به گزارش خبرنگار ایرنا، خانه تاریخی شیخ کبیر اولین پایگاه مشروطه مشروعه خواهی مازندران شناخته می شود که هم اکنون کل بنا در معرض تخریب کامل قرار دارد. خانه تاریخی شیخ کبیر که ۱۵۰ سال قدمت دارد، در همسایگی مسجد محدثین بابل واقع است و در تاریخ ۱۸ بهمن سال ۱۳۹۳ به شماره ۲۱۱ ۳۱ در فهرست آثار ملی ثبت شد.
این خانه در محله تاریخی طوقداربن بابل قرار دارد، محله‌ای که چندین بنای تاریخی همچون مقبره ملانصیرا و شیخ کبیر، تکیه ملاجعفرا، خانه خلیل‌زاده و خانه کرباسی را در خود جای داده است. این خانه تاریخی متعلق به دوره قاجاریه با آجر و مصالح ساروج و آهک ساخته شده است، اما تعمیر بخشی از نمای بیرونی این خانه تاریخی با بتن در سال های اخیر هم سبب شده تا نمای آن چنان زشت جلوه کند که کسی متوجه تاریخی بودن آن نشود.
با این وصف سقف خانه شیخ کبیر شیروانی و سفال بام است و زیر سقفش هم چوب به کار رفته است. درب و پنجره این بنا نیز از جنس چوب نماکاری شده و در قالب بناهای دوران قاجاریه است. به نوشته کتاب " نگین محدثین شرح حال شیخ کبیر"، خانه شیخ کبیر محل جلوس سه پادشاه ایران بود و ناصرالدین شاه در سال ۱۲۹۲ هجری قمری در سفری که به بارفروش داشت در منزل شیخ کبیر حضور یافت.
محمدعلی شاه قاجار دومین پادشاهی بود که در سال ۱۳۲۹ هجری قمری ۱۲۹۰ هجری شمسی به منظور استرداد تاج و تخت بر باد رفته از روسیه وارد گنبد شد و روز ۱۲ مرداد سال ۱۲۹۰ هجری شمسی وارد ساری شد و سپس برای جلب نظر شیخ کبیر برای تصاحب پادشاهی به منزلش رسید که از شیخ جواب منفی دریافت کرد. رضاشاه پهلوی هم چندین مرحله زمانی که سردار سپه و نخست وزیر بود به منزل شیخ کبیر سفر کرد.
طی سالهای اخیر مسوولان وقت در خصوص مرمت این خانه تاریخی وعده دادند که از آن جمله سخنان فرماندار وقت بابل در بازدید از این خانه تاریخی در سال ۱۳۹۸ بود که گفته بود : برنامه مرمت خانه تاریخی شیخ کبیر ظرف مدت یک هفته آینده آماده و برای بازسازی تحویل اوقاف می شود.
هرچند میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران به‌دلیل کمبود اعتبار برای اجرای برنامه ها و طرح های مرمت و بازسازی خود با مشکلاتی مواجه است اما حفظ و نگهداشت خانه شیخ کبیر از نظر آنها دور نماند و بنا به گفته مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران این نهاد حاضر به تزریق اعتبار برای اجرای اقدامات لازم در این زمینه خصوص بود.
تعیین تکلیف نشدن موضوع از سوی مالک بنا پایِ لنگ مجموعه میراث برای مرمت و بازسازی بود مساله ای که اکنون بسیاری از خانه های قدیمی ثبتی مازندران با این معضل مواجه هستند.
پیشتر نیز معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران در این خصوص در تقسیم بندی نوع حفاظت و ثبت میراث فرهنگی خانه های تاریخی گفت: خانه های قدیمی و مخروبه واقع در بافت های تاریخی که ارزش ثبت ندارند که این بناها اجازه تجدید ساخت را دارند اما در ساخت بناهای جدید می بایست ضوابط و قوانین ذکر شده لحاظ شود.
مهدی عابدینی افزود: همچنین خانه قدیمی که در میراث فرهنگی ثبت و جزو بناهای حافظتی محسوب می شوند که تخریب و ساخت بنای جدید در این اماکن امکان ندارد.
وی گفت: از ۸۰ اثر مازندران که در میراث فرهنگی ثبت شده است حدود ۴۰ درصد خانه های تاریخی هستند.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران از شهردارانی خواست تا در اعطای مجوز برای ساخت بنا در بافت های تاریخی قوانین و ضوابط مورد نظر پیاده و اجرا شود تا جلوی ساخت بی رویه و بی ضابطه بنا در این مکان های تاریخی گرفته شود.
تلاش برای تخریب این بنای تاریخی سریال دنباله دار حتی اوایل بهمن امسال نیز بخشی از این بنا تخریب شد و با اقدامات آنزمان اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران در آن مقطع از تخریبش جلوگیری شد .
سالها تلاش برای حفظ خانه تاریخی شیخ کبیر بابل
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مازندران روز پنجشبه به خبرنگار ایرنا گفت: خانه شیخ کبیر از جمله بناهای تاریخی و ارزشمند استان به شمار می رود که این نهاد سالها پیگیری حفظ و نگهداشت آن است.
حسین برزگر افزود: خانه های تاریخی بخش اعظمی از آثار تاریخی مازندران به شمار می روند که مالکیت همگی آنها برعهده اشخاص و یا برخی ادارات از جمله اوقاف و امور خیریه است.
وی ادامه داد : ثبت این خانه ها به عنوان آثار تاریخی بخشی از فعالیت های اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای حفظ و صیانت از این مجموعه ها است اما در مسیر انجام با دست اندازهایی مواجه هستیم.
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران اضافه کرد: خانه شیخ کبیر از جمله همین بناهایی است که با دست اندازهایی برای حفظ مواجه بوده است که از آن جمله همراهی نکردن مالک بنا است.
وی افزود: طی این سالها مالک بنا با اخذ رای دیوان توانست این بنا را از ثبت آثار تاریخی خارج کند و بدین نحو مبادرت به تخریب بنا کرده است.
برزگر گفت: مالک بنا با این دلیل که سقف بنا در حال تخریب است مبادرت به این کار کرد این درحالیست همواره از سوی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران همراهی های لازم برای ترمیم بنا اعلام شد.
وی ادامه داد: متاسفانه همواره این ذهنیت در عامه مردم وجود دارد که ثبت خانه یا مکانی به عنوان اثر تاریخی یعنی خارج شدن مالکیت آن از دست افراد و صاحبان بنا است درحالیکه هدف از ثبت یک بنا تنها برای کمک به حفظ و صیانت از آن در قالب جذب اعتبار مورد نیاز می باشد.
به گفته مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران همین ذهنیت و تصور قوی باعث می شود که هر از گاهی شاهد تخریب و یا تلاش برای تخریب خانه های قدیمی باشیم که در تازه ترین آن خانه شیخ کبیر بابل تخریب شد.
شهرستان بابل با بیش از ۲۰۰ اثر تاریخی و میراثی رتبه نخست مازندران را به لحاظ تعداد ابنیه های تاریخی دارد که این آثار تاریخی شامل تکایا و حسینیه ها، پل ها، حمام ها، برج مقبره ها و خانه‌های تاریخی می باشد که به گفته کارشناسان ۷۰ درصد این ابنیه ها نیازمند مرمت و بازسازی می باشند.