به گزارش روز چهارشنبه ایرنا به نقل از تارنمال ال اکونومیستا اسپانیا، چنان که در شیلی و مکزیک اتفاق افتاده است، بسیاری از کشورهای دارای منابع استراتژیک، از کنترل دولتی بر این منابع حمایت می‌کنند. روند ملی شدن این دارایی‌ها که در حال بازگشت است و آنچه به عنوان طلای سفید و سایر مواد خام شناخته می‌شود را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در این موارد همچنین راهبردهای عمومی چشم‌انداز سرمایه‌گذاری‌ها را دوباره ترسیم می‌کنند و بر عرضه و قیمت تاثیر می‌گذارند.
طبق گزارش سازمان زمین‌شناسی آمریکا (USGS)، شیلی دومین تولیدکننده بزرگ لیتیوم در جهان و سومین کشور از نظر بیشترین ذخایر در جهان است (۱۱ میلیون تن یا ۱۱.۱ درصد از کل ذخایر). با وجود این، نه شیلی، نه بولیوی و نه آرژانتین که بیش از نیمی از این ماده خام را در انحصار خود دارند، بیشترین تولید را ندارند.
بیش از ۶۰ درصد لیتیوم جهان در آمریکای لاتین است. بر اساس گزارش سازمان زمین شناسی آمریکا، بولیوی ۲۳.۷ درصد از کل ذخایر (۲۱ میلیون تن)، آرژانتین ۲۱.۵ درصد (۲۰ میلیون تن) و شیلی ۱۱.۱ درصد (۱۱ میلیون تن) از کل ذخایر را در اختیار دارند. این سه کشور صاحبان بزرگ این فلز هستند. علاوه بر این، لیتیوم در پرو، برزیل یا مکزیک نیز وجود دارد.
به رغم این واقعیت که ذخایر لیتیوم استرالیا، ۳۹ درصد کمتر از شیلی است، این کشور در حال حاضر بزرگترین کشور برخوردار از صنعت لیتیوم در جهان است.
لیتیوم کلید کربن‌زدایی است و اهمیت این طلای سفید در تولید باتری خودروهای الکتریکی، ویژگی‌هایی است که به معنای ظرفیت رشد بالای بازار حول این فلز ارزشمند است. این ماده معدنی با رسانایی الکتریکی بالا که برای تولید باتری‌ها ضروری است، به جهان اجازه می‌دهد تا برای کاهش وابستگی خود به سوخت‌های فسیلی گام برداشته و به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر حرکت کند.
این ارقام و داده‌ها، پتانسیل کشورها برای توسعه بازاری پیرامون لیتیوم و همچنین انگیزه دولت گابریل بوریک، رئیس‌جمهور شیلی از ملی کردن لیتیوم را نشان می‌دهد.
دولت شیلی در استراتژی ملی لیتیوم (Estrategia Nacional del Litio)، چنانکه که این لایحه را نامگذاری کرده است، تاکید می‌کند: شیلی دارای لیتیوم است. شیلی آینده بهتری برای خانواده‌ها دارد. این لایحه در انتظار تایید کنگره است و چنان که رئیس‌جمهوری این کشور توضیح داد: یک شرکت ملی برای مدیریت این منبع ایجاد خواهد شد.
به نوشته ال اکونومیستا، این طرح دولت به مذاق شرکت‌های خصوصی شیلیایی سوسیِداد کیمیکا ای مینرا (SQM) و آلبِمارله (Albemarle) که در نیویورک مستقر هستند، خوش نیامده و در حدود یک هفته اخیر و به دنبال اعلام گابریل بوریک، سهام آن‌ها به ترتیب هشت و ۱۲ درصد کاهش یافته است.
