به گزارش ایرنا، طبیعت بیشتر شهرهای جنوب آذربایجان غربی مانند مهاباد در فصل بهار میزبان کسانی است که به منظور کَندن و چیدن گیاهان خوراکی بهاری دل به کوه و دشت می‌زنند و هر کدام در پایان روز و بر اساس تلاش و جستجو، کوله ای از گونه‌های مختلف گیاهان را با خود می‌آورند.
امسال از جمله سال‌هایی است که به سبب زمستانی معتدل و بارش مناسب بهاره، سفره طبیعت سخاوتمندتر از قبل خودنمایی کرده و همین امر بهانه‌ای شد تا هر کسی که توانایی رفتن به کوهستان و برداشت گیاهان خوراکی داشته باشد، به تنهایی و یا به صورت گروه‌های ۲، سه و چهار نفره و حتی بیشتر راهی این مناطق شوند.
جویندگان گیاهان خوراکی بهاری باید علاوه بر توانایی رفتن به کوهستان، شناختی کافی هم از انواع گیاهان داشته باشند چون اگر گیاهی غیرخوراکی را به اشتباه بچینند، خریدار ندارد لذا رنجشان بی حاصل می‌شود در این شرایط اغلب افراد تازه کار از با سابقه ها در این امر کمک می‌گیرند.
تعدادی از افراد با تشکیل گروه‌های ۹ نفری و بیشتر با مینی بوس و ون قسمتی از مسیر را طی کرده سپس ادامه مسیر را با پای پیاده و یا با موتورسوارانی که کارشان جابجایی جویندگان گیاهان بهاری از دل کوهستان تا کنار جاده است، طی می‌کنند.
همراه شدن با گروه‌های جویندگان گیاهان بهاری کار سختی است البته هر گروهی هم اجازه همراهی غریبه‌ها را به دلیل محرمانه بودن محل برداشت و برنامه سفر گروه، نمی‌دهد و اگر کسی هم این کاره نباشد، سربار گروه خواهد شد.
این جویندگان پس از چیدن گیاهان بهاری اگر قصد فروش آن را داشته باشند، همان روز عصر یا صبح روز بعد باید قبل از پژمرده شدن، آن را بازار فروش گیاهان خوراکی مهاباد با قیمتی کمی پایین تر به مغازه‌داران بفروشند و یا در بازار به صورت کیلویی با قیمت معمول آن را مستقیم به مشتریان عرضه کنند.
پس از اینکه تلاش‌هایم برای رفتن با چند گروه برداشت گیاهان بهاری در کوهستان‌های اطراف مهاباد بی نتیجه ماند، تصمیم گرفتم برای تهیه گزارشی میدانی سری به بازار خرید و فروش گیاهان بهاری در میدان استقلال شهر مهاباد بزنم.
در ضلع شرقی این میدان، خیابانی که به خیابان مسجد شهریکندی مشهور است، بسیاری از فروشندگان گیاهان بهاری در اینجا بساط خود را هر روز از اول صبح تا دم غروب پهن و با صدای بلند، توجه خریداران را جلب می‌کنند.
تعدادی از فروشندگان این بازار مشغول مرتب کردن گیاهان و تزیین بیشتر برای جلب توجه مشتریان بودند.
در این موقع از سال گیاهان خوراکی مانند «کنگر»، «سیر کوهی»، «گول آقا»، «ئه‌سپناغ»، «شنگ»، «کُراده»، «کاردو»، «پونه کوهی» و «ریواس» در بازار مهاباد فراوان است.
در ابتدای این بازار با مرد جوانی هم صحبت شدم که کاک کریم نام داشت و به گفته خودش چند سالی در این بازار به خرید و فروش گیاهان بهاری مشغول است.
او گفت: امسال قیمت تمام شده گیاهان خوراکی زیاد است به همین خاطر ما هم باید آن را با قیمت بیشتری بفروشیم.
کاک کریم افزود: هر کیلوگرم کنگر از ۳۰ هزار تومان تا ۴۵ هزار تومان بسته به کیفیت و مرغوبیت آن عرضه می‌شود و قیمت پونه کوهی نیز هر کیلوگرم ۸۰ هزار تومان است.
در گوشه دیگری از این بازار جوانی که لباس محلی بسیار تمیزی بر تن داشت و در ابتدا فکر کردم خریدار است، هم صحبت شدم، ناصر از پنج سال قبل وارد بازار خرید و فروش گیاهان خوراکی بهاری شده است.
