره به اینکه تقویم زراعی بعد از کارشناسی های دقیق اعلام خواهد شد، گفت: فعالیت های کنونی کشاورزان هم اینک مقدماتی است و ربطی به تقویم زراعی ندارد ضمن اینکه متولیان توصیه های لازم را به کشاورزان می کنند.
وی از کشاورزان خواست تا توصیه های جهاد کشاورزی و متولیان را جدی بگیرند؛ انهار بین مزارع را تمیز و مرزهای شان را ساماندهی کنند چرا که بیش از یکصد میلیون متر مکعب از آب های استان در انهار بین مزارع تلف می شود و این رقم به اندازه ۱۰ درصد مصرف کل فصل کشاورزی استان است.
وی با بیان اینکه ذخیره آب سدهای کشور براساس آمارها اواخر پارسال به ۵۰ درصد هم رسیده بود، اظهار کرد: این امر نشان می دهد که بارش ها در حوضه آبریز سد سفیدرود از میانگین کشوری هم پایین تر و ضعیف تر بوده و پوشش برفی قابل توجه نبوده و با همین گرمای روزهای اخیر بیشتر این پوشش برفی هم تمام شده است.
خرمی یادآور شد: در فروردین و اردیبهشت ماه امکان استفاده از ظرفیت های داخلی منابع آبی استان هست اما در خرداد و تیرماه آبی در این منابع استان وجود ندارد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای گیلان به برنامه ریزی و اقدامات برای بهره گیری بهینه از منابع آبی استان اشاره و بیان کرد: برنامه ریزی شده تا تمامی ایستگاه های پمپاژ شامل ۴۵۴ ایستگاه با ۹۱۰ پمپ به فصل و وقتش وارد مدار بهره برداری قرار بگیرد.
وی ادامه داد: در همین راستا پیمانکار گرفتیم و تمامی ۲۷۰ حلقه چاه عمیق نیز باید در مدار قرار بگیرد و اقدامات لازم برای تحقق این امر در حال انجام است.
خرمی از لایروبی ۵۰۰ کیلومتر انهار اصلی کشاورزی توسط شرکت آب منطقه ای استان خبر داد و گفت: این پروژه تا کنون ۲۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است که بعد از نوروز اجرای آن شتاب می گیرد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای گیلان به وارد مدار شدن سدهای لاستیکی فخرآباد و ماسال نیز اشاره و بیان کرد: این سدها آب را ذخیره نمی کنند اما در مدیریت بهتر و مصرف بهینه کمک می کنند؛ ضمن اینکه تامین کننده آب یک‌هزار کیلومتر از شالیزارهای اطراف‌شان هستند.
کشاورزان شخم کم عمق انجام دهند
رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان با اشاره به مدیریت موفق تامین آب کشاورزی استان در سال گذشته گفت: باید از تجربه سال گذشته امسال نیز در این بخش استفاده کنیم؛ ضمن اینکه با توجه به وظایفی که دستگاهها دارند در کنار آب منطقه ای وظایفی که برای کمک به بخش تولید است، انجام می دهیم.
صالح محمدی، نیاز آبی زراعت استان را ۲ میلیارد و ۲۶۱ میلیون متر مکعب عنوان کرد و افزود: نیاز اراضی تحت پوشش سد سفیدرود هم یک میلیارد و ۶۲۰ میلیون متر مکعب و متوسط خروجی چهار ساله از این سد یک میلیارد و ۶۷۰ میلیون متر مکعب بوده است اما میزان خروجی آب از سد در سال ۱۴۰۰حدود ۹۹۵ میلیون متر مکعب بود که ۸۸۰ میلیون متر مکعب آن در اختیار زراعت قرار گرفت.
وی اظهار داشت: امسال تلاش شده تا بذور اصلاح شده از ارقام بومی و محلی همچون گیلانه، رش و آنام که نیاز آبی شان از ارقام دیگر محلی کمتر است، در اختیار کشاورزان قرار بگیرد؛ ضمن اینکه پنج تن بذر کیان که رقمی جدید است نیز تولید شد.
محمدی همچنین با بیان اینکه هم اینک یکصد میلیون متر مکعب آب در شالیزارهای استان موجود است از کشاورزان خواست از زدن شخم عمیق در زمین های خود پرهیز کرده و فقط با احتیاط شخم و شیارهای سطحی انجام دهند.
وی تاکید کرد: رطوبت خاک باید حفظ شود تا به تنش نرسیم و بتوانیم با کمترین تنش سال زراعی را پشت سر بگذرانیم.
آمارها تا بهمن ماه پارسال گویای خشکسالی شدید و خیلی شدید در استان بود
مدیرکل هواشناسی گیلان نیز میزان بارش ها تا دهم اسفندماه پارسال را ۱۱۴ میلیمتر عنوان و بیان کرد: این میزان بارش نسبت به دوره بلند مدت ۳۸درصد کاهش دارد.
محمد دادرس بیشترین کاهش باران را مربوط به مناطق کوهستانی استان با ۴۸ درصد ذکر کرد و گفت: تا دهم اسفندماه کمترین بارش با ۴۵۶ میلیمتر نسبت به بلند مدت در سال ۱۴۰۱ اتفاق افتاد؛ ضمن اینکه در گیلان هشت دهم و میانگین کشوری هفت دهم افزایش دما داشته ایم.
