به گزارش خبرنگار سیاست خارجی ایرنا، مسکو، نخستین مقصد وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران در سال جدید شمسی بود. «حسین امیرعبداللهیان» شامگاه چهارشنبه نهم فروردین در رأس هیأتی عالی‌رتبه از مسئولان سیاسی و اقتصادی، عازم روسیه شد تا درباره مهمترین موضوعات دوجانبه، چالش‌های منطقه‌ای به ویژه سوریه و قفقاز، بحران اوکراین و در نهایت توافق برجام گفت‌وگو و رایزنی کند. «مهدی صفری» معاون اقتصادی، «علیرضا حقیقیان» مدیرکل اوراسیا، «حسن کاظمی قمی» نماینده ویژه رئیس‌جمهور در امور افغانستان و سرپرست سفارت ایران در کابل، «ناصر کنعانی» سخنگوی وزارت امور خارجه و «علی علیزاده» عضو هیأت رئیسه کمیسیون امنیت ملی مجلس او را در این سفر همراهی کردند.
جزئیات سفر امیرعبداللهیان به مسکو
چهارمین سفر امیرعبداللهیان به مسکو در حالی انجام شد که قرار بود وی دی‌ماه سال گذشته و پس از حضور در ترکیه مهمان همتای روس خود باشد اما پیش از سفر به آنکارا از تأخیر در سفر خود به روسیه خبر داد. وزیر امورخارجه در بدو ورود به مسکو و پس از استقبال معاون مدیرکل دپارتمان آسیایی وزارت خارجه روسیه از وی، در جمع خبرنگاران، برجام، روابط اقتصادی دوجانبه، موضوعات منطقه و بحران اوکراین را از مهمترین محورهای گفت‌وگوهای خود با مقامات روسی برشمرد، از باز بودن دریچه مذاکرات درباره برجام سخن گفت و تصریح کرد که همکاری‌های دفاعی تهران و مسکو علیه هیچ طرفی نخواهد بود. وزیر امورخارجه از پرونده‌های بسیاری در روابط دوجانبه سخن گفت که نیازمند فعال شدن بیشتر هستند.
گام نهایی معاهده همکاری‌های مشترک ایران و روسیه، یکی از مهمترین موضوعاتی بود که وزیر امورخارجه در نشست مشترک با «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه به آن اشاره کرد و توضیح داد: امیدوارم کمتر از یک ماه آینده ویرایش نهایی آن را وزارت امور خارجه ایران انجام دهد و مایلم تأکید کنم که در گام نهایی امضای معاهده همکاری های مشترک دو کشور قرار داریم.
در نشست خبری هم، لاوروف از تحریم‌ها علیه ایران انتقاد کرد، از درک مشترک درباره برجام سخن گفت و تصریح کرد که جایگزینی برای توافق بین المللی برجام که در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد به اتفاق آرا به تصویب رسیده، وجود ندارد.
امیرعبداللهیان هم در پاسخ به پرسش های مختلف از گفت‌وگوهای صلح در سوریه تا افغانستان و شانگهای مواضع جمهوری اسلامی ایران در این زمینه‌ها را تبیین کرد.
وزیر امورخارجه همچنین در دیدار با «لئونید اسلوتسکی» رئیس کمیسیون روابط خارجی دوما و رئیس حزب لیبرال دموکرات روسیه، ضمن مهم ارزیابی کردن دیپلماسی پارلمانی در روابط دو کشور، گفت که تلاش می‌کنیم زیرساخت‌ها برای همکاری‌های تجاری، بین‌المللی، گردشگری، تجاری و دفاعی فراهم شود.
اسلوتسکی هم از توجه ویژه مسکو به پروژه‌های مهم مشترک از جمله کریدور شمال - جنوب سخن گفت و درباره خط رشت - آستارا توضیح داد که در حال حاضر می‌توان با کامیون بار حمل کرد و دو کشور در زمینه پروژه شمال - جنوب در حال مذاکره است. مساعدت به حل و فصل اقتصادی سوریه پس از جنگ، تقویت امنیت در منطقه مخصوصا توافق ایران و عربستان، کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر و همچنین پروژه‌های بزرگ بین دو کشور از جمله کریدور بین المللی حمل و نقل شمال جنوب که جایگزین کانال سوئز و گذرگاه‌های دریای سیاه می‌شود، پروژه های انرژی و اکتشاف و استخراج معادن گازی و نفتی، ترانزیت بار از طریق دریای خزر و خط ریلی گرمسار- اینچه برون از مهمترین موضوعاتی بود که به گفته رئیس کمیسیون روابط خارجی دومای روسیه در دیدار با امیرعبداللهیان مورد رایزنی قرار گرفت. سفر به مسکو بامداد جمعه ۱۰ فروردین به پایان رسید تا آغازگر تحکیم در روابط ایران و روسیه باشد.
