گروه جامعه ایرنا – روند افزایش تعداد سالمندان در جامعه و شمار رو به رشد بازنشستگان و مستمری‌بگیران این ناترازی را در منابع و مصارف صندوق‌های بازنشستگی ایجاد کرده است زیرا با توجه به افزایش میزان افراد سالمند در جامعه تعداد افراد بازنشسته روند صعودی را شاهد است و همین موضوع باعث افزایش مصارف صندوق‌هایی همچون صندوق بازنشستگی کشوری می‌شود.
طبق آمارهای جهانی به ازای هر ۶ یا ۷ نفر بیمه‌شده باید یک نفر بازنشسته از هر صندوق بازنشستگی مستمری دریافت کند اما براساس آمارهای موجود در صندوق بازنشستگی کشوری این موضوع روند معکوسی دارد به گونه‌ای که اکنون یک نفر شاغل و بیش از ۶ نفر بازنشسته از منابع این سازمان حقوق و مستمری دریافت می‌کنند.
به واسطه ناترازی که در منابع و مصارف صندوق بازنشستگی کشوری ایجاد شده اکنون ۹۰ درصد منابع این صندوق را دولت تامین می‌کند تا برای تأمین هزینه‌های مربوط به بازنشستگان که حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار نفر هستند، مشکلی ایجاد نشود.
این موضوع به حدی خود را نمایان کرده است که سیدصولت مرتضوی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز در این باره گفته است: در بودجه سال ۱۴۰۲ منابع خوبی برای کمک به رفع ناترازی منابع و مصارف صندوق‌های بازنشستگی در نظر گرفته شده است که امیدواریم با همراهی مجلس شورای اسلامی نهایی شود.
گام‌های عملی برای رفع ناترازی صندوق‌های بازنشستگی در دولت سیزدهم
سیدابراهیم رئیسی رئیس جمهور نیز به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ماموریت داده است که برای پایداری و افزایش توان و کارآمدی صندوق‌های بیمه‌ای اقدام کند و گفته است: وجود ناترازی در عملکرد این صندوق‌ها موضوع نگران‌کننده‌ای است اما در این دولت گام‌های عملی برای رفع این ناترازی‌ها برداشته شده است.
رئیسی با بیان اینکه در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ راهکارهایی برای تسریع در رفع ناترازی‌های صندوق‌های بازنشستگی طراحی کردیم که امیدواریم با همکاری نمایندگان مجلس شورای اسلامی تصویب و اجرا شود، از مسئولان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی خواست اصلاحات سنجه‌ای صندوق‌های بازنشستگی را بدون رودربایستی دنبال کنند.
روند افزایشی سالمندی در ایران
با توجه به اینکه روند رو به رشد سالمندی در ایران و افزایش شمار بازنشستگان و مستمری‌بگیران صندوق‌های بازنشستگی با چالش جدی مواجه کرده است زیرا اکنون ۱۰ درصد جامعه ایران را سالمندان تشکیل می‌دهند در حالی که تا سال ۱۴۳۰ این روند به حدود ۳۰ درصد می‌رسد.
رشد تعداد سالمندان در سال‌های آینده ممکن است برخی از صندوق‌های بازنشستگی که در تامین منابع خود با مشکل مواجه هستند را دچار چالش کند بنابراین باید برای افزایش سرمایه‌ها و تأمین به موقع منابع اقدام شود تا در راستای پرداخت هزینه‌ها و مصارف صندوق مشکلی رخ ندهد.
ایجاد ناترازی در تامین منابع و مصارف صندوق بازنشستگی
تعداد بازنشستگان و شاغلان صندوق بازنشستگی کشوری همتراز نیستند یعنی به ازای یک نفر شاغل ۶ یا ۷ نفر بازنشسته داریم
مدیرعامل صندوق بازنشستگی کشوری درباره موضوع ناترازی منابع و مصارف صندوق‌ها گفت: یکی از بخش‌های مهم و مشکلات بحث صندوق‌های بازنشستگی موضوع ناترازی در ورودی خروجی منابع یعنی هزینه‌ها و مصارف این سازمان‌ها و صندوق‌ها محسوب می‌شود.
نعمت‌الله ترکی ادامه داد: با توجه به افزایش تعداد بازنشستگان تحت پوشش صندوق بازنشستگی کشوری، ناترازی بین تامین منابع و مصارف صندوق ایجاد شده است.
وی اضافه کرد: در دنیا به ازای هر ۶ یا ۷ نفر شاغل در دستگاه‌های اجرایی یک نفر بازنشسته فعالیت دارند که از محل کسور بخشی از منابع، هزینه‌های مربوط به آنها تامین منابع می‌شود که در این بخش اتفاق خوبی برای صندوق بازنشستگی رخ نداده است زیرا تعداد بازنشستگان و شاغلان صندوق بازنشستگی کشوری همتراز نیستند یعنی به ازای یک نفر شاغل ۶ یا ۷ نفر بازنشسته داریم.
راهکارهایی برای ایجاد تعادل در منابع و مصارف
شاید از مهمترین اقداماتی که بتوان برای تعادل در منابع و مصارف صندوق‌های بازنشستگی انجام داد، اجرای نظام لایه‌بندی، سرمایه‌گذاری‌های درست و سودآور در حوزه اقتصادی، تصمیم‌گیری‌های دقیق سیاست‌گذاران برای بازگرداندن آرامش به صندوق‌های بازنشستگی در کشور است.
