به گزارش ایرنا، احداث راه‌آهن بیرجند - یونسی یکی از مهمترین طرح‌های زیربنایی استان خراسان جنوبی است که پس از سال‌ها انتظار در اواسط مهر ۱۳۹۸ عملیات اجرایی ۳۲ کیلومتر آن از سمت خراسان جنوبی به سمت خراسان رضوی آغاز شد اما نحوه تامین مالی این پروژه از همان ابتدای کار به عنوان یک چالش خود را نشان داد.
راه‌آهن شرق کشور اوایل دهه ۸۰ بر پایه خواسته‌های مردمی و با هدف توسعه منطقه در مجلس شورای اسلامی مصوبه گرفت، اهمیت آن نیز از بابت اتصال جنوب شرق به شمال شرق ایران بود که چابهار را به سرخس متصل می‌کند و نقش مهمی در حمل و نقل مسافر و کالا همچنین توسعه مبادلات تجاری با کشورهای همسایه دارد.
اجرای این کریدور در سه قطعه چابهار - زاهدان به طول ۶۳۰ کیلومتر، زاهدان - بیرجند به طول ۶۰۰ کیلومتر و بیرجند - یونسی (خراسان رضوی) به طول ۲۷۱ کیلومتر، مصوبه هیات وزیران را مبنی بر تامین اعتبار در قالب ۷۰ درصد توسط صندوق توسعه ملی، ۲۰ درصد آورده کنسرسیوم ریلی و ۱۰ درصد وزارت راه و شهرسازی دارد.
یکی از دستاوردهای سفر رئیس جمهور به خراسان جنوبی مصوبه تسریع تامین مالی پروژه راه‌آهن بیرجند - قاین - یونسی بوده که علاوه بر اعلام آمادگی کنسرسیوم بانکی برای تزریق ۲ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان اعتبار به این پروژه، دولت نیز در بودجه سالانه اعتباراتی برای آن در نظر گرفته است.
مدیرکل راه و شهرسازی خراسان جنوبی در این باره گفت: یکی از مصوبات مهم و ضروری سفر رئیس جمهور به خراسان جنوبی موضوع پروژه راه‌آهن بیرجند - قاین - یونسی است و در این سفر تسریع در احداث قطعه بیرجند - یونسی یعنی اتصال مرکز استان به راه‌آهن سراسری مدنظر قرار گرفت.
وحید داعی افزود: راه‌آهن بیرجند - یونسی ۲۷۱ کیلومتر طول دارد که ۵۸ کیلومتر از یونسی به سمت گناباد - قاین و ۳۲ کیلومتر از بیرجند در قطعه ۱۶ پیمانکاران در حال فعالیت هستند.
وی با اشاره به ۱۸۱ کیلومتر باقیمانده اتصال به شبکه ریلی این کریدور اعلام کرد: برای مجموع این پروژه مصوبه‌ای با تامین مالی ۲ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان تسهیلات از محل صندوق توسعه ملی اخذ شد و اقدامات زیادی در این مدت صورت گرفته که از جمله می‌توان به تشکیل کنسرسیوم ریلی اشاره کرد و قرارداد بین وزارت راه و شهرسازی و این کنسرسیوم مبادله شده است.
مجموعه اقدامات انجام شده از ابتدای تشکیل دولت سیزدهم و گشایش‌های صورت گرفته برای اجرای پروژه ریلی خراسان جنوبی سبب شد تا رئیس جمهور در پایان سفر دوم به این استان بگوید همه مقدمات کار فراهم شده است.
دولت برای راه‌آهن بیرجند چه کرد؟
موضوع سرعت بخشیدن به روند اجرای پروژه راه‌آهن بیرجند - قاین - یونسی به عنوان مطالبه استان در سفر اول رئیس جمهور به خراسان جنوبی در اوایل تشکیل دولت سیزدهم مطرح شد و طبق دستور آیت الله رئیسی مقرر شد وزارت راه و شهرسازی این موضوع را تا حصول نتیجه پیگیری کند.
پس از این تاکید و دستور رئیس جمهور مبنی بر ایجاد ساز و کار لازم از سوی وزارت راه و شهرسازی و بانک‌های عامل که جزو مصوبات سومین سفر دور اول سفرهای استانی دولت قرار گرفت، دوره تازه‌ای از تلاش‌ها برای تامین منابع مالی و سرعت دادن به این پروژه شد.