به این ترتیب، این دو شرکت تولیدکننده بزرگ لیتیوم در جهان، فعالیت‌های خود را به شرکت دولتی منتقل خواهند کرد. طبق اطلاعیه منتشر شده، دولت شیلی قرار است منتظر پایان قراردادهای فعلی، به ترتیب در سال‌های ۲۰۳۰ و ۲۰۴۳ باشد، هرچند تلاش خواهد کرد با دو شرکت به توافق برسد و کنترل دولتی را قبل از تاریخ های یاد شده، آغاز کند. دولت شیلی اعلام کرده بر اساس این طرح جدید، این صنعت با همکاری بخش خصوصی انجام خواهد شد.
کشور دیگری که می خواهد طلای سفید خود را کنترل کند مکزیک است. دولت آندرس مانوئل لوپز اوبرادور رئیس‌جمهوری مکزیک نیز فرمان ملی شدن صنعت لیتیوم را امضا کرده است.
اوبرادور اعلام کرد: ما لیتیوم را ملی می‌کنیم تا نتوانند توسط خارجی‌ها، نه از روسیه، نه از چین و نه از ایالات متحده، مورد بهره‌برداری قرار گیرند، نفت و لیتیوم متعلق به ملت و مردم مکزیک است.
مکزیک اگر چه یکسال پیش، قانون معادن (Ley Minera) را اصلاح کرد اما اکنون به صورت رسمی، این ذخایر را به وزارت انرژی خود (Sener) تحویل داده است. در حقیقت، راهبرد مکزیک در زمینه لیتیوم، از طریق شرکت دولتی LitioMX عمومی خواهد شد و در عین حال، درها برای جذب منابع خصوصی همچنان باز است.
تحت تاثیر این اقدام مکزیک، شرایط برای شرکت‌های خارجی از جمله گانفنگ لیتیوم چین (Ganfeng Lithium) یا راکلند ریسورسز کانادا (Rockland Resources) پیچیده شده است. هر دو این شرکت ها در منطقه سونورا در شمال غربی مکزیک که لیتیوم این کشور در این منطقه متمرکز شده است، دارای پروژه‌ایی هستند.
طبق اعلام شرکت بین‌المللی مشاوره مدیریت مکنزی (McKinsey)، مجموع زنجیره تولید، از استخراج تا بازیافت این فلز نرم، صنعت ۴۰۰ میلیارد دلاری را تا سال ۲۰۳۰ ایجاد خواهد کرد که بیانگر رشد سالانه ۳۰ درصدی نسبت به سطوح سال گذشته (۲۰۲۲) است. لیتیوم همچنین در ساخت لوازم الکترونیکی مصرفی و ذخیره انرژی استفاده می‌شود و بنابراین شیلی تمایلی به هدر دادن منابع خود ندارد.
رشد قیمت لیتیوم در مسیر صعودی قرار دارد و در سال ۲۰۲۲ به لطف شرایط رو به رشد تقاضا، حدود ۲۰۰ درصد سالانه افزایش یافت. اگرچه قیمت این فلز در سال ۲۰۲۳ به دلیل شرایط نامطلوب اقتصادی کاهش یافته اما روند همچنان صعودی است.
حرکت در مسیر ملی شدن لیتیوم از سوی هر دو کشور در حال تشدید است، چنان که در گذشته نیز در مورد سایر فلزات اتفاق افتاد. شیلی در سال ۱۹۷۱ نیز همین رویه را در مورد مس پیاده کرد و پنج سال پس از آن، شرکت ملی مس شیلی (Corporación Nacional del Cobre de Chile) ایجاد شد. شرکت‌های آمریکایی مانند شرکت مس برادن (Braden Copper Company) یا مس آناکوندا (Anaconda Copper) پس از ملی‌سازی، جایگزین شدند. شیلی بزرگترین تولیدکننده مس در جهان در سال ۲۰۲۲ و چین بزرگترین کشور در صنعت پالایش مس بوده است.
از نمونه‌های دیگر کنترل دولتی بر منابع استراتژیک می‌توان به تشدید کنترل اندونزی بر نیکل اشاره کرد؛ این کشور دارای بزرگترین ذخایر نیکل در جهان است. هند نیز تعرفه ۲۵ درصدی بر صادرات شکر وضع کرده است و همه این اقدامات به معنای توزیع مجدد این بازارها است.