مدتی است از انتشار اخبار مربوط به خرید جنگنده سوخو-۳۵ روسیه توسط ایران می‌گذرد و از همان ابتدا بیشتر رسانه‌های جهان احتمال تحویل سریع این جنگنده‌ها را بالا می‌دانستند. براساس اعلام مقام‌های رسمی جمهوری اسلامی ایران، قرارداد خرید این جنگنده‌ها نهایی شده و در واقع احتمال تحویل نهایی آن نیز وجود دارد.
با این‌حال، برخلاف قاعده مرسوم در رسانه‌ها که احتمال تحویل تسلیحات نظامی مهم روسیه به ایران را با شک وتردید مطرح می‌کنند، این مساله چندان درباره سوخو-۳۵ مطرح نشد. حتی اینکه روسیه سابقه تحویل دیرهنگام تسلیحات مهم خود به ایران مانند سامانه اس-۳۰۰ را داشته است.
بنابراین، از شیوه بازتاب خرید سوخو-۳۵ روسی می‌توان فضای حاکم بر نظام بین‌الملل و روابط تهران-مسکو را درک کرد و این به‌خودی‌خود اذعان رسانه‌های مهم غربی، به‌ویژه آمریکایی نسبت به تغییر جایگاه واشنگتن و ایجاد معادلات جدید در جهان محسوب می‌شود. هرچند که تلاش می‌کنند آن را به موارد دیگر ربط دهند.
نشریه فوربس در واکنش به این خبر، نه فقط احتمال دریافت جنگنده چندمنظوره سوخو-۳۵ را منتفی ندانست، بلکه دریافت سایر تجهیزات نظامی مانند سامانه دفاع هوایی اس-۴۰۰ را نیز ممکن می‌داند. به‌ویژه آنکه تصویر ماکتی از سوخو-۳۵ در پایگاه هوایی عقاب-۴۴ ایران نیز منتشر شده است.
خرید این جنگنده و تولید مشترک انبوه آن مزیت خاصی را به ایران نسبت به جنگنده‌ها و کشتی‌های جنگی در کشورهای همسایه ایران می‌دهد
سوخو-۳۵؛ مهم‌ترین سفارش جنگنده ایران
فوربس در گزارش خود خرید سوخو-۳۵ را مهم‌ترین سفارش جنگنده ایران در ۳۰ سال گذشته عنوان می‌کند و فوراً به‌دنبال بررسی تأثیر این خرید نظامی بر توازن قدرت در خاورمیانه می‌رود.
نخستین اشاره آن به اظهارات «جان کربی» سخنگوی شواری امنیت ملی کاخ سفید باز می‌گردد. کربی به سطح بی‌سابقه‌ای از مناسبات ایران و روسیه و تبدیل شدن آن به یک مشارکت دفاعی تمام‌عیار اشاره کرده است. از نظر او، تحویل این جنگنده‌ها، نیروی هوایی ایران را تا حد قابل‌توجهی نسبت به همسایگان تقویت خواهد کرد.
از نظر نویسنده گزارش فوربس، فقط دو جین از این جنگنده‌ها، برتری هوایی به ایران نسبت به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس نمی‌دهد، زیرا این کشورها خود هزاران فروند از جنگنده‌های نسل ۴.۵ ساخت غرب را در اختیار دارند؛ اما او در ادامه به نظر یکی از کارشناسان امور دفاعی اشاره می‌کند که ناقض نوشته خود است.
از نظر این کارشناس، «سوخو-۳۵ می‌تواند نقش یک مینی‌آواکس رزمی را ایفا کند و در صورتی که به سیستم راداری ایران متصل شود، قابلیت دفاع نقطه‌ای منحصربه‌فردی را به ایران خواهد داد. خرید این جنگنده و تولید مشترک انبوه آن مزیت خاصی را به ایران نسبت به جنگنده‌ها و کشتی‌های جنگی در کشورهای همسایه ایران می‌دهد».