از جمله استاندار خراسان جنوبی ۱۴ دی ۱۴۰۰ با رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی و مدیران عامل بانک‌های مختلف در تهران دیدار کرد که مساعدت این صندوق برای پرداخت تسهیلات به پروژه ریلی خراسان جنوبی را در پی داشت و در این دیدارها مقرر شد صندوق توسعه ملی، مساعدت لازم را برای پرداخت ۲ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان تسهیلات بدون الزام به تامین آورده بانک‌های عامل انجام دهد که این تصمیم گامی بلند در پیشرفت پروژه است.
از دیگر مصوبات این است که با نظر مساعد رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی، موضوع تامین ۲۰ درصد سهام مالکانه توسط سرمایه‌گذار به صورت تدریجی (کسر ۲۰ درصد از صورت وضعیت کارکرد سرمایه‌گذار) در هیات امنای صندوق توسعه ملی طرح و تصویب شود.
یک هفته بعد استاندار خراسان جنوبی با مدیرعامل بانک رفاه کارگران دیدار کرد که منجر به افزایش ۲ برابری سهم این بانک در اعتبارات پروژه راه‌آهن بیرجند - یونسی شد و بانک رفاه به عنوان سرگروه کنسرسیوم بانکی نسبت به افزایش سهم عاملیت خود در تامین اعتبارات پروژه موافقت کرد.
بر این اساس سهم عاملیت بانک رفاه از سقف ۳۰۰ میلیارد تومان به ۶۰۰ میلیارد تومان افزایش می‌یابد همچنین این بانک پذیرفت، موضوع افزایش سهم عاملیت دیگر بانک‌های عضو کنسرسیوم را پیگیری کند.
۲۹ دی ماه در نتیجه دیداری که نماینده عالی دولت در خراسان جنوبی با مدیرعامل بانک تجارت داشت، این بانک با افزایش ۲ برابری سهم خود در تامین اعتبارات پروژه ریلی خراسان جنوبی موافقت کرد و استان یک گام دیگر به تشکیل کنسرسیوم بانکی نزدیک‌تر شد.
هفتم بهمن ۱۴۰۰ هم بانک خاورمیانه با پذیرش عاملیت ۳۰۰ میلیارد تومان در تامین منابع مالی راه‌آهن از طریق کنسرسیوم موافقت کرد.
اعلام موافقت بانک ایران زمین در ۲۵ اسفند ۱۴۰۰ با پذیرش عاملیت به مبلغ ۱۰۰ میلیارد تومان، اعلام موافقت بانک تجارت در ۲۶ اسفند با پذیرش عاملیت به مبلغ ۵۰۰ میلیارد تومان، اعلام موافقت بانک ملت در ۱۸ خرداد پارسال با پذیرش عاملیت به مبلغ ۵۰۰ میلیارد تومان و اعلام موافقت بانک ملی در ۱۱ تیر ۱۴۰۱ با پذیرش عاملیت به مبلغ ۵۰۰ میلیارد تومان از دیگر نتایج پیگیری‌های مسوولان برای تامین منابع مالی این پروژه کلان بوده است.
استاندار خراسان جنوبی شهریور پارسال در دیدار با سید "حمید پورمحمدی" معاون اقتصادی و هماهنگی برنامه و بودجه سازمان برنامه و بودجه درخصوص روند اجرای پروژه راه‌آهن استان رایزنی کرد.
براساس مذاکرات صورت گرفته در این جلسه و مستندات و توافقات قبلی، مقرر شد سازمان برنامه و بودجه کشور طی مکاتبه‌ای با هیات دولت، نظر مساعد خود را مبنی بر پذیرش صدور تضمین‌نامه برای پروژه راه‌آهن بیرجند - قاین - یونسی اعلام کند.
سیاستی که وزارت راه و شهرسازی در استان دنبال کرده، این است که در اسرع وقت مرکز استان به راه‌آهن سراسری وصل شود و با پیگیری مدیریت عالی استان و مساعدت دولت این جریان در حال ثمردهی است.
افزایش اعتبارات و مسیرهای جدید تامین مالی
آن طور که مدیرکل راه و شهرسازی خراسان جنوبی درباره آخرین روند اجرای مصوبات سفر رئیس جمهور برای پروژه ریلی استان به خبرنگار ایرنا گفت، دولت سیزدهم برای تحقق وعده‌هایی که در زمینه راه‌آهن به مردم خراسان جنوبی داده از ۲ مسیر وارد عمل شده است لذا موافقت صندوق توسعه ملی برای مبلغ مورد تقاضا اخذ شده و بانک‌های عامل هم به عنوان کنسرسیوم پای کار آمدند.
