برای بسیاری از ما ایرانیان تابستان و گشت‌وگذار تنها با عبور از جاده چالوس، هراز، فیروزکوه و رشت و حضور در سه استان شمالی با جنگل و دریا معنا دارد. این در حالی‌است که ایران از جنوب تا شمال و از شرق تا غرب دارای مکان‌های زیبا برای استراحت و تفرج است که نه تنها زیبایی بسیار زیاد و جذابیت بالایی دارد، بلکه از نظر مختصات جغرافیایی و تضاد آب‌وهوایی با اقلیم منطقه هم جالب توجه است.
اینکه در جنوب استان کرمان که در تصور عمومی منطقه‌ای بسیار گرم و خشک تلقی می‌شود، با صحنه‌هایی از رودخانه‌های آب شیرین و جنگل‌های «اُرس» (سرو وحشی) قله‌های سربه فلک کشیده پوشیده از برف حتی در تابستان، روبرو شویم و یا در بندرعباس و سیستان‌وبلوچستان، بوشهر و خوزستان و حتی استان‌های کویری و مرکزی با صحنه‌هایی مشابه مواجه باشیم، همگی نشان می‌دهد اقلیم ایران، سرشار از جاذبه‌های متعدد و متنوعی است که در هر فصل از سال می‌تواند میزبان مردم باشد.
در سال‌های اخیر و به دلیل نزدیکی دریا و جنگل با تهران، تعداد بسیار زیادی از گردشگران ترجیح می‌دهند با وجود ساعت‌ها ترافیک و خستگی، باز هم به این سه استان سفر کنند و به جای تفریح و استراحت، نیمی از زمان سفرشان را در ترافیک بگذرانند.
حتی بعد از این ترافیک هم با وجود کمبود فضای مناسب برای تفریح در مناطق شمالی، ازدحام جمعیت، هوای شرجی و گرمای طاقت‌فرسا و بسیاری از مشکلات دیگر، بازهم از این تمایلات برای سفر به مناطق شمالی کاسته نمی‌شود.
گیلان، مازندران و گلستان سه استان شمالی ایران در سال‌های اخیر در روزهای تعطیل و اوج سفر با گردشگران زیادی در روز روبه‌رو بوده که از این نظر به لحاظ تاب‌آوری اقلیمی و تعداد افراد ساکن در آن هیچ همخوانی ندارد. این در حالی است که در فاصله‌ای کمتر از ۵ ساعت می‌توان به مناطق بسیار بکرتر، خوش‌آب‌وهواتر و زیباتری هم رسید.
این گزارش و گزارش‌های بعدی به معرفی مکان‌های زیبایی اختصاص دارد که می‌تواند در فصول بهار و تابستان جایگزین مناسبی برای مناطق شمالی کشور باشد.
منطقه طالقان چنان وضعیتی دارد که می‌توان ظرف مدت یک روز از زیبایی‌های آن لذت کافی را برد و به جای ترافیک، هزینه‌ها و مشکلات عدیده‌ای که در مناطق شمال کشور وجود دارد، هزینه زمانی و ریالی بسیار کمتری را صرف بازدید از این مناطق کرد نزدیک‌ترین مناطق گردشگری غرب تهران
اگر مقصود گردشگران مناطق کوهستانی و ییلاقی است، نزدیک‌ترین شهر یا روستا به تهران که خارج از استان بوده و می‌تواند جایگزین مناسبی برای مناطق شمالی باشد، «طالقان» است. فاصله این دو تا تهران نیز کمتر از دو ساعت است. هوای بسیار ترد و لطیف، خنک و با طراوت با مناظر زیبای کوهستان که به ویژه در فصل بهار و تابستان دارای گیاهان و گل‌های وحشی است، طبیعت جذابی را در کنار رودخانه زیبای طالقان فراهم می‌کند.
طالقان دارای چندین روستا و آبادی است که همه آنها در دامنه البرز مرکزی قرار داشته و دارای آب و هوای بسیار معتدل و خنک در نیمه نخست سال است. شهرستان طالقان به مرکزیت طالقان، یکی از شهرستان‌های استان البرز است. از شمال با استان مازندران، از شمال‌غربی با منطقه الموت، از جنوب با ساوجبلاغ، و از غرب و جنوب غرب با زیاران همجوار است.
منطقه کوهستانی طالقان در ۹۰ کیلومتری شهر کرج قرار گرفته و دارای زیستگاه حیات وحش و گونه‌های متنوع گیاهی است که واجد ارزش‌های تفرجگاهی هستند. منطقه طالقان به غیر از آثار ارزشمند طبیعی که در خود جای داده، اماکن زیارتی و تاریخی ارزشمندی نیز دارد که بر جاذبه‌های آن می‌افزایند. این ناحیه قبل از تشکیل استان البرز جزئی از استان تهران بوده و فاصله آن با شهر تهران ۱۳۳ کیلومتر است.
این مکان سیاحتی چنان وضعیتی دارد که می‌توان ظرف مدت یک روز از زیبایی‌های آن لذت کافی را برد و به جای ترافیک، هزینه‌ها و مشکلات عدیده‌ای که در مناطق شمال کشور وجود دارد، هزینه زمانی و ریالی بسیار کمتری را صرف بازدید از این مناطق کرد. گونه‌های جانوری در منطقه طالقان از جمله «کل و بز وحشی»، «پلنگ»، «گربه وحشی»، «خرس»، «گراز» و «گرگ» و انواع پرندگان است.