وی نیز از افزایش زیاد قیمت‌ها گلایه داشت و گفت: برخی روزها قیمت کنگر تا ۵۰ هزار تومان افزایش می‌یابد و پونه مرغوب و تازه هم ۸۰ هزار تومان به فروش می‌رسد.
او انتقادی از برخی افراد که برای گیاهان بهاری به کوهستان می‌روند، داشت و افزود: طی این چند سال بارها از این افراد درخواست کرده‌ام گیاهان از جمله سیر را با ریشه (پیازچه) از خاک جدا نکنند اما این عادت بسیار بد قابل تغییر نیست.
وی ادامه داد: پیازچه سیر در این فصل بسیار کوچک و حتی قابل مصرف هم نیست اما تعدادی از مردم دوست دارند که سیر را با پیازچه خریداری کنند.
از میان خریداران این بازار مرد میانسالی هم دیدم که از روی لباس‌ها و شیوه حرف زدن مشخص بود اهل این منطقه نیست، جلوتر رفتم، از شهرستان میاندوآب برای خرید گیاهان بهاری به مهاباد آمده بود.
وی گفت: فرهنگی بازنشسته هستم و علاقه زیادی به گیاهان خوراکی بهاری دارم.
برداشت خارج از عرف گیاهان خوراکی ممنوع است
رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری مهاباد گفت: برداشت خارج از عرف گیاهان بهاری و خوراکی ممنوع است و با متخلفان باید برابر قانون برخورد می‌شود.
سید انور حسینی با اشاره به اینکه تجربه نشان داده که با ترویج فرهنگ می‌توان از تخریب بیشتر طبیعت جلوگیری کرد، افزود: اگر افراد با هدف برداشت گیاهان بهاری به تخریب مراتع بپردازند، ماموران یگان حفاظت این اداره وارد عمل می‌شوند.
ریواس مقوی معده است و جگر را از گرمای زیاد مصون می دارد، شیره آن را اگر با گل بنفشه و گیاه شنگ بجوشانیم برای دفع سنگ صفرا و سنگ مثانه مفید است.
گل آقا یا گیلاخه
گیاهی با خاصیت ضد عفونی کننده روده‌ها بوده و برای معالجه روماتیسم و بیماری‌های کبدی مفید است و ضماد آن برای نرم کردن ورم‌ها بسیار مفید است و ترشح ادرار را زیاد می‌کند.
کنگر
ضدعفونی کننده، اشتهاآور، تب بر و هضم کننده غذاست و مصرف آن باعث تقویت دستگاه گوارش می‌شود، برگ آن ادرارآور و نیروبخش است و قلب را نیز تقویت می‌کند؛ کنگر در درمان یرقان، نارسایی کبد و کم خونی مؤثر بوده و از کبد در برابر سموم شیمیایی محافظت می‌کند.
موسیر
گیاهی شبیه سیر است که ریشه‌اش فقط یک پیاز درشت بوده و برگ‌هایش باریک و دراز و گل‌هایش بنفش مایل به قرمز است.
در حدود ۴۰ گونه از این گیاه شناخته شده که برخی از گونه‌های آن را در باغ به عنوان گل زینتی نیز می‌کارند؛ پیاز این گیاه خوراکی است و در ترشی‌ها و تهیه غذا کاربرد دارد و بویش از سیر کمتر است.
کوزه‌له
کوزه له شاهی یا ترتیزک دارای «گلوکزید» مهمی به نام «ترپئولوزید» است که این ماده بر اثر تجزیه «سنه ول بنزیلیک» به وجود می‌آید؛ شاهی اثر ضداسکوربوت قوی دارد و در حالت خام در سالاد یا با اغذیه به صورت سبزی خوردن مصرف می‌شود.
نوعی سبزی وحشی و خودرو است که فقط در فصل بهار می روید و سرشار از کلسیم و انواع ویتامین های نافع بدن است و با نام های پیاز خرسی، سیر جنگلی، سیر خرس نیز از آن یاد می‌شود، بسیار ملایم تر و شیرین تر از سیر معمولی بوده و بوی آن شبیه پیاز است.
به گفته کارشناسان هم اکنون ۴۶۰ گونه انواع گیاهان دارویی و خوراکی در مناطق دشت و کوهستانی آذربایجان غربی شناسایی شده که آموزش صحیح در باره چگونگی رویش و نیز زمان چیدن این گیاهان، مؤثرترین راه جلوگیری از انقراض این گیاهان خوراکی بهاری است.