وحید داعی افزود: اما اختلاف حقوقی در این بین وجود دارد و باید تضمین‌های لازم از سوی سازمان برنامه و بودجه کشور صادر شود.
وی اظهار داشت: با پیگیری‌هایی که در معاونت‌های ریاست جمهوری انجام شده، اکنون موضوع ابهام صدور تضمین از طریق سران سه قوه در دست پیگیری است.
مدیرکل راه و شهرسازی خراسان جنوبی گفت: تهاتر نفت هم مسیر دیگری برای راه‌آهن بیرجند - یونسی بوده که با پیگیری‌های انجام شده در فهرست پروژه‌های تهاتر نفت قرار گرفته است.
وی طول راه‌آهن زاهدان - بیرجند - مشهد را ۹۰۱ کیلومتر اعلام کرد که از این مقدار ۴۲۱ کیلومتر در جغرافیای استان خراسان جنوبی قرار دارد و حد فاصل بیرجند تا ایستگاه یونسی ۲۷۱ کیلومتر است.
داعی افزود: از این میزان ۸۸ کیلومتر در استان خراسان رضوی بوده که ۵۸ کیلومتر آن از سمت خراسان رضوی در دست اجراست و ۱۸۳ کیلومتر در استان خراسان جنوبی قرار دارد که عملیات اجرایی ۳۲ کیلومتر آن شروع شده و اکنون در مرحله عملیات زیرسازی حدود ۲۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
وی گفت: اعتبار این پروژه در قانون بودجه سال ۱۳۹۹ حدود ۲۹۰ میلیارد ریال بود که به ۶۰۰ میلیارد ریال در سال ۱۴۰۰ افزایش یافت.
مدیرکل راه و شهرسازی خراسان جنوبی ادامه داد: اعتبار پروژه ریلی استان در قانون بودجه از ۱۱۳ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۱ به ۱۴۰ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۲ افزایش یافته است.
وی گفت: از محل اعتبارات تهاتر نفت مبلغ ۱۲ هزار میلیارد تومان به طرح احداث راه‌آهن زاهدان - زابل - بیرجند - قاین - یونسی اختصاص یافته است.
داعی افزود: براساس آمارهای اعلام شده از سوی معاونت برنامه‌ریزی و مدیریت منابع وزارت راه و شهرسازی، این وزارتخانه در سال ۱۴۰۱ به تجهیز منابع از محل صندوق توسعه ملی به میزان ۲۰۰ میلیون یورو برای توسعه محور ریلی شرق کشور حدفاصل راه‌آهن چابهار - زاهدان اقدام و فرایند تامین مالی به ارزش سه هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان از محل صندوق مذکور برای اجرای قطعه بیرجند به یونسی را نهایی کرده است.
عزم دولت برای تکمیل راه‌آهن بیرجند
دومین سفر رئیس جمهور به خراسان جنوبی هم فرصتی برای تکمیل طرح‌های مهم و زیربنایی استان بود تا هرچه زودتر مردم از آنها منتفع شوند.
راه‌آهن و انتقال آب در سفر دوم رئیس جمهور به خراسان جنوبی که روزهای ۲۴ و ۲۵ آذر سال ۱۴۰۱ انجام شد همچون گذشته در صدر مطالبات مردمی قرار گرفت از همین رو رئیس دولت سیزدهم در نشست خبری پایان اولین سفر از دور دوم سفرهای استانی در جمع خبرنگاران گفت: از پروژه‌هایی که به مردم وعده دادیم و به نظرم از ضرورت‌های این استان، راه‌های اتصالی به ویژه ریلی بوده و همه مقدمات آن فراهم شده است.
آیت الله سید ابراهیم رئیسی اظهار داشت: میزان راه‌آهنی که می‌تواند استان خراسان جنوبی را از مشکل خارج کند، بالا نیست و تقریبا ۲۷۰ کیلومتر است که باید ایجاد شود.
استاندار خراسان جنوبی هم درباره رهاورد سفر دوم رئیس جمهور گفت: این استان در گذشته کمتر دیده و مورد توجه واقع شده لذا راه‌آهن و انتقال آب و محرومیت‌ها به رئیس جمهور گفته شد و علاوه بر اینها موضوع تسهیلات بانکی و خط اعتباری ویژه برای ایجاد و تکمیل واحدهای کشاورزی، معدنی و تولیدی با اختیارات استاندار را مطرح کردیم.