به گزارش ایرنا، ۳۰۶هزار هکتار از بهترین و دست نخورده‌ترین بخش‌های جنگل‌های هیرکانی در قالب ثبت سریالی با ۱۲ سایت و ۱۵ لکه در پنج استان در تاریخ ۱۹ تیرماه سال ۱۳۹۸ برابر با ۱۰ جولای ۲۰۱۹ در چهل و سومین گردهمایی جهانی یونسکو در کشور آذربایجان شهر باکو به عنوان دومین میراث طبیعی ایران بر اساس معیار ۹ به شماره ۱۵۸۴ در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد تا این میراث باستانی یگانه به نام ایران و برای جهانیان تا ابد باقی بماند که مناطق حفاظت شده سیاهرود رودبار، گشت رودخان و لیسار با مساحت ۵۸ هزار و ۵۳۴ هکتار در استان گیلان قرار دارند.
هیرکانیان را " فسیل زنده "، " ذخیره گاه ژنتیکی" و یا "موزه طبیعی" می خوانند اما این موضوع بازهم موجب نشده است تا این میراث یگانه از ضربه تبر و آتش کین کم اندیشان در امان بماند و انتشار فیلم هایی از شکستن و سوزاندان قامت کامل این درختان برای سرگرمی و یا قطع آنها برای هیزم و یا برآوردن زغالی برای کباب، چنان لهیبی بر دل مخاطبان می زند که امکان بی‌تفاوتی میسر نمی شد و هر شهروند خود را در قبال این بی معرفتی موظف به ممانعت می دانست اما متاسفانه ناآگاهی و کم خردی را گویا درمان نیست و ناسپاسان طبیعت را یارای شنیدن نبود.
با دیدن ویدئوهای انتشار یافته از سوزاندن هیرکانیان برای پاره ای زغال، خشم فروکش نمی کرد اما باز نهیبی برمی‌آید که اگر آگاهانه دست به این حماقت نزدید مایه ترحمید اما اگر این بی‌فرهنگی از جای دیگری می‌آید و از سر خودشیفتگی و بی وجدانی می آید، اگرچه درد دارد اما درمان هم دارد و قدری باید به خود رجوع کرد.
تنها هیرکانیان نیستند که ضربه مهیب همزیستی با برخی انسان‌های کم آگاه نصیبشان شده بلکه میراث فرهنگی این سرزمین نیز نه تنها گاه از خشونت سنگ فِرِز قاچاقچیان در امان نمانده بلکه نیشتر بدخط یادگاری‌ها و جای کریه کفشهایشان بر قامت میراث تاریخی، ضرب ناخوش بی مسئولیتی را فریاد می زند؛ بطوریکه به گفته یکی از استادان دانشگاه در حوزه میراث فرهنگی، بخش اعظم نقاشی های تاریخی استان به سبب ناآگاهی از سوی مردم و با هدف سانسور، تخریب شده است.
یادگاری نویسی برخی گردشگران ناآگاه، سیمان پاشیدن بدفرم بر هیبت‌های برهنه، مرمت‌ها و نوسازی‌های نامطلوب مواردی است که تاسف بازدید کنندگان آگاه به اهمیت حفظ میراث را در بازدید از دیوار نگاره های تاریخی بقاع متبرکه گیلان برمی انگیزد.
بازهم لهیب خودخواهی بر قامت نسل آینده
از این مبحث که بگذریم سخنان یکی از کارشناسان میراث فرهنگی گیلان جانسوز می شود آن گاه که می گوید: در جریان بازدیدهای کاری از ذخیره‌گاه ژنتیکی جلگه ای متاسفانه با تخریب تعمدی و درختان سوخته مواجه شدیم.
وی که نخواست نامش فاش شود در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: به نظر می رسد بخشی از این تخریب تعمدی و آتش سوزی توسط مردمان محلی برای افزایش مساحت اراضی شالیزاری انجام شده است.
وی ادامه داد: در این بازدید شاهد سوزانده شدن قسمت پایه تنه های سپیداران هیرکانی بودیم و به نظر می رسد این موضوع ناشی از فقدان آگاهی مردم نسبت به این میراث طبیعی است که باید از سوی رسانه ها بیشتر به آن پرداخته شود.
وی تاکید کرد: بخش یادشده جزو جنگل های جلگه ای هیرکانی است که متاسفانه در معرض خطر هستند؛ این خطرات جنگل های جلگه ای هیرکانی را تهدید می کند و قابلیت جایگزینی ندارد.
متاسفانه گیلان سالهاست که زجر لهیب این خودخواهی و سودجویی را به بهای کم شدن از منابع نسل نو و از بین رفتن محیط زیست می پردازد بطوریکه هر سال هکتارها اراضی تالابی گرفتار لهیب آتش سودجویان می شود.
