به گزارش روز سه‌شنبه ایرنا به نقل از تارنمای روزنامه «فایننشال تایمز»، شی جین پینگ رئیس جمهوری چین چند روز پس از میانجیگری میان ایران و عربستان، روز گذشته در مجلس این کشور نکات پیروزمندانه ای را بر زبان آورد و خاطرنشان کرد که چین باید در حکمرانی جهانی مشارکت فعال داشته باشد و ثبات و انرژی مثبت بیشتری به صلح جهانی بیفزاید.
به نوشته این روزنامه انگلیسی، اظهارات رهبر چین در حالی مطرح می‌شود که نقش این کشور در میانجیگری میان تهران و ریاض پس از ۷ سال قطع روابط دیپلماتیک، بسیاری را در خاورمیانه و واشنگتن غافلگیر کرد. اما این امر به همان اندازه که از دید ناظران مهم ارزیابی شده، در همان سطح هم به نگرانی ها در خصوص پررنگ تر شدن حضور چین در منطقه ای که نفوذ آمریکا به عنوان ابرقدرت از دیرباز مورد توجه بوده دامن زده است.
در این میان، کارشناسان چینی تنش زدایی میان ایران و عربستان را نقطه عطفی بالقوه می دانند. فن هونگدا کارشناس امور خاورمیانه در این خصوص گفت: اگر این توافق که شامل از سرگیری روابط دوجانبه اقتصادی و امنیتی است به تدریج اجرا شود، انتظارات منطقه از چین را بالا برده و در عین حال اطمینان خاطر پکن را برای برطرف کردن این انتظارات افزایش می‌دهد.
فایننشال تایمز در ادامه نوشت: بنابراین چنین جاه طلبی خود نشان دهنده یک تغییر واضح است و آن اینکه پکن در درجه اول به عنوان یک شریک اقتصادی در خاورمیانه عمل کرده است. درواقع همانگونه که خرید منابع انرژی از خاورمیانه طی ۳۰ سال گذشته از ۳ درصد صادرات نفت منطقه به ۳۰ درصد رسیده، مشخص است که پکن بزرگترین خریدار نفت عربستان و ایران است. چین به عنوان شریک بزرگ تجاری عربستان نفوذ چشمگیری در این کشور خاورمیانه ای دارد و از سوی دیگر، یکی از معدود قدرت های بزرگ جهان است که روابط سالمی با ایران دارد. این در حالی است که تهران از سال ۱۹۸۰ روابط دیپلماتیک رسمی با واشنگتن نداشته است.
به ادعای این رسانه، از همین رو بسیاری در غرب، جاه طلبی های دیپلماتیک رو به رشد پکن را چالشی برای برتری آمریکا در خاورمیانه دانسته اند. ضمن آنکه توافق میان تهران- ریاض در شرایطی صورت می‌گیرد که تعاملات عربستان و دولت جو بایدن در شرایط چندان مناسبی قرار ندارد و از همین رو برخی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس بر این تصور هستند که متحد دیرینه آنها در حال خروج از منطقه است.
یک دیپلمات آمریکایی مستقر در آسیا در این خصوص گفت که پکن در تلاش است تا از تغییر سیاست خارجی و امنیتی واشنگتن سوء استفاده کند. این دیپلمات با تاکید بر اظهارات بایدن در ریاض در ژوئیه سال گذشته (تیر ۱۴۰۱) مبنی بر اینکه واشنگتن از خاورمیانه بیرون نمی رود و جا را برای ورود چین، روسیه یا ایران خالی نمی کند، افزود: آنها آشکارا سعی می کنند شکاف ایجاد کرده و خلا را پر کنند.
براساس مطلب درج شده در این رسانه انگلیسی، چین بارها خود را جایگزین خوبی به جای هژمونی آمریکا معرفی کرده است. رئیس جمهوری این کشور در سال ۲۰۱۶، خطاب به مقامات اتحادیه عرب گفت که چین از نیروهای نیابتی استفاده نمی کند و یا به دنبال ایجاد حوزه نفوذ نیست. وی در عوض، از آنها دعوت کرد تا به طرح کمربند و جاده بپیوندند.
در این میان برخی دیگر از تحلیلگران شکاف بزرگی میان لفاظی های بلندپروازانه و توافق های صلح چین می بینند. جسی مارکس کارشناس روابط چین و خاورمیانه در اندیشکده استیمسون و مشاور سابق وزیر دفاع آمریکا دوام توافق ایران و عربستان را زیر سوال برد و مدعی شد: رقابت میان ایران و عربستان از انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ کم و بیش ادامه داشته و احتمالا توافق دو طرف ممکن است چیزی جز ملاحظات تاکتیکی کوتاه مدت نباشد. وی حمایت ریاض و تهران از جناح های رقیب در یمن و لبنان را از جمله مسائل کلیدی دانست که می تواند توافق اخیر را تحت فشار بگذارد.
پکن در ۶ سال گذشته بارها پیشنهادهای مبهمی برای صلح در خاورمیانه مطرح کرده که به درگیری ها میان اسرائیل و فلسطین، بحران سوریه و ساختار امنیتی جدید برای کل منطقه می پردازد.
به تازگی هم این کشور در مورد جنگ در اوکراین، پکن خواستار گفت وگو شده است.
یک تحلیلگر امنیتی چین که خواست نامش فاش نشود، در خصوص اقدامات پکن گفت: این واقعیت که آمریکا در برخی کشورهای خاورمیانه نفوذ و یا حتی کنترل دارد، برای چین خطرناک است. وی افزود: اگر پکن قرنطینه تجاری را علیه تایوان اعمال کند و یا دست به محاصره آن بزند، واشنگتن ممکن است با فشار بر متحدان خاورمیانه ای خود حمل و نقل نفت به چین را به حالت تعلیق درآورد.
دیگر کارشناسان چینی نیز بر این باور هستند که اساسا همین دست نگرانی ها می تواند سیاست پکن را شکل دهد.
نیو شینچون مدیر مطالعات خاورمیانه در موسسه چینی روابط بین‌الملل معاصر، هفته گذشته در یک گفتگوی آنلاین خاطرنشان کرد که اگرچه پکن تمایلی به رقابت با واشنگتن در خاورمیانه ندارد، چراکه در این منطقه آمریکا دست بالا را دارد، اما روابط دو جانبه سمی ممکن است آن را مجبور به انجام این کار کند. وی سپس افزود: «سیاست چین در خاورمیانه بر سر دوراهی قرار دارد.»