به گزارش خبرنگار ایرنا، نقش کارگران بعنوان محور تحقق اقتصاد مقاومتی و ساختن کشوری مستقل و قدرتمند و ایجاد امنیت اقتصادی بر کسی پوشیده و پنهان نیست و در همین راستا نیز تامین و ارتقای معیشت کارگران و مهارت‌افزایی آنها همواره یکی از دغدغه های اصلی دولتمردان بوده است.
در حالی که دولت مردمی همواره تاکید کرده که عدالت، محور برنامه‌های این دولت برای رشد و پیشرفت است، بنابراین تمام مسائل کارگران از جمله برخورداری از مزایای بیمه، امنیت شغلی و بهبود وضع معیشتی و اقتصادی باید با محوریت عدالت حل و فصل شود.
از جمله مشکلات اساسی جامعه کارگری کشور و از جمله مازندران بحث نبود امنیت شغلی و قراردادهای سفید امضا است که این قشر از دیرباز تاکنون با آنها دست و پنجه نرم می کنند و دولت برای رفع مشکلات جامعه کارگری و پایان دادن به قراردادهای سفید امضا و موقت، سامانه جامع روابط کار را راه اندازی کرد و فرآیند عملیاتی در این سامانه جهت تسهیل خدمت رسانی به کارگران و کارفرمایان تکمیل و ۵۳ فرآیند حوزه کار در بستر وب انجام خواهد شد اما این سامانه بنا به دلایلی که به آن اشاره می‌شود، تاکنون نتواسته مشکلات کارگران را در این بخش رفع کند.
جامعه کارگری مازندران از دولت سیزدهم انتظار دارند که با تکمیل و عملیاتی شدن سامانه جامع روابط کار در تمام بخش‌ها، علاوه بر اجرای عدالت، این قشر تاثیرگذار در چرخه اقتصادی کشور را به حق و حقوق قانونی خودشان برسانند.
سامانه جامعه روابط کار چیست؟
این سامانه از چند زیرمجموعه شامل ثبت دادخواست‌ها، بررسی مشاغل سخت و زیان‌آور، حفاظت فنی و ایمنی، آموزش ایمنی نیروهای کار، بیمه بیکاری، بازرسی کار، ثبت و تایید و پیگیری قراردادهای کار، بیمه کارگران ساختمانی و طبقه‌بندی مشاغل تشکیل شده و به تدریج با تکمیل فرآیندهای مربوطه به زیرسامانه‌های آن افزوده می شود.
در حال حاضر سامانه جامع روابط کار بیش از ۵۳ فرایند دارد که همه امور و وظایف محوله در این سامانه باید از لحاظ سیستمی ارایه خدمت شود تا بتواند بر بستر وب به جامعه هدف خود خدمت رسانی کند. تاکنون ۱۱ فرآیند در سامانه جامع روابط کار ارایه شده و تعدادی از فرآیندهای دیگر نیز آماده است تا در اختیار جامعه هدف قرار گیرد.
قراردادهای سفید امضا پاشنه آشیل جامعه کارگری
قرارداد سفید امضا همانطور که از نامش پیداست کاملا سفید است، اما در واقع پایان سیاهی برای کارگران در پی دارد. چرا که این قرارداد به گونه‌ای است که هیچ چیز خاصی در آن نوشته نمی‌شود تا زمانی‌که کارگر زیر آن را امضا کند.
بعد از اینکه کارگر با امضا کردن مهر تایید بر شرایط و قول و قرارهای نانوشته‌ای که روحش هم از آن خبر ندارد، می‌زند، کارفرما هر چیزی که به نفع و سلیقه خودش است می‌تواند در آن بنویسد و از آن علیه کارگر استفاده کند.
در این قرارداد نه مدت زمانی که کارگر باید برای کارفرما کار کند مشخص است، نه میزان دستمزد تعیین می‌شود، ممکن است کارفرما، کارگر را بیمه نکند یا بنویسد که به او وام پرداخت کرده یا حتی حقوق تمام سال را با او تسویه کرده است؛ هر چیزی که بخواهد می‌نویسد و کارگر هم راهی برای نجات از دامی که خودش با دستان خودش آن را پهن کرده ندارد.
