تعداد تصادفات رانندگی در ایران آن قدر بالاست که تقریبا همه مردم بارها صحنه‌های دلخراش آن را به چشم دیده‌اند. صحنه خودروهای در هم فرو رفته با انسان‌های غرق در خون یا بی‌جان کنار خیابان یا صحنه آمبولانس‌های کنار خودروها که مصدوم را جا به جا می‌کنند و مردمان متاسفی که آرام از کنار صحنه عبور می‌کنند، برای همه آشناست.
همه چیز در یک لحظه رخ می‌دهد. هر چه باشد. یک لحظه بی‌احتیاطی و خشم. سرعت زیاد، خواب آلودگی، صحبت کردن با تلفن همراه یا پیامک زدن. راننده‌ای که چند لحظه قبل با صدای بلند موسیقی در میان خودروها ویراژ می‌داد. باور نداشت که چند ثانیه بعد عابری را زیر گرفته یا سرنشینان خودروی دیگر را روانه دیار باقی کرده است. خانواده‌هایی را سیاهپوش کرده، فرزندانی را یتیم یا والدینی را داغدار همیشه دلبندشان کرده است. رانندگانی که به هر دلیل با جان خود و دیگران بازی می‌کنند، چه کنترل نداشته باشند، چه خشمگین و چه خسته و خواب آلود. رانندگانی که حتی یک لحظه سر برگرداندن آنها فاجعه‌ای را رقم می‌زند که قابل جبران نیست.
فقط در سال گذشته ۳۱۷ هزار و ۱۲۰ نفر در حوادث رانندگی کشور مصدوم شدند. از این تعداد به گفته «حمیدرضا خانکه» رئیس مرکز تحقیقات سلامت در حوادث و بلایا دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی حدود ۴۴ هزار نفر معلول دائمی می‌شوند،در حالی که نان‌آور خانه هستند
سال گذشته ۳۱۷ هزار و ۱۲۰ نفر در حوادث رانندگی کشور مصدوم شدند. از این تعداد به گفته «حمیدرضا خانکه» رئیس مرکز تحقیقات سلامت در حوادث و بلایا دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی حدود ۴۴ هزار نفرشان معلول دائمی می‌شوند. معلولانی که به علت قطع نخاع، از دست دادن دست، پا، چشم یا ... برای همیشه توان کار کردن را از دست می‌دهند در حالی که بسیاری از آنها در سن جوانی و نان آور خانواده هستند
آمارهای مرگ و میر و آسیب‌های تصادفات رانندگی بالاست. این را همه می‌دانند. آمارهای رسمی مرگ سالانه ۱۶ تا ۱۷ هزار نفر را در حوادث رانندگی ایران تایید می‌کند که تعداد کمی نیست. آمارهای پزشکی قانونی نشان می‌دهد سال گذشته ۱۶ هزار و ۷۷۸ نفر در حوادث رانندگی ایران جان خود را از دست دادند. یعنی هر روز ۴۵ نفر و هر ۳۲ دقیقه یک نفر.
مصدومان این حوادث را هم باید به این فاجعه اضافه کرد. فقط در سال گذشته ۳۱۷ هزار و ۱۲۰ نفر در حوادث رانندگی کشور مصدوم شدند. از این تعداد به گفته «حمیدرضا خانکه» رئیس مرکز تحقیقات سلامت در حوادث و بلایا دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی حدود ۴۴ هزار نفرشان معلول دائمی می‌شوند. معلولانی که به علت قطع نخاع، از دست دادن دست، پا، چشم یا ... برای همیشه توان کار کردن را از دست می‌دهند در حالی که بسیاری از آنها در سن جوانی و نان آور خانواده هستند.
سهم خطای انسانی در حوادث رانندگی
کارشناسان سه عامل خطای انسانی، جاده‌های غیر استاندارد و خودروهای غیر ایمن را مهمترین عوامل بروز حوادث رانندگی می‌دانند. اما به گفته بسیاری از آنان نقش عوامل انسانی بیشتر است. سهم خطای انسانی در بروز حوادث رانندگی بین ۷۰ تا ۸۰ درصد برآورد می‌شود. اما رد پا و سهم انسان در بروز ۹۵ درصد این حوادث وجود دارد. زیرا اگر راننده با احتیاط رانندگی کند. آرام براند. خودرو غیرایمن را کنترل کند که نقص فنی نداشته باشد یا در پیچ‌های تند گردنه‌های سخت جاده‌های کوهستانی احتیاط کند. حتما تعداد این حوادث غم‌انگیز کمتر می‌شود.
توجه به خطای انسانی و بی‌مبالاتی رانندگان، به هیچ وجه از سهم مسئولیت مسئولان کم نمی‌کند. آنان که به علت ضعف عملکردشان توان تامین امنیت جاده‌ها را ندارند یا خودروهایی را روانه بازار می‌کنند که حتی حداقل‌های استانداردهای خودروی ایمن را ندارند یا در این شرایط مرگبار سهامداران غول‌های خودروسازی به هر طریق جلوی واردات گسترده خودروهای ایمن را به کشور می‌گیرند. سهم آنان در این فاجعه انسانی کم نیست.
اما چه می‌توان کرد در شرایطی که امیدی به اصلاح وضعیت خودروها و ایمنی جاده‌ها در کوتاه مدت نیست. باید به هر طریق از میزان خطاهای انسانی کم کرد. شاید یک نفر کمتر بمیرد و یک کودک کمتر یتیم و بی‌سرپرست شود.
