به گزارش خبرنگار ایرنا، امسال متفاوت از سال گذشته نمایشگاه قرآن و عترت مشهد به صورت متمرکز و با رای اعضای شورای فرهنگ عمومی خراسان رضوی در جوار بارگاه منور امام رضا(ع) و در مرکز همایشها و نمایشگاه های آستان قدس رضوی برپا شد، هرچند غرفه های این نمایشگاه محدودتر از سالهای گذشته بود اما بهترین ها از هر بخش انتخاب شده بودند و بهترین دستاوردهای خود را در این نمایشگاه ارایه دادند.
فعالان قرآنی، فرهنگی و هنری استان در ۱۵۰ غرفه شانزدهمین نمایشگاه بین المللی قرآن و عترت مشهد محصولات، دستاوردها، فعالیت ها و هنرمندی های خود را برای مخاطبان به نمایش گذاشتند. این غرفه ها به دارالقرآن الکریم و مجموعه های دیگر آستان قدس رضوی، ۱۲ موسسه و تشکل قرآنی، نشر مکتوب و نشر دیجیتال، صنایع خلاق و فرهنگی، هنرهای تجسمی، انجمن سینمای جوانان ایران، حجاب و عفاف، حوزه علمیه مشهد، دستگاه های اجرایی مختلف و فعالان قرآنی کشورهای افغانستان، پاکستان، هندوستان، آفریقا و عراق اختصاص یافته بود تا فعالیتها و هنرمندی ها و محصولات خود را در آن عرضه کنند.
هر شب کرسی تلاوت قرآن کریم و جلسات قرآنی به همت جامعه قاریان مشهد در محل نمازخانه مرکز نمایشگاه ها و همایش های آستان قدس رضوی برگزار می شد به نحوی که در این بخش ترتیل خوانی یک جزء از قرآن کریم از ساعت ۱۹ تا ۲۰ و قرائت قرآن توسط اساتید قرآنی از ساعت ۲۰ تا ۲۲ اجرا می گشت، نهادهای زیرمجموعه آستان قدس رضوی و تشکلها و موسسات قرآنی در این نمایشگاه برنامه های متنوعی را ویژه کودکان و نوجوانان طراحی کرده بودند و هر شب در غرفه خود مسابقات قرآنی را ویژه این قشر برگزار می کردند.
اجرای زنده آثار هنری از جمله سرود و خوشنویسی، برپایی غرفه ویژه کودکان و مشارکت اتباع خارجی مقیم مشهد در این نمایشگاه از بخش های جذاب شانزدهمین نمایشگاه قرآن و عترت مشهد بود.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی در نشست خبری پیش از برگزاری نمایشگاه قرآن و عترت مشهد به دست خالی این اداره برای برگزاری نمایشگاه اشاره کرده و گفته بود که شانزدهمین نمایشگاه قرآن و عترت مشهد در شرایطی برگزار می شود که هیچ بودجه دولتی برای آن منظور نشده و هزینه برپایی آن با همدلی و همراهی نهادها و دستگاههای اجرایی تامین شده است.
به گفته محمد حسین‌زاده، در هر صورت برپایی نمایشگاه هزینه دارد اما در برنامه بودجه این اداره کل اعتباری به این بخش اختصاص نیافته است، لذا فقط مجاهدت و همراهی دستگاه های اجرایی است که زمینه ساز برپایی نمایشگاه مزبور در مشهد شده است، تاکنون خراسان رضوی تجربه های متفاوتی را در برگزاری نمایشگاه های قرآن و عترت پشت سر گذاشته است، به طوری که رمضان گذشته این نمایشگاه به صورت غیرمتمرکز در استان برگزار شده بود.
نوآوری از بهترین ها در نمایشگاه قرآن و عترت مشهد
موسسات قرآنی بیشترین حضور را در شانزدهمین نمایشگاه قرآن و عترت مشهد داشتند که بنا به گفته مدیرعامل اتحادیه موسسات و تشکل های قرآنی خراسان رضوی، ۲۵۰ موسسه فرهنگی - قرآنی با محور قرآن و عترت در استان فعالیت دارند که ۱۰۰ موسسه در مشهد مستقر هستند، در هر موسسه بین ۱۰۰ تا سه هزار نفر فعالیت دارند، از ۱۰۰ موسسه مشهد، ۵۰ موسسه فعالند که نیمی از آنها در شانزدهمین نمایشگاه بین المللی قرآن و عترت مشهد شرکت کرده بودند.