شاید با خودتان بگویید هیچ عقل سلیمی حاضر به انجام این کار و امضای چنین قراردادی نمی‌شود، اما باید گفت مشکلات مالی، بیکاری، نبود امنیت شغلی، بالا بودن هزینه‌های زندگی و ترس از دست دادن کار و هزاران دلیل دیگر آن‌قدر بر کارگر فشار می‌آورد که او را وادار به انجام چنین کاری می‌کند.
طبق قانون مجازات اسلامی سوء‌استفاده از سفید امضا یا سفید مهر جرم است. همچنین تا سه سال حبس نیز به عنوان مجازات چنین جرمی در قانون پیش‌بینی شده‌است. در صورت احراز قصد سوء استفاده، کارفرما به مجازات تعیین شده در قانون محکوم خواهد شد. به علاوه باید تمامی حقوق کارگر را نیز بپردازد.
یکی از دلایل مهمی که باعث شده قانون و سامانه جامع روابط کار نتوانند مانع از سوء استفاده کارفرمایان متخلف از کارگران شوند عدم توانایی کارگران بر اثبات سفید امضا بودن قرارداد است و همچنین آن‌طور که باید و شاید بارگذاری قراردادهای الکترونیکی در سامانه کار جدی گرفته نمی‌شود و در نتیجه این کارگران هستند که در این بازی شکست می‌خورند.
کارگران برای گذران زندگی مجبور به امضای قراردادهای سفید می‌شوند.
سامانه جامع روابط کار بستری برای جلوگیری از سو استفاده کارفرمایان
پس از الکترونیکی شدن ثبت انواع شکایات اعم از کیفری و حقوقی، ارسال اظهارنامه و مشاهده ابلاغیه های نهاد دادگستری در سال۱۳۹۵، ثبت الکترونیکی شکایات موضوع قانون کار در هاله ای از ابهام مسکوت ماند.
افزایش تدریجی آگاهی و اطلاعات قشر کارگر نسبت به حق و حقوق خود و به تناسب آن مراجعه مکرر ایشان به ادارات کار جهت ثبت شکایات و پیگیری، رفته رفته ازدحام شدیدی در مراجعات و افزایش حجم پرونده ها را در پی داشت.
در این بین عوامل دیگری نظیر عدم شفافیت در قراردادهای کاری و سوء استفاده از قراردادها توسط هریک از طرفین درگیر، سبب شد تا وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در راستای تحقق وظیفه ذاتی خود مبنی بر استقرار قانون کار و نظارت بر حسن انجام آن، سامانه جامعه روابط کار را طراحی و در مرحله اول به صورت آزمایشی در استان تهران به اجرا گذارد.
پیشنهاد سامانه جامع روابط کار با هدف ثبت الکترونیکی قراردادهای کار و تنظیم روابط کارگر و کارفرما در مرداد سال ۹۶ تصویب شد و از ۲۲ بهمن‌ماه سال ۹۸ فعالیت خود را در سراسر کشور آغاز کرد.
این سامانه جامع بوده و دارای سطوح کاربردی مختلف در حیطه درون سازمانی و ارباب رجوع است. سامانه جامع روابط کار بالغ بر۳۰ نوع خدمت را جهت تسهیل روابط کاری مشمول قانون کار شناسایی کرده است.
به اعتقاد کارشناسان، فعال نبودن تمام زیرشاخه‌های مربوط به سامانه جامع روابط کار از جمله ثبت شکایت کارگر از کارفرما و طولانی بودن مسیر شکایت از یک سو و کندی اینترنت، کندی کار بررسی مدارک شکایت و اطلاع‌رسانی به شاکی از عمده مشکلات فراروی این سامانه است که برای کارگران به کلاف سردرگمی تبدیل شده است.
به باور کارشناسان، مشکلات این سامانه بسیار است و شکایت از کارفرما در عمل به کاری بسیار سخت و زمان‌بر تبدیل شده است چرا که در گذشته، ثبت خواسته کارگران در مراجع حل اختلاف به صورت دستی بود و اگر مشکلی در مدارک بود، همان وقت هنگام مراجعه حضوری به کارگر گفته می‌شد به عنوان مثال به کارگر همان روز اطلاع داده می‌شد که مدارکت ناقص است و باید به چه ترتیبی کامل شود.
