به گزارش ایرنا، گلستان با ۲۰ هزار و ۴۳۸ کیلومتر مربع مساحت میزبان بیش از یک میلیون و ۹۰۰ هزار نفر جمعیت از اقوام مختلفی مانند فارس، ترکمن، سیستانی، بلوچ و قزلباش با فرهنگ و رسوم گوناگون است که گوشه‌ای از آن در عید بندگی و دلدادگی فطر تبلور یافته است.
اقوام مختلف گلستان براساس یک سنت دیرینه، عید فطر را گرامی داشته و هرساله به رسم دیرین بازمانده از اجداد و نیاکان خود در این عید آیین‌های ویژه ای را اجرا می‌کنند.
برخی از آیین‌ها و سنت‌های عید فطر گلستان با گذشت زمان رنگ باخته اما هنوز نشانه‌های اجرای این آیین‌های سنتی در جای جای استان مشاهده می‌شود که برپایی آن جلوه‌ی خاصی به این دیار بخشیده است.
"آراز بایرام" و "باش پیطره" قوم ترکمن
«باش پیطره» یا پرداخت فطریه، از مراسم‌های مذهبی قبل از شروع عید فطر در میان اهالی ترکمن گلستان است که بنا به اعتقاد علمای این قوم، زمان پرداخت فطریه تا قبل از ادای نماز عید فطر است که در نهایت با نظارت و همراهی روحانیون و افراد معتمد، مبالغ جمع آوری شده میان افراد نیازمند تقسیم می‌شود.
"آراز بایرام" از مراسمات ویژه اعیاد مذهبی مهم ترکمن‌هاست که در آن ترکمن‌ها پس از خواندن نماز و پوشیدن لباس نو به دید و بازدید از اقوام و دوستان پرداخته و به هم تبریک می‌گویند.
با طلوع خورشید روز عید، مردان ترکمن گروه گروه با در دست داشتن سجاده عازم عیدگاه شده و نماز عید فطر را بجا می‌آورند.
زمانی که مردان ترکمن مشغول اقامه نماز عید فطر هستند، زنان و دختران با چیدن سفره بزرگ و مفصل که با انواع آجیل، شیرینی، نان سنتی، شکلات و میوه تزیین شده مهیای پذیرایی از مهمانان عید می‌شوند و این سفره را تا سه روز برای پذیرایی از مهمانان نگه می‌دارند.
رسم عیدی دادن و عیدی گرفتن در عید فطر در بین قوم ترکمن پررونق است و باعث حاکم شدن فضایی شاداب به خصوص برای کودکان می‌شود.
در این روز اگر از قبل کدورتی بین ۲ نفر یا ۲ خانواده باشد با مشارکت تعدادی از فامیل و اهالی محل، آشتی‌کنان بین آنان برقرار می شود.
"کیسه برکت" و نذری دادن سیستانی‌ها
سیستانی های ساکن گلستان نیز با اقامه نماز عید و سنت هایی همچون کمک به مستمندان، صله رحم و پخت شیرینی این عید را گرامی می‌دارند.
مردمان قوم سیستانی ساکن گلستان قبل از عید فطر، جمع آوری فطریه را طی آئینی به نام «کیسه برکت» انجام می‌دهند که در این آئین، بزرگان قوم با دوختن کیسه‌ای به جمع آوری نذورات، کفاره و فطریه مشغول می‌شوند تا در نهایت مبالغ جمع آوری شده در اختیار فقرا و نیازمندان قرار گیرد.
در این روز سیستانی هایی که در شهر زندگی می کنند با پوشیدن لباس سنتی و محلی به روستای محل تولد خود رفته و عید را جشن می‌گیرند و همچنین به این مناسبت با حضور در قبرستان ضمن زیارت اهل قبور غذاهای محلی همراه با آش نذری پخش می‌کنند.
پخت غذاهای سنتی و شیرینی‌های محلی به مناسبت نخستین سالگرد فرد متوفی خانواده و توزیع آن در بین افراد مستمند از دیگر آداب و رسوم سیستانی های گلستان در روز عید سعید فطر است.
"پخت حلوا برنجی" و "سله برون" قزلباش‌ها در عید فطر
جشن و آیین عید فطر، به‌عنوان یکی از رسوم و سنت‌های کهن قوم قزلباش ساکن گلستان تاکنون پایدار مانده که تقویت روابط، احترام و زیبایی را در بین خانواده‌ها به ارمغان آورده است.
با وجود اینکه سال‌ها از عمر این آیین‌ها می‌گذرد اما همچنان پابرجا مانده و گنجینه‌های نهفته آن از نسلی به نسلی دیگر منتقل‌شده است.
زنان و دختران قوم قزلباش روز قبل از فرا رسیدن عید فطر شروع به پخت نوعی شیرینی محلی به نام " حلوا برنجی" می کنند که تا در روز عید فطر از دوستان و اقوام خود با این شیرینی پذیرایی کنند.
یکی دیگر از آداب و رسوم قوم قزلباش تهیه سینی‌هایی با دستمال ابریشمی به رنگ سرخ است که در آن شیرینی، لباس، پارچه و دیگر لوازم مورد نیاز عروس را گذاشته و روز عید فطر خانواده، اقوام، دوستان و آشنایان داماد با نوای ترانه‌های محلی، دف و نی به منزل تازه عروس می‌روند و با پیشکش هدایا، این روز را تبریک می‌گویند.
"هک پهلی" و قربانی دادن قوم بلوچ گلستان
هک پهلی به معنای طلب مغفرت و بخشش حق الناس قوم بلوچ پس از اقامه نمازعید سعید فطر با سه بار در آغوش گرفتن انجام می‌شود.
در این رسم بعد از اقامه نماز عید مردان سه بار همدیگر را در آغوش می‌گیرند و با گفتن"پَهل کن" یعنی حق‌های خودت حلال کن، از همدیگر طلب حلالیت می‌طلبند.
قربانی کردن دام یا مرغ هم بین بلوچ‌های ساکن گلستان از جایگاه ویژه ای برخوردار است طوری که مردم معتقدند بعد از یک ماه بندگی و تطهیر در درگاه الهی می‌توان با ریختن خون، این مهمانی را به پایان برد تا از شر شیطان و هوای نفس دور ماند.
بعد از بر پا کردن نماز عید فطر در سنت دیرینه مردم بلوچ مراسم قربانی صورت می‌پذیرد و طی آن اعضای خانواده در خانه بزرگ فامیل جمع می‌شوند و بزرگ خاندان ضمن قربانی کردن از آنها میزبانی می‌کند.
همچنین مردم گلستان و به ویژه قوم بلوچ با حضور در خانه ابتدا از اهالی خانه همسر و فرزندان حلالیت می‌طلبند و سپس تا سه روز با حضور در کنار والدین به انجام صله رحم، دیدار با اقوام، نزدیکان، همسایگان و دوستان می‌پردازند.
گلستان مطابق سرشماری نفوس و مسکن سال ۹۵، یک میلیون و ۸۶۹ هزار نفر جمعیت متشکل از اقوام و مذاهب مختلف در ۳۴ نقطه شهری و هزار و ۷۵ روستا دارد.