حجت الاسلام سیدرضا حسینی، مهمترین فعالیت موسسات فرهنگی و قرآنی را در حوزه آموزش های قرآن از جمله روخوانی، روخوانی، مهدقرآن، کلاسهای تجوید، حفظ و مفاهیم، تفسیر و تدبر برشمرد و گفت: این نوع فعالیت موسسات می تواند خلاء ناشی از آموزشهای قرآنی را در مدارس پر کند زیرا برخی از افراد با اینکه طلبه حوزه علمیه یا دانشجوی دانشگاه می شوند اما قادر نیستند قرآن را به خوبی روخوانی کنند لذا موسسات قرآنی با بهره گیری از مربیان، آموزشهای اولیه قرآنی را به دانش آموزان قبل از ورود به حوزه یا دانشگاه آموزش می دهند.
وی انتظار تشکلها و موسسات قرآنی از شانزدهمین نمایشگاه قرآن و عترت مشهد را بیشتر از نمایشگاه دانست و گفت: سال گذشته نمایشگاه قرآن در بوستان های مناطق ۱۳ گانه مشهد برگزار شد و میزان رضایت و استقبال مردم از این نحوه برگزاری بیشتر بود، اما امسال تبلیغات در خصوص نمایشگاه قرآن مشهد کمرنگ بود.
حسینی با تاکید بر لزوم اهتمام موسسات قرآنی برای پر کردن خلاء ناشی از آموزشهای قرآنی در مدارس، موسسه قرآنی دانش آوران مستقر در شانزدهمین نمایشگاه بین المللی قرآن و عترت مشهد در اقدامی مبتکرانه، بازی هایی ویژه کودکان طراحی کرده بود که آنان در حین بازی مفاهیم دینی و قرآنی را فراگرفته و با سیره ائمه معصومین (ع) آشنا می شدند.
مدیر موسسه قرآنی دانش آوران نیز در این باره گفت: این موسسه طرحهای "منچ" و "مارپله" را در ابعاد بزرگ تهیه کرده و در یکی از غرفه های این نمایشگاه به نمایش گذاشت، در کنار آن کتابهای خود حاوی بازیهای مختلف با مفاهیم دینی و قرآنی را نیز در معرض بازدید عموم قرار داد.
کودکان از بازی منچ و مارپله که در ابعاد بزرگ با موضوع "مهدویت" تولید شده و در نمایشگاه قرار گرفته بود، بسیار استقبال کرده اند و در حین بازی با مفاهیم دینی که بر روی هر بخش از بازی نوشته شده است، آشنا می شدند، آنان باید بعد از درک هر مفهوم از بخشها به رمز مورد نظر در پایان بازی که "یا مهدی(عج) " است، دست پیدا می کردند.زهرا توکلیان افزود: کودکان از بازی منچ و مارپله که در ابعاد بزرگ با موضوع "مهدویت" تولید شده و در نمایشگاه قرار گرفته بود، بسیار استقبال کردند و در حین بازی با مفاهیم دینی که بر روی هر بخش از بازی نوشته شده است، آشنا می شدند، آنان باید بعد از درک هر مفهوم از بخشها به رمز مورد نظر در پایان بازی که "یا مهدی(عج) " است، دست پیدا می کردند.
بخش صنایع خلاق و فرهنگی شانزدهمین نمایشگاه قرآن و عترت مشهد نیز سراسر خلاقیت و نوآوری بود، سمانه سنگچولی، شاعر، نویسنده و مدیر مسوول موسسه فرهنگی و هنری هنر هشتم، تابلوهای نقاشی خود را در نمایشگاه بین المللی قرآن و عترت مشهد به نمایش گذاشته بود که به گفته او هر کدام قصه یکی از آیات قرآنی را روایت می کرد و برگرفته از برداشتهایی بود که او از مفاهیم آیات قرآنی داشته و آن را نقاشی کرده است.