حوادث رانندگی از جمله حوادث قابل پیشگیری است زیرا در مقایسه با حوادث غیر مترقبه و طبیعی که ممکن است ناگهان رخ دهند. با هوشیاری و احتیاط راننده تا حد زیادی قابل پیشگیری است. البته حتی در مورد خطاهای انسانی نیز نقش مسئولان در پیشگیری از آن بسیار مهم است. قانونگذاران در قوه مقننه اگر نمی‌توانند بودجه لازم برای اصلاح جاده‌ها و رفع نقاط حادثه خیز را در اختیار مسئولان اجرایی قرار دهند یا حریف خودروسازان نمی‌شوند، حداقل می‌توانند با اصلاح قوانین راهنمایی و رانندگی و سختگیری با رانندگان خاطی از میزان خطاهای انسانی کم کنند.
آمارهای پزشکی قانونی نشان می‌دهد سال گذشته ۱۶ هزار و ۷۷۸ نفر در حوادث رانندگی ایران جان خود را از دست دادند. یعنی هر روز ۴۵ نفر و هر ۳۲ دقیقه یک نفر
تجربه اجباری شدن کمربند ایمنی در دهه ۸۰، تجربه موفقی بود که توانست میزان تلفات رانندگی را از حدود ۲۷ هزار نفر به حدود ۱۷ هزار نفر کم کند. اما بعد از آن اقدام موثری برای کاهش این تلفات نه در قوه مقننه و نه در دستگاههای اجرایی انجام نشد. آموزش‌های مردمی در رسانه‌ها کنار گذاشته شده و جرایم بازدارنده در دستور کار نیست.
عوامل زیادی را می‌توان در بروز خطای انسانی منجر به تصادفات رانندگی بر شمرد. خستگی و خواب آلودگی به خصوص در اوایل صبح، بعد از ناهار و شبها، مصرف الکل و مواد مخدر، صحبت کردن با سرنشینان خودرو یا تلفن همراه، پیامک زدن یا مرور صفحات وب در گوشی، خوردن و آشامیدن، شرط بندی و کل کل کردن رانندگان، رعایت نکردن قوانین رانندگی مثل سبقت غیر مجاز، رانندگی نکردن بین خطوط، گردش ناگهانی به چپ یا راست، بی‌احتیاطی و توقف نکردن در تقاطع‌ها، هیجان هنگام رانندگی با همسالان، خشم ناگهانی، حرکات خطرناک موتورسواران در شهرها، ورود ناگهانی عابران به خیابان و تردد آنان در محل‌های غیر ایمن و حتی ترس و کندروی در بزرگراه‌ها از جمله مهمترین عوامل بروز حوادث رانندگی است.
عوامل زیادی در بروز خطاهای انسانی نقش دارند. عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی. فقر و بیکاری در این میان عامل مهمی است. راننده‌ای که برای کسب معاش بیشتر در حالت خواب آلودگی در ساعات طولانی یا شیفت‌های متعدد کار می‌کند. قطعا احتمال خواب آلودگی، عصبانیت و خطای او بیشتر می‌شود. سرپرست خانواده‌ای که به علت مشکلات مالی با حواس پرت پیاده یا سواره تردد می‌کند عامل خطر است. مهاجرانی که به امید شغل مناسب به حاشیه شهر پناه می‌برند و با خودروهای فرسوده و غیر ایمن در جاده‌های خطرناک در حرکت هستند. می‌توانند هر لحظه فاجعه بیافرینند.
مطالبه رسانه‌ها
تحقیقات زیادی درباره عوامل موثر در بروز تصادفات رانندگی در ایران و جهان انجام شده است. تحقیقاتی که با آمارهای تکراری چندان در کاهش تصادفات موثر نبوده‌اند. پژوهش‌هایی که تقریبا در همه آنها با اعداد متفاوت به عوامل انسانی و فنی در بروز این حوادث اشاره شده است.
با این حال خطاهای انسانی با آموزش و هشدار عمومی تا حد زیادی قابل پیشگیری است. در این میان نقش رسانه‌ها و وسایل ارتباط جمعی در ایجاد کمپین‌های آگاهی سازی و توجه دادن مردم به این مرگ‌های قابل پیشگیری بسیار مهم است. رسانه‌هایی که نقش آنها فقط خبررسانی، اطلاع رسانی و انتشار عکس‌های حوادث و گزارش‌های آماری و اعداد تلفات و مصدومان حوادث و تشریح این حوادث دلخراش نیست.
رسانه‌ها می‌توانند مردم را آگاه و هوشیار کنند و مهمتر از آن از مسئولان مطالبه کنند. مطالبه اصلاح قانون، مطالبه اولویت دادن به کاهش حوادث رانندگی، مطالبه سختگیری و برخورد با رانندگان خاطی و بی‌احتیاط که قوانین رانندگی را رعایت نمی‌کنند. تامین بودجه و نظارت بر اصلاح راهها. جاده‌هایی که هر گوشه آن چاله‌ای است و رانندگان برای گریز از آن مجبور به تغییر مسیر ناگهانی هستند. رسانه‌ها می‌توانند از مسئولان بخواهند که ترمز سهامداران صنعت خودرو را به گونه‌ای بکشند که این صنعت جز در مسیر ارتقای کیفیت گام برندارد و خودرو غیرایمن اصلا به بازار راه نیابد، علاوه براین عرصه رقابت خودروسازان داخلی را با خودروهای با کیفیت خارجی فراهم سازند. در مجموع رسانه‌ها می‌توانند تاثیرگذار باشند تا رانندگان به سمت مرگ نرانند.