وی گفت: بیشترین کاهش بارندگی ماهیانه استان طی ۱۴۰۱ در آبان‌ماه با ۸۹ میلیمتر بارش اتفاق افتاد که نسبت به سال قبل آن ۴۵ درصد و نسبت به بلند مدت ۶۶ درصد کاهش داشته است.
مدیرکل هواشناسی گیلان در مصاحبه ای گفته بود: آمارها تا بهمن ماه حاکی از آن است که اکثر استان دارای خشکسالی شدید و خیلی شدید است و در حوضه آبریز سفید رود ۶۶.۳ درصد مساحت استان درگیر خشکسالی است.
وی براساس داده ها و نقشه های هواشناسی پیش بینی کرد که برای فروردین ماه بارش نرمال و برای غرب استان تا ۲۰ درصد افزایش بارندگی (این پیش بینی ها می تواند ۶۰ تا ۷۰ درصد احتمال وقوع داشته باشد) روی دهد.
مدیرکل هواشناسی گیلان پیش بینی کرد که بارش ها برای اردیبهشت ماه در حد نرمال باشد که میزان نرمال در اردیبهشت ماه در حد ۵۰ میلیمتر و در فروردین ماه نرمال حدود ۷۰ میلیمتر خواهد بود؛ ضمن اینکه برای حوضه آبریز سفید رود تا ۲۰ درصد افزایش بارندگی نسبت به حد نرمال پیش بینی شده است.
باید برای مقابله با خشکسالی از کشاورزی سنتی خارج شویم
استاندار گیلان هم در جریان بازدیدی از پروژه های کشاورزی با تاکید بر ضرورت استفاده بهینه از ظرفیت های داخلی استان برای تامین آب کشاورزی استان گفت: برای استفاده بهینه از ظرفیت های استان باید به سمت کشاورزی مدرن رفته و از حالت سنتی خارج شویم.
اسدالله عباسی با اشاره به نگرانی ها درباره تامین آب در فصل پیش روی کشاورزی استان گفت: تمامی تلاش‌ها برای بهره گیری بهینه از ظرفیت ها و منابع آبی و آماده سازی استان برای تامین منابع آبی و رفع نگرانی کشاورزان در دست‌انجام است.
وی یکی از برنامه های راهبردی استان را استفاده از ظرفیت های آبی همچون آب بندان ها و استخرها دانست و گفت: طی سال گذشته تلاش کردیم از ظرفیت سد سفیدرود، چاهها، آب رودخانه ها و نهرهای سنتی استفاده کنیم و امسال نیز با توجه به نگرانی های ناشی از کاهش باران برای فصل زراعی پیش رو برنامه‌ریزی هایمان جلوتر و بهتر از پارسال است.
استاندار گیلان گفت: امسال لایروبی ۵۰۰ هکتار از این آب بندان را آب منطقه ای استان شروع کرده و بخشی را هم جهاد کشاورزی انجام می دهد و بخش هایی هم توسط پیمانکاران به انجام می رسد.
وی اضافه کرد: اعتباراتی برای شبکه ها پیش بینی شده و امید است با همکاری مردم سال جاری نسبت به سال های گذشته به خوبی آب استان را مدیریت کنیم و از تمامی ظرفیت های آبی استان هم بهره وری لازم را داشته باشیم.
وی با بیان اینکه اهتمام داریم، تقویم زراعی را هر چه سریعتر با هماهنگی جهاد کشاورزی و آب منطقه ای در استان داشته باشیم، گفت: در تقویم زراعی طوری برنامه ریزی می‌کنیم که کشاورزان بتوانند ازامکاناتی که برای آمادگی کشتزارهای اعم از توزیع به موقع کودهای مورد نیاز همچون پتاس، بذر و نیز آماده شدن شبکه های آبیاری مدرن و نیمه مدرن و تسطیح اراضی مکانیزاسیون لازم است برنامه ریزی و تامین شود تا برداشت را به صورت علمی داشته باشیم و از حالت سنتی خارج شود.
استاندار گیلان خاطر نشان کرد: طی سال های آینده نمی توانیم فقط منتظر بارش باران باشیم و باید با برنامه ریزی و مشارکت مردم از ذخایرآبی موجود به طور بهینه استفاده کرده و اگر مردم مشارکت داشته باشند، جای نگرانی نیست.
گیلان بزرگترین تولیدکننده ارقام بومی و با کیفیت برنج در کشور به شمار می‌آید که با ۲۳۸ هزار هکتار اراضی شالیزاری رتبه اول کشور را از لحاظ سطح زیرکشت و رتبه دوم تولید برنج را به خود اختصاص داده‌است.
ارقام هاشمی، علی کاظمی، صدری، حسنی و دیلمانی جزو رقم های کیفی و ارقام گوهر و سپیدرود جزو رقم‌های پرمحصول است که در شالیزارهای گیلان کشت می‌شود، بیشترین رقم‌های کشت شده برنج در این استان، رقم‌های کیفی هاشمی و علی کاظمی است که افزون بر ۸۵ درصد محصول برنج گیلان را شامل می‌شود.