مریم اکبری که آثار هنری خود با مضامین قرآنی را در غرفه کارت بافی (هانابافت) بخش صنایع خلاق و فرهنگی شانزدهمین نمایشگاه بین المللی قرآن و عترت مشهد مقدس به نمایش گذاشته بود، گفت: ۶۲ ساله هستم و تقریبا هنر "کارت بافی" یا نواربافی را از ۱۰ سال قبل و بلافاصله بعد از بازنشستگی ام از اداره آموزش و پرورش، آغاز کردم.
در غرفه دیگری از نمایشگاه قرآن و عترت مشهد، تابلوهای قرآنی زیبایی که از هنر "کارت بافی" توسط همین هنرمند خلق شده بود به نمایش درآمده بود. به گفته وی، "کارت بافی" یک هنر سه هزار ساله است، اولین کارتهای مربوط به آن در مصر یافت شد، محصولات این هنر در کشورهای اروپایی، روسیه، کشورهای آمریکای جنوبی وجود دارد؛ اما خاستگاه این هنر اصیل در خراسان رضوی شهرستان کلات است به طوری که زنان در گذشته بقچه، سربند، روسری و ... را با کارت بافی یا نواربافی تزیین می کردند.
اکبری گفت که آنچه در غرفه نمایشگاه قرآن و عترت مشهد به نمایش درآمده است، نوشتن تابلوهایی از آیات قرآن با بهره گیری از هنر کارت بافی و تابلوهای دیگری از اسامی ائمه معصومین، نقش سیمرغ و ... و همچنین تولید زیورآلاتی با استفاده از نواربافی هاست که بسیار مورد استقبال بازدیدکنندگان نیز قرار گرفت.
بخش عترت نمایشگاه قرآن و عترت مشهد نیز خالی از نوآوری نبود، موسسه تولیدی "ماهدخت" لباسهای جدید و خلاقانه با پوشش ایرانی - اسلامی که کمتر می توان آنها را در بازار پیدا کرد را در نمایشگاه عرضه کرده بود. به گفته فرزانه امجدی، مدیر این موسسه، دسترسی به تن پوشهای ایرانی - اسلامی ویژه بانوان در شهری مانند مشهد کم است، این گونه لباس ها بیشتر به صورت برخط به فروش می رسند و مردم در بازار کمتر به آن دسترسی دارند تا از نزدیک کیفیت و دوخت آن را ببینند و مورد پسندشان واقع شود و بتوانند با هزینه کمتر آن را تهیه کنند.
موسسه ترجمان قرآن و عترت مشهد نیز در شانزدهمین نمایشگاه قرآن و عترت مشهد قرآنی را به زبان انگلیسی در دست ترجمه دارد که به ادعای مدیر مسوول آن، آنقدر ساده و روان ترجمه شده که برای نوجوانان و جوانان غیرایرانی کاملا قابل فهم و درک باشد.
حجت الاسلام حسین انصاری پور گفت: در حال ترجمه قرآن کریم به زبان انگلیسی ساده و روان از نظر ادبیات زبانی هستیم تا برای یک نوجوان و جوان غیرایرانی بدون مراجعه به کتابهای لغت یا تفسیر قابل فهم و درک باشد، تاکنون ترجمه ۲۸ جزء از قرآن به این روش به اتمام رسیده و ۲ جزء دیگر نیز به زودی به اتمام می رسد و این قرآن تا پایان سال رونمایی شده و به چاپ می رسد.
دغدغه های قرآنی بازدیدکنندگان نمایشگاه قرآن و عترت مشهد
مهمترین وجه شانزدهمین نمایشگاه قرآن و عترت مشهد حضور فعالان و اعضای جامعه قرآنی در این رویداد بود که هر کدام از آنان در بازدید از غرفه های نمایشگاه ضمن ابراز خرسندی از حضور پررنگ جامعه قرآنی در آن، دغدغه های خود را پیرامون زمان و مکان برگزاری یا بودجه کمی که برای چنین رویدادهایی اختصاص می یابد، عنوان کردند.