سامانه جامع روابط کار، در صورتی می‌تواند کارآمد و موثر باشد که زیرساخت‌های الکترونیک همیشه و همه جا به سادگی در دسترس کارگران باشد و در عین حال، براساس دادنامه‌ها و آرای قانونی به سرعت به‌روزرسانی شود؛ وقتی بیش از یک ماه از صدور یک رای قانونی گذشته اما هنوز سامانه جامع، خود را با آن انطباق نداده، معنایی جز سنگ‌اندازی در مسیر احقاق حق کارگران ندارد، آنهم کارگرانی که بعضاً ماه‌هاست حقوق نگرفته‌اند و نمی‌توانند کرایه خانه بدهند یا مایحتاج سفره را خریداری کنند.
امنیت شغلی و جدی گرفتن درخواست‌های صنفی دغدغه جامعه کارگری مازندران
دبیر اجرایی خانه کارگر مازندران، نداشتن امنیت شغلی و رفاه اجتماعی را مهم ترین چالش های پیش روی جامعه کارگری دانست و افزود: بستن قرارداد بدون تاریخ و سفید امضا از دیگر مشکلات جامعه کارگری است.
نصرالله دریابیگی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: کارگران، وفادارترین قشر به نظام و انقلاب هستند و نقشی مهم و اساسی در تولید و اقتصاد مقاومتی ایفا می کنند اما به لحاظ معیشتی در مشکلات فراوانی به سر می برند.
وی، افزایش فرصت شغلی، تنظیم عادلانه رابطه کار و سرمایه و تامین امنیت شغلی کارگران را در گرو جلوگیری از واردات بی رویه کالاهایی عنوان کرد که همانند خنجری قلب تولید ملی و اشتغال کارگران را نشانه گرفته است، دانست و لزوم اهتمام بیشتر مسوولان نسبت به رفع مشکلات جامعه کارگری تاکید کرد.
وی گفت: برای جلوگیری از واردات بی رویه کالا، مردم و دستگاه‌های دولتی باید مقید به خرید کالای تولید داخلی باشند و از طرفی هم باید فرصت های شغلی را افزایش دهیم و این موضوع با سرمایه گذاری بخش خصوصی و مدیریت صحیح دولت در هدایت سرمایه ها به سمت ظرفیت ها و احیای فرصت های شغلی امکان پذیر است.
وی ادامه داد: یکی از مواردی که می توان فرصت های شغلی را احیا و مشکل بیکاری دانش آموختگان را برطرف کند، افزایش شرکت های دانش بنیان به معنای واقعی کلمه است.
دبیر اجرایی خانه کارگر مازندران با اشاره به اینکه وضعیت حقوقی و درآمدی نیروهای کار مناسب نیست، گفت : ۷۰ درصد کارگران استان حداقل حقوق را دریافت می کنند که حتی از میزان و پایه حقوق تعیین شده هم پایین تر است.
دریابیگی افزود : توسعه و عدالت لازم و ملزوم یکدیگر هستند و زمانی می توانیم به توسعه در امور برسیم که عدالت لازم را در بخش های مختلف اجرا کنیم و با اجرای عدالت در میزان و پرداخت حقوق کارگران به عنوان نیروی انسانی دخیل در امر تولید می توان به این مهم دست یافت.
وی ادامه داد : در سال ۱۴۰۱ دولت با مصوبه افزایش حقوق کارگران متناسب با تورم ها توانسته است تا حدودی برای احقاق حقوق کارگران گام بردارد اما انتظار آن است تا در بخش های دیگر برای رونق تولید تلاش کند.
۸۰ درصد قراردادهای کارگری سفید امضاست
رییس کانون هماهنگی شوراهای اسلامی کار مازندران گفت که بیش از ۸۰ درصد قراردادهای کارگران و کارفرمایان در این استان سفید امضا منعقد می‌شود و در شرایط کنونی نداشتن امنیت شغلی مهمترین دغدغه جامعه کارگری است.
میرعلی شیرافکن با بیان اینکه بیش از ۸۰ درصد بنگاه‌های کشور، خرد و کوچک هستند، گفت: گسترش قراردادهای سفید امضا در این بنگاه‌های اقتصادی نشان از بی‌اعتبار شدن قراردادهای کاری و نبود امنیت شغلی در بین کارگران است.
وی با بیان اینکه کارگران پیمانی از امنیت شغلی پایداری برخوردار نیستند، از دولت سیزدهم خواست با عملیاتی کردن طرح های در دست اقدام، نسبت به برقراری امنیت شغلی کارگران، گام‌های موثرتری بردارد.