محورهای گفت‌وگوهای دوجانبه امیرعبداللهیان و لاوروف
سفر وزیر امورخارجه ایران به روسیه با چند هدف مشخص انجام شد که منطقه و چالش‌های آن از مهمترین آن‌ها بود. ایران به همراه روسیه و ترکیه از مهمترین محورهای بازگشت صلح و ثبات به سوریه هستند و برای حفظ آن به صورت متناوب و مرتب رایزنی‌های دو یا چندجانبه انجام می‌دهند. تلاش تهران و مسکو در ماه‌های گذشته بیشتر بر این موضوع معطوف بوده است که بتوانند چالش‌های مرزی دمشق و آنکارا را از تبدیل شدن به بحران و جنگی فرسایشی نجات دهند. از این رو طرح‌های پیشنهادی برای تأمین امنیت ترکیه در مرز با سوریه و نیز رفع نگرانی‌ها درباره تهدید تمامیت ارضی سوریه از سوی دو کشور مطرح و در حال پیگیری است.
افغانستان هم به عنوان دیگر پرونده باز منطقه غرب آسیا، پس از به قدرت رسیدن طالبان و برخی تحرکات تروریستی در این کشور به دیگر محور گفت‌وگوها و در نهایت همکاری‌های دوجانبه ایران و روسیه تبدیل شده است.
محور سیاسی دیگر در رایزنی‌های لاوروف-امیرعبداللهیان، موضوع برجام و تحریم‌های تمام نشدنی آمریکا علیه دو کشور است. روسیه هم مانند چین از به خطر افتادن برجام واهمه دارد و بدیلی برای آن پیدا نکرده است. از سوی دیگر تحریم‌های آمریکا علیه دو کشور گرچه از یک سو بهانه‌ای برای همراهی و همکاری بیشتر است اما از سوی دیگر دشواری‌هایی را هم برای مردم هر دو کشور ایجاد کرده است که باید رفع شود.
اقتصاد، تبادلات تجاری و کریدورهای ترانزیتی از دیگر محورهای گفت‌وگوهای دوجانبه بود، موضوعی مهم و اساسی که در صورت توجه و برنامه‌ریزی می‌تواند حجم تبادلات اقتصادی ایران و روسیه را که در یک و نیم سال گذشته به بیش از ۳.۵ برابر افزایش پیدا کرده است، ارتقا بیشتر دهد. اجرایی شدن پروژه‌های زیرساختی مشترک در زمینه‌های حمل و نقل و انرژی، کشاورزی و صنعتی را هم می‌توان از مهمترین اهداف سفر امیرعبداللهیان به روسیه دانست، به ویژه آنکه معاون اقتصادی هم وی را در این سفر همراهی می‌کرد. بحران اوکراین و بحران‌سازی‌های برخی کشورهای حوزه قفقاز به منظور تغییر ژئوپلتیک مرزها هم از دیگر محورهای مهم دیدارها بود. هم امیرعبداللهیان و هم لاوروف موکد تأکید کردند که همکاری‌های دوجانبه دفاعی میان دو کشور تهدیدکننده کشور سوم است و بحران اوکراین تنها در صورتی به پایان می‌رسد که آمریکا از زیاده‌خواهی‌های خود دست بردارد.
واقعیت آن است که روابط جمهوری اسلامی ایران و روسیه پیچیده‌تر از آن است که بتوان در قالبی خاص قرار داد، مجموعه‌ای از رویدادهای تاریخی تهران و مسکو را با وجود تمام آن پستی و بلندی‌ها در کنار هم قرار داده و در جهان امروز به دو شریک استراتژیک تبدیل کرده است. این شراکت استراتژیک را نه آمریکا و غرب و نه حاشیه‌سازی‌های ناشیانه رقبای سیاسی نمی‌تواند از بین ببرد و به نظر می‌رسد دو کشور برای همکاری‌های آینده خود در حال برنامه‌ریزی هستند.