یکی از این بازدیدکنندگان و مقری و مجیز بیست روایت قرآن کریم در کشور گفت: با اینکه نمایشگاه قرآن و عترت در مشهد در حال برگزاری است اما بسیاری از بازدیدکنندگان از این نمایشگاه، چهره های قرآنی را نمی شناسند، نوجوانان و جوانان آنقدر که از بازیگران و ورزشکاران شناخت دارند، از قرآنی ها شناختی ندارند چرا که الگوسازی پیرامون آنان در جامعه انجام نگرفته است و این مربوط به ضعف فعالیتهای رسانه ای در این زمینه است.
مهدی حسنی، تبلیغات محیطی پیرامون شانزدهمین نمایشگاه قرآن و عترت مشهد را ضعیف دانست و گفت: تعداد روزها و ساعات برگزاری این نمایشگاه کم بود، بسیاری از فعالان جامعه قرآنی در شبهای رمضان تا ساعاتی بعد از افطار درگیر جلسات قرآنی هستند، اگر زمان نمایشگاه تا سحر ادامه می یافت یا مدت زمان برگزاری آن به کل رمضان تعمیم داده می شد، بسیار مناسب بود.
با وجود اینکه ظرفیتها و استعدادهای قرآنی در مشهد قابل توجه است اما حمایتها و برنامه های اجرایی برای استفاده موثر از این ظرفیتها کافی نیست، سازماندهی مناسبی در خصوص این ظرفیتها انجام نگرفته است لذا افراد برجسته قرآنی نیز چندان بین مردم شناخته شده نیستند.حافظ کل قرآن کریم، شهر مشهد را دارای ظرفیتهای متعدد در عرصه قرآنی ذکر و بیان کرد: با وجود اینکه ظرفیتها و استعدادهای قرآنی در این شهر قابل توجه است اما حمایتها و برنامه های اجرایی برای استفاده موثر از این ظرفیتها کافی نیست، سازماندهی مناسبی در خصوص این ظرفیتها انجام نگرفته است لذا افراد برجسته قرآنی نیز چندان بین مردم شناخته شده نیستند.
روح الله هاشمی، دارنده رتبه برتر مسابقات بین المللی الکوثر نیز در حاشیه این نمایشگاه گفت: بودجه قرآنی دستگاه های اجرایی اندک است، از این رو برنامه هایی مانند نمایشگاه قرآن یا فعالیتهای پیرامون آن برای معرفی چهره ها و ظرفیتهای قرآنی ضعیف برگزار می شود که نیاز است بودجه های قرآنی در کشور مورد بازنگری قرار گرفته و به صورت هدفمند و با نگاه استانی و شهرستانی افزایش یابد.
حبیب قلندرزاده، یک قاری برتر مشهدی که در حال بازدید از نمایشگاه بود، در گفتگو با خبرنگار ما با انتقاد از جانمایی نمایشگاه قرآن و عترت مشهد اضافه کرد: بهتر بود این نمایشگاه در محل دائمی نمایشگاه بین المللی مشهد برگزار می شد، زیرا دسترسی به توقفگاه خودرو در آن محل آسانتر است و رفت و آمد نیز در آن به سختی منطقه ثامن نیست.
در کنار انتقادهای مطرح شده از سوی برخی بازدیدکنندگان، برخی از غرفه های نمایشگاه قرآن و عترت مشهد در طول ایام برگزاری مملو از جمعیت بود. نخست غرفه "شهدای جهان اسلام" بود که به گفته سکینه نادریان، مسوول غرفه، استقبال مردم از آن در طول روزهای برگزاری نمایشگاه کم نظیر و نشان دهنده وفاداری مردم به خون شهدا بود.
وی اظهار داشت: در غرفه شهدای جهان اسلام شانزدهمین نمایشگاه قرآن مشهد نیز برنامه هایی از جمله سخنرانی کارشناسان، اجرای کلیپ معرفی شهدا، اجرای گروه سرود، خاطره گویی و ... اجرا شد که حضور مردم برای تماشای این برنامه ها کم نظیر بود به طوری که در طول روزهای برگزاری نمایشگاه، لحظه ای این غرفه خالی نماند.