شفافیت قراردادهای کارگری با راه اندازی سامانه جامع روابط کار
رییس روابط کار اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی مازندران گفت: راه اندازی سامانه جامع روابط کار، شفافیت در قراردادهای کارگری را به همراه دارد و این سامانه اجازه ثبت قرارداد سفید امضاء را نمی دهد.
خدیجه گلیان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، الکترونیکی شدن ثبت قراردادهای کار و تنظیم روابط کارگر و کارفرما را از مهمترین ویژگی‌های سامانه جامع روابط کار جهت جلوگیری از انعقاد قراردادهای سفید امضا حوزه کارگری عنوان کرد.
وی هدف از راه اندازی سامانه‌ی جامع روابط کار را افزایش سلامت اداری و سرعت در انجام امور اعلام و اضافه کرد: کارگران و کارفرمایان می‌توانند شکایت خود را به صورت الکترونیکی و غیرحضوری انجام دهند.
وی ادامه داد: با راه‌اندازی این سامانه، مراجعه حضوری به حداقل رسیده و با یکبار احراز هویت الکترونیکی کارگران و کارفرمایان، درخواست ها، دادخواست‌ها، طرح طبقه‌بندی مشاغل، طرح مستمری، تعیین صلاحیت شرکت‌های خدماتی، بیمه بیکاری، تایید صلاحیت کار و دیگر خدمات به صورت الکترونیکی عرضه می‌شود.
رییس روابط کار اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی مازندران افزود: با راه‌اندازی سامانه جامع روابط کار تمامی دادخواست‌ها در این سامانه ثبت خواهد شد و با انعکاس شفاف روابط بین کارگر و کارفرما، سامانه اجازه ثبت قرارداد سفید امضا را نخواهد داد.
گلیان خاطرنشان کرد: کارگران و کارفرمایان برای استفاده از خدمات این سامانه از جمله ثبت شکایت و دادخواست‌ها باید برای دریافت نام کاربری و رمز عبور ابتدا به دفاتر پیشخوان دولت مراجعه و پس از آن می توانند با ورود به این سامانه به آدرس اینترنتی به نشانی www. prkar.mcls. gov.ir مراحعه و از خدمات آن استفاده کنند.
وی گفت: با راه‌اندازی سامانه جامع روابط کار با ۲۲ زیرسامانه، تمامی شکایت‌های حوزه کارگری و کارفرمایی در سراسر کشور به صورت الکترونیکی بررسی خواهد شد.
ثبت غیر حضوری شکایت کارگران و کارفرمایان
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی مازندران نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: سامانه جامع روابط کار با هدف افزایش سلامت اداری و سرعت در انجام امور راه‌اندازی شد و کارگران و کارفرمایان می‌توانند شکایت خود را به صورت الکترونیکی و غیرحضوری انجام دهند.
علی باقری افزود: با راه‌اندازی این سامانه، مراجعه حضوری به حداقل رسیده و با یکبار احراز هویت الکترونیکی کارگران و کارفرمایان، دادخواست‌ها، درخواست‌ها، طرح طبقه‌بندی مشاغل، طرح مستمری، تعیین صلاحیت شرکت‌های خدماتی، بیمه بیکاری، تایید صلاحیت کار و تمام خدمات وزارتخانه به صورت الکترونیکی عرضه می‌شود.
وی شفافیت قراردادهای کارگری، الکترونیکی شدن ثبت قراردادهای کار و تنظیم روابط کارگر و کارفرما را از مهمترین ویژگی‌های سامانه جامع روابط کار جهت جلوگیری از انعقاد قراردادهای سفید امضا حوزه کارگری دانست و گفت که با فعال شدن دیگر زیرشاخه های این سامانه، به یقین شاهد از بین رفتن قراردادهای سفید امضا در جامعه کارگری خواهیم بود.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی مازندران افزود: با راه‌اندازی سامانه جامع روابط کار تمامی دادخواست‌ها در این سامانه ثبت خواهد شد و با انعکاس شفاف روابط بین کارگر و کارفرما، سامانه اجازه ثبت قرارداد سفید امضا را نخواهد داد.
