خراسان شمالی از لحاظ جغرافیایی در منطقه معتدل کوهستانی واقع است که میانگین باران سالانه آن حدود ۲۴۰ میلمتر می رسد.
۸۲ هزار بهره بردار بخش کشاورزی در این استان فعالیت می کنند که حدود ۳۴۴ هزار هکتار اراضی زیر کشت باغی و زراعی دارند و امسال تولید افزون بر یک میلیون تن محصولات کشاورزی و باغی پیش بینی می شود و ۸۲ هزار نفر بهره برداری بخش کشاورزی این استان محسوب می شوند.
تغییر اقلیم و برداشت آب از سفره‌ها و آبخوان‌های زیرزمینی باعث شده است که هشت دشت از مجموع ۱۱ دشت استان در وضعیت نامناسبی از نظر ذخائر آبی قرار گیرد و به همین دلیل هرگونه توسعه بهره‌برداری و برداشت جدید در آنها به منظور تعادل بخشی به منابع آبی ممنوع شده است.
خشکسالی خراسان شمالی نه تنها باعث ایجاد تنش آبی در حدود ۳۰۰ روستا و چند شهر ایجاد کرد که حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از حجم آبدهی قنات ها را نیز کاهش داد به طوری که نیمی از مزارع کشاورزی این خطه شمال کشور را نیز خشکاند و هشت دشت از ۱۱ دشت این استان نیز در زمره دشت های بحرانی قرار گرفتند و با تداوم این روند احتمال قطعی آب نیز در کنار خاموشی برق در استان به عنوان راهکار دم دستی تکرار خواهد شد.
گرچه این روزها خراسان شمالی در بین استان های دارای تنش آبی جای گرفته است و همواره کشاورزان این خطه دعای باران را زمزمه می کنند ولی بارش های رگباری در پایان هفته گذشته، سبب آبگرفتگی منازل در نقاط شهری و روستایی شهرستان شد ولی کشاورزان این خطه به دلیل بارش رحمت الهی به درگاه ایزد منان سجده شکر به جای آوردند.
مسرور از رحمت الهی
احمد صادقی از دیمکاران روستای حمزانلوی بجنورد در این خصوص می گوید: در اثر این بارش الهی، سیلاب در رودخانه های فصلی شهر و منطقه جاری و آبشارها و چشمه سارها فعال شد.
وی می افزاید: بسیاری از کشاورزان منطقه به ویژه دیم کاران که برای بارش باران و سیراب کردن مزارع خود در کشت بهاره لحظه شماری می کردند با بارش های اخیر دغدغه آنان برطرف شد و امیدوارند که امسال محصول مناسبی را برداشت کنند.
این کشاورز ادامه می دهد: با وجود اینکه کشت بهاره گوجه فرنگی، پیاز و غیره در این استان آغاز شده ولی بسیاری از بهره برداران به ویژه دیم کاران منتظر بارش باران بهاری بودند تا خاک از رطوبت مناسب برخوردار باشد.
علی جوادی از دامداران بخش قوشخانه شیروان نیز در این خصوص می گوید: کشاورزی این خطه طی سال های اخیر تحت تاثیر کاهش منابع آب چاه ها و خشک شدن شدن چشمه ها قرار گرفت و با این بارش ها امید برای ادامه فعالیت در دل کشاورزان زنده شد.
وی با ابراز خوشحالی از بارش باران اخیر گفت که این بارش می تواند بخشی از مراتع ضعیف این استان که در معرض خشکسالی در حال نابودی بود را احیا کند.
این دامدار می افزاید: عشایر برای تغذیه دام، وابستگی زیادی به مراتع دارند و احیای این مراتع با بارندگی های اخیر می تواند بخشی از هزینه های عشایر علوفه عشایر را تامین کند.
و ی ابراز امیدواری کرد تا با توجه به پیش بینی هواشناسی مبنی بر احتمال بارندگی در هفته جاری بار دیگر استان شاهد بارندگی همانند هفته گذشته باشد.
ثبت ۱۹ میلیمتر باران
آمار اداره کل هواشناسی خراسان شمالی در این زمینه اعلام کرد که بیشترین بارندگی ۲ روز اخیر استان در ایستگاه جاجرم با رقم قابل توجه ۱۹ میلیمتر ثبت شد و این بارندگی که با ورود سامانه جدید از عصر پنجشنبه گذشته آغاز شد در بجنورد ۱۵.۴ میلیمتر بارید.
در اطلاعیه هواشناسی خراسان شمالی آمده است که فعالیت سامانه جدید جوی، بارش باران برای امروز هم پیش بینی شده و سیلابی شدن مسیل‌ها در استان محتمل است و با توجه به رگباری بودن بارندگی ها؛ سیلابی شدن مسیل ها، آبگرفتگی معابر و طغیان رودخانه های فصلی دور از انتظار نیست از این رو مردم از توقف در کنار رودخانه ها خودداری کنند.
همچنین شبانه روز گذشته باد شدید با سرعت ۹۶ کیلومتر بر ساعت اسماعیل آباد در شهرستان اسفراین را درنوردید که بیشترین میزان سرعت وزش باد در استان را داشت.
خراسان شمالی دارای ۱۴۵ هزار هکتار اراضی آبی و ۱۶۰ هزار هکتار اراضی دیم است که ۸۵ هزار بهره بردار در آن مشغول به فعالیت هستند و اینک ۲۵ درصد ارزش افزوده و ۳۶ درصد اشتغال استان متعلق به بخش کشاورزی است.
خراسان شمالی در سال‌های اخیر با خشکسالی مواجه است و اجرای طرح های نوین آبیاری در اراضی کشاورزی این خطه در اولویت قرار گرفت و به همین منظور در چند سال گذشته تاکنون ۳۹ هزار هکتار اراضی استان به سامانه آبیاری نوین تجهیز شده و راندمان آبیاری را از ۳۷ درصد به ۴۵ درصد افزایش داده که با اجرای طرح های آبیاری نوین راندمان آبیاری متوسط تا ۷۵ درصد افزایش یافته است.
براساس آمارها حجم آب مصرفی بخش کشاورزی خراسان شمالی سالانه یک میلیارد و ۵۴ میلیون متر مکعب است که این میزان برابر ۸۸ درصد مصرف آب قابل استحصال از منابع آبی استان است.
خراسان شمالی یک میلون نفر جمعیت دارد که حدود ۴۴ درصد آن در روستاها سکونت دارند.