غرفه دوم متعلق به آستان قدس رضوی با عنوان "خانواده و همدلی" بود که انواع بازیهای قرآنی در آن ارایه شده بود، کودکان و نوجوانان زیادی در حضور مربیان به بازیهای مزبور پرداخته و در کنار خانواده هایشان ساعات خوبی را سپری می کردند.
برگزاری نمایشگاه قرآن را یکسال به مشهد واگذار کنند
هرساله نمایشگاه ملی قرآن به صورت متمرکز در تهران با حضور فعالان قرآنی استانهای مختلف برگزار می شود لذا بخش اعظم بودجه در حوزه قرآنی به این نمایشگاه اختصاص می یابد، این در حالی است که مشهد یک شهر قرآنی با ظرفیتهای بی شمار در این بخش است و به سبب وجود بارگاه منور رضوی می تواند محل مناسبی برای برگزاری این رویداد سالانه باشد.
نماینده شهرستان های مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی در حاشیه بازدید از این نمایشگاه به خبرنگار ما گفت: اگر مشهد به صورت نمونه یک سال مجری نمایشگاه ملی قرآن و عترت مشهد شود به دلیل ظرفیت بالایی که در این زمینه دارد، همه خواهند دید که چقدر می تواند توانمند، قوی و موثر ظاهر شود.
حجت الاسلام نصرالله پژمانفر افزود: تهران در زمینه برگزاری نمایشگاه قرآن و عترت، پول پاشی می کند، آقایان با هزینه های میلیاردی نمایشگاهی را برگزار می کنند و خدمات را به شکلی ارایه می دهند که ظلم به حوزه فعالیتهای فرهنگی و فعالیتهای قرآنی است، در حالی که برگزارکنندگان شانزدهمین نمایشگاه قرآن و عترت مشهد که با دست خالی و بدون هیچ بودجه ای چنین نمایشگاهی را برگزار کرده اند، شاهکار کرده اند، شاهد این مدعا استقبال زیاد مردم از این نمایشگاه است، این مهم نشان می دهد که برگزارکنندگان نمایشگاه راه درستی را طی کرده اند.
همه اعتبارات، همایش ها و امکانات در حوزه فرهنگ و قرآن به صورت متمرکز در تهران قرار دارد و شهرستانها نمی توانند ظرفیتهای خود را بروز دهند، مخصوصا در محلی مانند مشهد که در واقع اگر یک دهم امکاناتی که برای نمایشگاه قرآن و عترت تهران هزینه می شود برای نمایشگاه مشهد اختصاص دهند، مشهدی ها نشان خواهند داد که نمایشگاه داری چیست و آن را در تراز بالایش انجام می دهند.این نماینده مجلس ادامه داد: گلایه ای که وجود دارد این است که همه اعتبارات، همایش ها و امکانات در حوزه فرهنگ و قرآن در تهران متمرکز شده است و شهرستانها نمی توانند ظرفیتهای خود را بروز دهند، مخصوصا در محلی مانند مشهد که در واقع اگر یک دهم امکاناتی که برای نمایشگاه قرآن و عترت تهران هزینه می شود، برای نمایشگاه مشهد اختصاص دهند، مشهدی ها نشان خواهند داد که نمایشگاه داری چیست و آن را در تراز بالایی انجام می دهند.
رییس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی گفت: از آنجا که اعتبارات بخش فرهنگ و هنر استانی مانند خراسان رضوی اندک است به همین علت هنرمندان این شهر به تهران مهاجرت می کنند و اکنون تهران تبدیل به مرکز ثقل فرهنگ و هنر شده است در حالی که امتیاز زیادی ندارد.
حجت الاسلام پژمانفر با بیان اینکه برگزاری مسابقات قرآن در مکانی مانند برج میلاد توجیه منطقی ندارد، گفت: مسابقات قرآن باید در یک مکان معنوی برگزار شود و چه جایی بهتر از حرم مطهر امام رضا(ع)؛ اما برگزاری آن در برج میلاد، عیار و کیفیت کار را به شدت کاهش می دهد، می توان بسیاری از مراسم و فعالیتهای فرهنگی و هنری و رسانه ای کشور را در برخی استانها با توجه به ظرفیتهایی که دارند، برگزار کرد تا همواره تهران برگزار کننده مراسم کشوری نباشد.