وی شمار کارگران بیمه شده در مازندران را ۴۰۳ هزار نفر ذکر کرد و با بیان اینکه امضای قرارداد سفید یکی از اساسی ترین مشکلات جامعه کارگری است، عنوان کرد: راه اندازی و اجرایی شدن سامانه جامع روابط کار پایانی بر قراردادهای سفید امضای کارگران است چرا که با ثبت قراردادهای کار تکلیف قراردادهای سفید امضا روشن شده و کارفرمایانی که اقدام به بستن قرارداد سفید امضا کنند شناسایی خواهند شد چرا که قانون کار درباره دائمی و موقت بودن قراردادها صراحت دارد.
باقری جولان قراردادهای سفید امضا در بازار کار را عاملی تاثیرگذار در تضییع حقوق کارگران و به خطر انداختن امنیت شغلی آنان توصیف کرد و یادآور شد: بحث قراردادهای سفید امضا باعث می شود کارگران در پی پیگیری حقوق خود دست به عصا حرکت کنند ضمن اینکه چنین قراردادهایی باعث کاهش می شود و این به ضرر کارفرما و تولید است.
وی خاطرنشان کرد: به طور کلی بستن قرارداد سفید امضا خلاف قانون است و تنها راهکار برای رفع این مشکل ثبت قراردادها در سامانه جامع روابط کار حتی با مدت بسیار محدود و فراهم کردن تمهیداتی در زمینه ضمانت اجرایی و عدم اجرای آن توسط کارفرمایان است.
ریل‌گذاری دولت سیزدهم در راستای عدالت محوری
مدیرکل تعاون، کار و مازندران با بیان اینکه دولت سیزدهم با ریل گذاری و سیاست‌هایی در راستای عدالت محوری، برخورد با تبعیض در بی عدالتی، رونق تولید، معیشت کارگران، مبارزه با فساد و اصلاح سیستم نظام بانکی به دنبال بهبود وضعیت اقتصاد کشور با توسعه تولید و افزایش ایجاد اشتغال است، گفت: جامعه کارگران دغدغه‌هایی دارند و دولت مردمی نیز درصدد است تا مشکلات این قشر را به حداقل کاهش دهد.
۴۰۳ هزار کارگر بیمه شده در مازندران
باقری شمار کارگران بیمه شده در مازندران را ۴۰۳ هزار نفر اعلام کرد و با بیان اینکه بخش صنعت و خدمات در مقایسه با دیگر بخش‌ها، بیشترین تعداد کارگران فعال در استان را به خود اختصاص داه اند، بر لزوم حمایت همه جانبه مسوولان از جامعه کارگری تاکید کرد.
وی با بیان اینکه با فراهم شدن امکانات مورد نیاز، مدت زمان رسیدگی به درخواست های متقاضیان بازنشستگی مشاغل سخت و زیان آور در مازندران کاهش یافته است، گفت: در سال ۹۹، مدت زمان رسیدگی به اینگونه درخواست ها ۱۲۰ روز و در سال ۱۴۰۰ نیز ۷۰ روز بود که امسال این میزان به ۵۰ روز کاهش یافته است.
به گفته مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی مازندران، داده‌های آماری نشان می‌دهد که آسیب های شغلی و حوادث ناشی از کار در سال گذشته در مازندران در مقایسه با مدت مشابه سال ماقبل ۷۷ درصد کاهش داشته است.
باقری اظهار داشت: پارسال۲۵۴ حوادث ناشی از کار در مازندران به ثبت رسید که از این تعداد ۲۳۱ حادثه بدون فوتی و ۲۳ حادثه نیز منجر به فوت بود و این در حالی است که در سال ۹۹ در مجموع ۳۲۸ حوادث ناشی از کار در این استان به ثبت رسیده بود که از این تعداد ۲۹۸ حادثه بدون فوتی و ۳۰ حادثه نیز منجر به فوت بود.
وی افزود: در سال ۹۸ نیز در مجموع ۲۹۶ حوادث ناشی از کار در این استان به ثبت رسید که از این تعداد ۲۶۳ حادثه بدون فوتی و ۳۳ حادثه منجر به فوت بود.
شعار رئیس‌جمهور مبنی بر اینکه "ائتلاف دولت من با کارگران است"، این بارقه‌های امید را در دل کارگران ایجاد کرد که دولت سیزدهم با همت مضاعف و تلاش شبانه‌روزی نسبت به رفع مشکلات جامعه کارگری دغدغه دارد.
استان سه میلیون و ۳۰۰ هزار نفری مازندران ۴۰۳ هزار کارگر بیمه شده اجباری دارد که بیشتر آنان در حوزه صنعت و خدمات مشغول فعالیت هستند.