اگرچه وقتی صحبت از کشت گلخانه ای می شود اذهان به سمت تولید صیفی جات می رود ولی کشاورزان خراسان شمالی دست به نوآوری زده و درختان میوه را نیز به صورت گلخانه ای کشت کرده اند و در روزهای اخیر نخستین میوه گلخانه ای کشور را برداشت کردند.
کشاورزان این خطه امروزه به سمت کشاورزی مدرن گام برداشته اند چرا که با رشد جمعیت و افزایش و تنوع مصرف غذا و همچنین محدودیت در منابع آب و خاک دیگر تکیه به کشاورزی سنتی توجیه ندارد و ارتقای بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها و افزایش تولید و در اختیار گرفتن بازارهای خارجی می‌طلبد که کشاورزان به سمت کشاورزی مدرن و پیشرفته پیش بروند.
در همین راستا کشت گلخانه‌ای یکی از راه حل‌های مدرن برای مبارزه با سرما، گرما و کم آبی است، می‌توان گفت که گلخانه‌ها، ناجی بخش کشاورزی و راهبردی مناسب برای جهش تولید در خراسان شمالی محسوب می شوند و در سالیان اخیر با ارایه تسهیلات دولتی گام های بزرگی در این راستا برداشته شده است.
برداشت نخستین شلیل گلخانه ای در خراسان شمالی جرقه ما می توانیم را در ذهن کشاورزان زده است و مسوولان این حوزه امیدوارند که با این رویکرد دیگر میوه ها را نیز در گلخانه ها تولید کنند و این امر نقش مهمی در توسعه استان خواهد داشت.
نوآوری در کشاورزی
کل اراضی استان ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار هکتار است که اکنون ۱۳ درصد از این سطح به بخش کشاورزی اختصاص دارد و ۸۷ درصد نیز اراضی غیرکشاورزی است.
۴۸ هزار و ۴۹۳ هکتار از زمین های کشاورزی استان باغ است که سالانه بیش از ۳۱۵ هزار تن انواع محصول تولید می شود در مجموع از ۵۹ نوع محصول تولیدی بخش کشاورزی این استان ۲۶ گونه آن باغی است.
خراسان شمالی از دیرباز محل تولید میوه های سردرختی چون زردآلو، آلو، سیب و گیلاس بوده است ولی تغییرات اقلیمی که امروزه تمامی جهان را تحت تاثیرقرار داده در این خطه نیز مشهود است.
بر اساس تحلیل شاخص «استاندارد بارش، تبخیر و تعرق» (SPEI) دوره یکساله تا پایان اسفندماه ۱۴۰۱ حدود ۹۴ درصد از مساحت استان درگیر خشکسالی است و چاره ای جز کشاورزی مدرن و استفاده بهینه از آب وجود ندارد.
بررسی ها نشان می دهد که میزان مصرف آب در تولید گلخانه ای ۹۰ درصد راندمان دارد که به شدت مصرف آب را کاهش می دهد؛ پس چه بهتر که به سمت کشت گلخانه ای رفت.
بر اساس آمار سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی؛ مجتمع گلخانه‌ای بالغ بر چهار هزار و ۸۰۰ متر مربع کشت درختان را در بر گرفته و نهال میوه‌های شلیل، هلو و گیلاس را پرورش می‌دهد و تولید این روش از کشت درختان میوه را در برنامه دارند.
سازگار با طرح اصلاح الگوی کشت
خشکسالی‌های پی در پی و کاهش منابع آبی و حتی تنش دمایی موجب شد تا در این سال ها برخی از کشاورزان به شکل خودجوش به تغییر الگوی کشت اهمیت دهند اما این اقدامات کافی نبود، زیرا که همراهی و احساس مسوولیت کشاورزان و مدیریت کارشناسی و علمی مسوولان لازمه اجرای آن است.
اینجاست که نقش حمایتی دولت پررنگ می شود و با اجرای طرح الگوی کشت بسیاری از این دغدغه را برطرف می کند دولت با رونمایی از طرح اصلاح الگوی کشت نشان می دهد که چه محصولی به چه میزانی، در کجا و چه زمانی کشت شود تا هم منابع آب و خاک حفظ شود و هم درآمد بیشتری برای این قشر حاصل و از همه مهمتر امنیت غذایی کشور نیز تامین شود.
طرح اصلاح الگوی کشت ۱۸ مهرماه سال ۱۴۰۱ به عنوان یک سند راهبردی بخش کشاورزی با حضور مسوولان کشوری و در دومین جلسه شورای عالی آب در دولت سیزدهم رونمایی شد.
هر چند این سند هنوز به همه استان‌ها ابلاغ نشده است اما در قالب این طرح به کشاورزان گفته می‌شود که الگوی کشت عبارت است از تعیین یک نظام کشاورزی با مزیت اقتصادی پایدار مبتنی بر سیاست‌های کلان کشور، دانش بومی کشاورزان و بهره‌گیری بهینه از پتانسیل‌های منطقه‌ای با رعایت اصول اکوفیزیولوژیک تولید محصولات کشاورزی در راستای حفظ محیط زیست است.
اجرای الگوی کشت در کشور کاهش ۶ درصدی مصرف آب معادل ( سه میلیارد مترمکعب)، افزایش ۱۸ درصدی بهره‌وری آب، افزایش ۱۱ درصدی تولید، صرفه‌جویی ۲.۲ میلیارد دلاری ارزی، افزایش ۴.۵ میلیون تنی تولیدات دیمزارها، افزایش ۱۵۸ درصدی تولید دانه‌های روغنی را موجب می‌شود.
شناخت و معرفی گیاهان و درختان نو و جدید می‌تواند با تغییرات الگوی کشت گامی مؤثر در جهت اقتصادی‌کردن کشاورزی، ایجاد اشتغال جدید و پایدار باشد و نقش کاشت گلخانه ای درختان میوه در این موقعیت بیشتر نمایان می شود.
کل اراضی استان ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار هکتار است که ۳۴۴ هزار هکتار عرصه کشاورزی دارد که از این سطح ۳۰۰ هزار هکتار عرصه زراعی و مابقی باغ است.
حدود ۸۲ هزار بهره بردار بخش کشاورزی در این استان مشغول به فعالیت هستند و سالانه از گلخانه های این استان ۲۵ تا ۳۵ هزار تن انواع محصول برداشت می شود.
۴۴ درصد جمعیت یک میلیون نفری خراسان شمالی در نواحی روستایی سکونت دارند.