دبیر برگزاری این نمایشگاه و رییس گروه قرآن و عترت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی نیز در گفتگو با خبرنگار ایرنا، استقبال از نمایشگاه قرآن و عترت مشهد را مطلوب خواند و بیان کرد: در روزهای نخست به دلیل ضعف تبلیغات محیطی، استقبال از این نمایشگاه درخور توجه نبود اما به مرور بر حضور مردم در این رویداد اضافه شد و نمایشگاه در روزهای پایانی مملو از جمعیت بود.
حمید صمدی اظهار داشت: نهادهایی از جمله آستان قدس رضوی و شهرداری و شرکت نمایشگاه بین المللی مشهد با استقرار نیروهای خود در ساختار فیزیکی و چیدمان نمایشگاه قرآن کمک شایانی کردند، ۲ نیکوکار مشهدی نیز هزینه تامین افطاری روزهای برگزاری نمایشگاه را تقبل نمودند.
وی بیان کرد: در مجموع برگزاری نمایشگاه قرآن و عترت در سطح بین المللی هزینه دارد اما حضور و همیاری دستگاه های اجرایی استان در تامین هزینه های آن کمرنگ بود، شهرداری تمرکز خود را بر روی برگزاری نمایشگاه قرآن در بوستانها و مناطق شهری گذاشت و برخی دستگاه های اجرایی هم در حد ایجاد چند غرفه در نمایشگاه همکاری کردند، البته در این میان نهادهایی مانند حوزه علمیه، اداره کل آموزش و پرورش و نهاد کتابخانه های عمومی حضور خوب و پررنگی داشتند و ظرفیتهای مختلفی از خود را در نمایشگاه عرضه کردند.
صمدی اظهار داشت: برخی از نهادها با ظرفیتهای جدیدی در نمایشگاه بین المللی قرآن و عترت مشهد حضور یافته بودند مانند غرفه سوغات زائر (پنجره فولاد)، موسسات قرآنی با عرضه بازیهای جدید در بخش کودک و نوجوان و رونمایی از چندین کتاب جدید، بخش عترت و زیارت و دارالقرآن کریم آستان قدس رضوی با استقرار مربیان باتجربه و بازیهای قرآنی و اتحادیه موسسات قرآنی که حضور پررنگی در نمایشگاه داشت.
وی اضافه کرد: جامعه قاریان نیز در طول روزهای برگزاری نمایشگاه هر شب اقدام به برگزاری یکی از جلسات قرآنی محلی در محل نمازخانه می کرد که در آن سخنرانی، ترتیل قرآن و قرائت یکی از قاریان برجسته قرآنی انجام می گرفت، فعالان قرآنی کشورهای مختلف نیز در بخش بین الملل این نمایشگاه همه ظرفیتهای خود را به نمایش گذاشته بودند، بخش صنایع خلاق فرهنگی نیز امسال تازه های زیادی برای بازدیدکنندگان عرضه کرده بود و در کنار همه اینها حضور رسانه ها نیز قابل توجه بود.
صمدی گفت: آمار دقیقی از ورود و خروج مردم به شانزدهمین نمایشگاه قرآن و عترت مشهد در دست نیست، اما جهاد دانشگاهی در طول برگزاری این نمایشگاه اقدام به انجام یک نظرسنجی علمی از نحوه برگزاری، زمان و مکان آن، برنامه های غرفه ها و استقبال مردم کرد که پس از بررسی لازم، نتایج آن در هفته های بعد اعلام می شود.
شانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن و عترت مشهد مقدس از چهارم تا یازدهم فروردین ماه مصادف با ۲ تا ۹ ماه مبارک رمضان، از ساعت ۱۷ تا ۲۲ در مرکز دائمی نمایشگاه های آستان قدس رضوی واقع در حرم مطهر رضوی برگزار شد.