در ادامه این گزارش، کارشناس دیگری پیش‌بینی می‌کند ممکن است روسیه موشک‌های هوابه‌هوای آر-۷۷ را برای نصب در فلنکرها به ایران بدهد؛ البته این کارشناس درباره تحویل موشک آر-۳۷ مطمئن نیست. درباره موشک آر-۷۷ در تصویر زیر بخوانید.
آر-۳۷ نیز موشک برد بلند روسیه است که به‌منظور هدف قراردادن هواپیماهای آواکس طراحی شده؛ این موشک توسط هواپیمای پلتفرم شلیک می‌شود و با توجه به چگونگی شلیک و زاویه پرتاب، برد نهایی آن بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ کیلومتر متغیر است. این روش شلیک علیه هواپیماهای کم‌مانور مانند آواکس یا تانکرهای سوخت‌رسان هوایی مؤثر است.
در ادامه این گزارش آمده، ایران ممکن است درخواست موشک کروز خا-۵۹ از روسیه را برای نصب بر سوخو-۳۵ داشته باشد.
نشریه فوربس همچنین به نقل از یک استادیار دانشگاه مونت آلیسون می‌نویسد: «جنگنده‌های سوخو باید در شبکه‌های گسترده‌ای از رادارها و حسگرها ادغام شوند؛ با توجه به اینکه شبکه‌ها در ایران ضعیف است، بنابراین جت‌های جدید آن‌گونه که ایرانی‌ها امیدوارند نمی‌توانند عملکرد خوبی را از خود به نمایش بگذارند. در بهترین حالت، ادغام هواپیماهای جدید در نیروی نظامی ایران چه از نظر سیستم‌های پدافند هوایی و چه از نظر آموزش خلبانان زمان می‌برد». او همچنین تحلیل می‌کند که تحویل ۲۴ فروند برای تغییر موازنه قوا در منطقه کافی نیست.
دستاورد بزرگ برای ایران با سوخو-۳۵
در این میان، برخی نشریه‌های آمریکایی، خرید جنگنده سوخو-۳۵ توسط ایران را یک عامل برتری‌دهنده می‌دانند. برای نمونه، مجله آمریکایی «نشنال اینترست» نیز در مقاله‌ای، خرید جنگنده سوخو-۳۵ را دستاورد بزرگی برای ایران عنوان می‌کند و می‌نویسد: «در حالی که غربی‌ها در ارزیابی‌های خود قصد دارند این خرید نظامی را کم‌اهمیت جلوه دهند و ادعا می‌کنند این خرید توازن قدرت هوایی در منطقه خلیج فارس را زیاد تغییر نمی‌دهد، سوخو-۳۵ قدرت بی‌سابقه‌ای را به ایران برای کنترل حریم هوایی خود می‌دهد».
از نظر نویسنده این مقاله، حریم هوایی ایران بسیار بزرگ است و زرادخانه نبرد هوایی این کشور نیز تقریباً منسوخ‌شده، بنابراین خرید سوخو-۳۵ دستاورد مهمی برای تهران است.
به‌نظر او، سوخو-۳۵ به‌تنهایی توازن نظامی در خاورمیانه را دگرگون نمی‌کند، اما به طور حتم حریم هوایی ایران را برای انجام اقدامات نظامی تهاجمی علیه ایران مهلک‌تر خواهد کرد. این تغییر بالقوه به مواردی مانند تهاجم پیشگیرانه توسط رژیم‌صهیونیستی مربوط می‌شود.
ورود یک جنگنده نسل ۴.۵ با تحرک بالا، قدرت مانور و توان نصب و شلیک موشک‌های مخرب به نیروی هوایی کشور، ظرفیت دفاعی و دفاع پیشگیرانه ایران را بیشتر خواهد کرددر این مقاله درباره ویژگی‌های فنی این جنگنده آمده است: سوخو-۳۵ از نظر نیرو به وزن، وضعیت بهتری نسبت به مدل قبلی خود سوخو-۲۷ دارد. موتورهای جهت‌دهی رانش یا کنترل جهت رانش، نازل‌های توربوفن‌های استرن اِی‌اِل-۴۱اِف‌اِس، قابلیت حرکت مستقل در جهت‌های مختلف را به آن می‌دهد. همچنین لبه‌های سینماتیک سوخو-۳۵، این امکان را به آن می‌دهد که زوایای بسیار بالایی از حمله را انجام دهد و سبب می‌شود وقتی دماغه آن به سمت دیگری می‌رود، بتواند در یک جهت حرکت کند. این هواپیما از چابکی قابل‌توجهی نیز برخوردار است.