آموزش، ضرورت حفاظت از هیرکانیان
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گیلان گفت: سه سایت جنگل‌های هیرکانی در شهرستان‌های تالش، فومن و رودبار در تیرماه ۱۳۹۸ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید که از این جنگل‌ها به عنوان فسیل زنده و ذخیره گاه ژنتیکی نیز یاد شده و از جمله مهمترین جاذبه‌های گردشگری منطقه نیز شمار می‌روند.
ولی جهانی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بر لزوم توسعه بهینه صنعت گردشگری به همراه حفاظت از جنگل‌های هیرکانی تأکید کرد و افزود: گردشگری از ظرفیت قابل توجهی برای کمک به اقدامات حفاظتی عرصه‌های میراث جهانی جنگل‌های هیرکانی گیلان برخوردار است.
وی اظهار کرد:جنگل‌های هیرکانی پناهگاه گونه‌های مختلفی از حیات وحش و گیاهان در معرض خطر به شمار می‌رود و سه سایت جنگل‌های هیرکانی واقع در شهرستان‌های رودبار، تالش و فومن میراثی ارزشمند از تمدن مردم گیلان است.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان تصریح کرد: عوامل متعددی چون دست‌اندازی‌های انسانی، ویلاسازی، سدسازی، قطع بی‌رویه، قاچاق چوب، زباله، چرای بیش از حد دام و شکار غیرقانونی از جمله مواردی است که این میراث ارزشمند استان را مورد تهدید قرار داده و این اداره‌کل در تلاش است تا با استفاده از ظرفیت‌های ایجاد شده از طریق ثبت این سایت‌ها در فهرست میراث جهانی یونسکو از آن به نحو شایسته‌ای حفاظت و حراست کند.
جهانی اضافه کرد:ساماندهی دام و دامدار، توانمندسازی روستائیان، عدم ساخت و ساز در محوطه‌های جنگلی، آموزش و افزایش آگاهی‌های همگانی در مورد جنگل و ارزش‌های وابسته به آن، ساماندهی زباله و بازیافت پسماندها، گردشگری پایدار و آموزش راهنمایان گردشگری بر پایه اصول طبیعت‌گردی از راهکارهای مقابله با تخریب بیشتر این جنگل‌های باستانی است.
وی ضمن تاکید بر افزایش آگاهی بخشی بعنوان ضرورت حفاظت از هیرکانیان، اظهار کرد: باید شیوه‌نامه‌ای پایدار بر مبنای شرایط طبیعی، اقتصادی و اجتماعی این مناطق به منظور ساماندهی گردشگری در سایت‌های میراث جهانی جنگل‌های هیرکانی تدوین شود تا علاوه بر حفاظت از ارزش‌های بی‌بدیل این میراث طبیعی و جلوگیری از تخریب آن با ایجاد اشتغال مؤثر در این مناطق زمینه رشد اقتصادی جوامع محلی نیز فراهم شود.
جهانی ضمن تشریح مزایای این طرح افزود: اجرای این طرح نیازمند بودجه و ایجاد هماهنگی لازم در سطح دستگاه‌های ذی‌ربط است تا بتوان با توسعه صنعت گردشگری دوست‌دار طبیعت در پاسداشت این میراث طبیعی که از پیشینه تکاملی ۲۵ تا ۵۰ میلیون ساله برخوردار است اقدامات لازم را انجام دهیم.
جنگل های هیرکانی به عنوان دومین میراث طبیعی ایران، بر اساس معیار ۹ گانه به شماره ۱۵۸۴ در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد تا این میراث باستانی یگانه به نام ایران و برای جهانیان تا ابد باقی بماند.
جنگل های هیرکانی یا جنگل های شمال ایران با پیشینه تکامل ۲۵ تا ۵۰ میلیون ساله، مانند نواری سبز به در ازای ۸۵۰ کیلومتر کناره های جنوبی دریای کاسپین را پوشانده اند. تغییرات بارشی و ارتفاعی زیاد، تنوع در شرایط اکولوژیکی از خاور تا باختر، تنوع بی مانند در گونه های گیاهی و جانوری از ویژگی های برجسته جنگل های هیرکانی است.
از این جنگل ها به عنوان "فسیل زنده" یا "موزه طبیعی" و مادر جنگل های جوان اروپا و شمال آمریکا یاد می شود؛ زیرا خاستگاه و یکی از مهمترین پناهگاه های باختر اوراسیا برای گونه های گیاهی باقیمانده از دوران سوم زمین شناسی، گونه های نادر و در معرض خطر گیاهی و جانوری و گونه های بومی محلی و منطقه ای و جهانی یگانه به شمار می روند.
اگر چه پیشینه هزاران سال همزیستی با انسان، از آسیب های فراوان به این جنگل های باستانی و یگانه حکایت می کند، اما در شیب های تند و غیرقابل دسترس و ارتفاعات بالا، بخش‌های وسیعی از جنگل های هیرکانی روند تکامل طبیعی خود را می پیمایند و ما را بر آن می دارند که در حفاظت از این گنجینه ارزشمند باستانی بکوشیم.