به اعتقاد برخی کارشناسان حوزه بازنشتگی و بیمه‌های اجتماعی، باید استقلال صندوق‌های بازنشستگی به آنها داده شود تا از این طریق برخی از بحران‌های مالی، اقتصادی و ساختاری آنها برطرف شود.
یکی دیگر از راهکارها برای اصلاح ساختار صندوق‌های بازنشستگی و ماندگاری و بقای آنها کمک و حمایت همه جانبه دولت است که این موضوع امکان پایداری آنها را فراهم خواهد کرد.
البته تجمیع صندوق‌های بازنشستگی که در برنامه هفتم توسعه به آن اشاره شده است از دیگر راهکارهای حل مشکل ناترازی در منابع و مصارف صندوق‌ها محسوب می‌شود زیرا باید از میان ۱۸ صندوق بازنشستگی، برای بهره‌وری بیشتر و کاهش هزینه‌های آنها، صندوق‌های همراستا را تجمیع کرد.
جمعیت شاغل با بازنشسته همخوانی ندارد
مدیرعامل صندوق بازنشستگی کشوری گفت: درپی چرخش‌های مدیریتی متعدد و قوانین وضع شده، ناترازی بزرگی ایجاد شده که تأمین منابع و مصارف را برهم زده که این ناترازی یکی از چالش‌های اساسی صندوق بازنشستگی کشوری و سایر صندوق‌های بازنشستگی است.
با وجود اینکه تأمین منابع برعهده دولت نیست، اما امروز بیش از ۹۲ درصد منابع صندوق بازنشستگی را دولت تامین می‌کند
ترکی تاکید کرد: با وجود اینکه تأمین منابع برعهده دولت نیست، اما امروز بیش از ۹۲ درصد منابع صندوق بازنشستگی را دولت تامین می‌کند اظهار داشت: شرایط امروز به نوعی وابستگی کامل صندوق به منابع دولت است و این البته دیگر کمک نیست که مقطعی باشد و تمام شود بلکه به یک رویه تبدیل شده است.
وی ادامه داد: در صندوق کشوری شرایط به‌گونه‌ای پیش رفته است که جمعیت شاغل به بازنشسته اصلا همخوانی ندارد و کمتر از یک شاغل، ۶ بازنشسته را پوشش می‌دهد که این وضعیت نه یک چالش که یک بحران است.
وی اظهارداشت: قوانین و مقررات باید شکل بگیرد و به‌گونه‌ای اصلاح شود تا طی دهه های آینده همراه با یک برنامه‌ریزی دقیق و کارشناسی تراز مثبت پس سال ها ناترازی، شکل بگیرد.
ترکی تاکید کرد: ما این کار را از ابتدای سال ۱۴۰۲ در قالب یک برنامه جامع شروع کرده‌ایم و در قالب برنامه هفتم و هم سایر قوانین آن را پیگیری خواهیم کرد تا اصلاحات ساختاری و قوانین و مقررات اتفاق افتد.
عدم تعادل و پایداری در صندوق به دلیل مشکلات ساختاری
مدیرعامل صندوق بازنشستگی کشوری ادامه داد: در این پنج دهه که از عمر صندوق بازنشستگی می‌گذرد، تلاش ها بر این بوده است که درآمدی کسب شود تا بتوان خدمات بهتری که در شأن و منزلت بازنشستگان است ارائه شود.
ترکی ضمن تاکید بر عدم تعادل و پایداری در صندوق بازنشستگی به دلیل وجود مشکلات ساختاری و مدیریتی، افزود: باید در جهت سوددهی هرچه بیشتر شرکت های زیرمجموعه صندوق بازنشستگی برنامه‌ریزی مناسبی با رویکرد بازنگری و اصلاح ساختار هلدینگ‌ها و شرکت‌های تابعه انجام دهیم.
داده‌های آماری صندوق بازنشستگی کشوری
صندوق بازنشستگی کشوری به عنوان دومین صندوق بزرگ بیمه‌ای اکنون بیش از یک میلیون و ۷۰۰ هزار بازنشسته را تحت پوشش دارد که بازنشستگان و از کارافتادگان ۵۲ درصد افراد تحت پوشش این صندوق را شامل می‌شوند.
براساس داده‌های آماری صندوق بازنشستگی کشوری، بیش از ۲ میلیون و ۶۱۰ هزار نفر با عنوان افراد بازنشسته، ازکارافتاده، وراث، وظیفه بگیر و افراد کسورپرداز در جدیدترین داده‌های آماری به عنوان افراد بهره‌مند از خدمات این صندوق بیمه‌ای محسوب می‌شوند.
طبق آمارهای موجود صندوق بازنشستگی کشوری، تعداد افراد بازنشسته تحت پوشش ۸۱ درصد، متوفیان ۱۸ درصد و از کارافتادگان نیز یک درصد افراد حقوق بگیر تحت پوشش صندوق بازنشستگی را تشکیل می‌دهد همچنین در بخش متوفیان با ۱۸ درصد کل افراد مشمول صندوق بازنشستگی، ۱۴ درصد را بازنشستگان متوفی و چهار درصد را شاغلان متوفی شامل می‌شوند.
اکنون بیش از ۵۹ درصد جمعیت بازنشسته و ازکارافتاده در طبقه‌های سنی ۵۵ تا ۶۹ سال هستند و نزدیک به ۷۰ درصد شاغلان متوفی در سن کمتر از ۵۰ سال و ۶۰ درصد بازنشستگان متوفی نیز در طبقه سنی ۶۰ تا ۷۹ سال فوت کرده‌اند.