نویسنده در این مقاله تلاش کرده داده‌های فنی را به واقعیت‌های میدانی و عملیاتی نزدیک‌تر کند. او به اینکه چقدر خلبانان کشورهای منطقه از مهارت کافی برای هدایت فوق‌العاده این جنگنده‌ها برخوردارند، اشاره‌ای نمی‌کند اما از نظر او سوخو-۳۵ در یک دوئل با هواپیماهای اف-۳۵ (۲) نسل پنجم که رژیم صهیونیستی تعدادی از آن‌ها را دارد، شکست خواهد خورد؛ با این‌حال او معتقد است نبرد هوایی بازی در یک رینگ محدود نیست، بلکه توان ورود به حریم هوایی و عمق راهبردی ایران مهم است.
سوخو-۳۵ و مساله مقایسه
برای تحلیل دقیق اینکه دریافت یک جنگنده یا سایر تسلیحات نظامی سنگین چگونه می‌تواند توان دفاعی یک کشور را افزایش دهد، ساده‌ترین روش، مقایسه آن با آمارهای ارائه‌شده از آزمون جنگنده‌های دیگر است.
۱. تسلیحات نظامی به طور معمول در عرصه عملیاتی ممکن است کارایی استاندارد خود را نداشته باشند. به‌ویژه‌آنکه شرایط آب‌وهوایی مختلف، اختلاف دما و وزش بادهای شدید می‌تواند قابلیت این تسلیحات را کاهش یا افزایش دهد.
۲. مساله دوم به عملکرد و مهارت خلبانان آموزش‌دیده در شرایط مختلف بازمی‌گردد که تحلیل فوری شرایط و توانایی اعلام تغییر، بسیاری از معادلات در نبرد هوایی را شکل داده است.
۳. مساله سوم، سیستم یکپارچه پدافند هوایی، راداری و استراتژی‌های ضربه دوم است که اگر این موارد در یک کشور از ساماندهی و قدرت بالایی برخوردار نباشد، تأثیر کمیت و کیفیت جنگنده‌ها در یک فرایند تاکتیکی چندبردار را کاهش می‌دهد.
۴. مساله چهارم را می‌توان در طراحی عملیات‌ها، سکوهای مبداء پرواز، استفاده از عوارض طبیعی و ساخت ایستگاه‌های مختلف ارزیابی کرد که وسعت سرزمینی یک کشور، تنوع پدیده‌های طبیعی و نبوغ مهندسان نظامی در استفاده از این موارد، در قابلیت‌بخشی جنگنده‌ها و سایر تسلیحات نظامی سنگین تأثیر بسزایی دارد.
در مجموع، اگر ایران سوخو-۳۵ روسی را دریافت کند، به طور حتم ظرفیت نیروی نظامی برای کنترل حریم هوایی کشور بیشتر خواهد شد. حتی به باور بیشتر کارشناسان نظامی و امنیتی، ایران به‌زودی اس-۴۰۰ روسی را نیز دریافت خواهد کرد که این مورد ضریب قدرت دفاعی ایران را افزایش خواهد داد.
ورود یک جنگنده نسل ۴.۵ با تحرک بالا، قدرت مانور و توان نصب و شلیک موشک‌های مخرب به نیروی هوایی کشور، ظرفیت دفاعی و دفاع پیشگیرانه ایران را بیشتر خواهد کرد. اضافه‌برآن، سوخو-۳۵ در عملیات‌های مختلفی شرکت داشته و قابلیت آن در شرایط مختلف نیز ارزیابی شده است.