منطقه طالقان دارای اقامتگاه‌های بوم‌گردی و انواع مراکز خدماتی است که مکان مناسبی برای تفریح یک روزه و بیشتر است. ضمن آن‌که استفاده از محصولات غذایی سنتی به همراه صنایع دستی لذت یک سفر با جاذبه‌ها و تجربه‌های جدید را به خوبی فراهم می‌کند.
شرق استان تهران هم دیدنی است
تردیدی نیست که از غرب تا شرق تهران راه زیادی به همراه ترافیک بسیار زیاد است، بنابراین نیازی نیست که برای بازدید مناطق گردشگری نزدیک تهران به مناطق غرب رفت. شرق تهران نیز به اندازه کافی دیدنی و دارای مکان‌های با جاذبه توریستی فراوان است که منتهی به جاده هراز و فیروزکوه نیست. «مهدی‌شهر» و «شهمیرزاد» و روستاهای اطراف آن از جمله مکان‌های دیدنی شرق تهران در استان سمنان است.
مهدی‌شهر و شهمیرزاد با آب و هوای بسیار خنک و معتدل در بهار و تابستان و سرسبزی خیره کننده آن از جذابیت‌های شگفت‌انگیز ایران است که درست در جوار کویر مرکزی و آب و هوای سوزان آن قرار دارد
فاصله تهران تا سمنان با ماشین ۲۲۷ کیلومتر است و این مسیر را به شرط نبود ترافیک می‌توان به طور کلی حدود ۳ ساعت طی کرد. مزیت دیگر این منطقه علاوه بر دسترسی با خودرو شخصی، استفاده از قطار تندرو و اتوبوس است.
فاصله مهدی‌شهر و شهمیرزاد تا سمنان نیز به ترتیب ۱۷ و ۲۲ کیلومتر است که به لحاظ زمانی، ۱۸ تا ۲۵ دقیقه از جاده اصلی سمنان فاصله دارد. این مناطق چنان طبیعتی دارند که کاملاً با آب و هوای کویری سمنان متفاوت است. به‌گونه‌ای که با ورود به این دو شهر کمتر کسی است که به واسطه این جذابیت و زیبایی شگفت‌زده نشود. طبیعت کوهستانی این دو شهر که در ارتفاعات البرز شرقی قرار دارد با آب و هوای بسیار خنک و معتدل در بهار و تابستان و سرسبزی خیره کننده آن از جذابیت‌های شگفت‌انگیز ایران است که درست در جوار کویر مرکزی و آب و هوای سوزان آن قرار دارد.
وجود ایل «سنگسر» در منطقه و جاذبه فرهنگی و مردم‌شناختی آن به همراه تنوع گونه‌های جانوری و گیاهی یکی از عوامل اصلی جاذبه گردشگری این منطقه است. «کل و بز»، انواع پرندگان، «پلنگ»، گربه وحشی و … از جمله جاذبه‌های طبیعی این مناطق است. هتل، رستوران و اقامتگاه‌های بوم‌گردی به همراه مراکز خدماتی مورد نیاز گردشگران، به مانند آنچه در شهرهای استان شمالی وجود دارد، در دسترس است.
سه ساعت تا نطنز و ابیانه از جنوب تهران
از جنوب تهران هم با فاصله سه ساعت می‌توان مناطق خوش و آب و هوا و ییلاقی با جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی را یافت. در فاصله ۳۳۰ کیلومتری از تهران به سمت جنوب، بعد از قم و کاشان می‌توان به منطقه ییلاقی رشته کوه‌های کرکس در شهرستان «نطنز» رسید. بازدید از طبیعت زیبای کوهستان کرکس در مجاورت کویر به همراه مناظر باغات شهر که این شهر را تبدیل به یک «باغ‌شهر» کرده، چیزی است که در کنار هوایی خوش و معتدل در فصل بهار و تابستان می‌تواند جذابیت زیادی در کنار جاذبه‌های تاریخی مانند «مسجد جامع»، «آتشکده» و … روستای تاریخی «ابیانه» در این شهر ایجاد نماید.
هرچند که به اشتباه بارها روستای ابیانه با نام ابیانه کاشان معرفی شده، اما باید گفت این روستای تاریخی در محدوده جغرافیایی و سیاسی نطنز قرار داشته و دسترسی به آن از طریق این شهرستان امکان‌پذیر است.
نکته جالب توجه اینجاست که اگر در این منطقه قدری با فوت و فن طبیعت‌گردی آشنا باشید، امکان دیدن حیات وحش از نزدیک و بدون استفاده از دوربین هم مهیاست. «قوچ و میش کرکس» و کل و بز وحشی از جمله حیواناتی هستند که در زمان‌هایی خاص می‌توان آنها را از نزدیک مشاهده کرد. «پلنگ»، «کاراکال»، گراز، انواع پرندگان و … نیز از جمله جاذبه‌های حیات وحش در این منطقه هستند.
بازدید از طبیعت زیبای کوهستان کرکس در مجاورت کویر به همراه مناظر باغات شهر نطنز که این شهر را تبدیل به یک «باغ‌شهر» کرده، چیزی است که در کنار هوایی خوش و معتدل در فصل بهار و تابستان امکان‌پذیر است
اقامتگاه‌های بوم‌گردی، هتل و سایر مراکز خدماتی در این منطقه نیز به راحتی در دسترس است. وجود اتوبان تهران تا نطنز هم به میزان زیادی دشواری راه را کاهش می‌دهد. به غیر از این منطقه وجود منطقه گردشگری «قمصر» در فصل بهار و مراسم گلابگیری آن به همراه سایر جاذبه‌های فرهنگی چیزی است که ارزش یکبار دیدن را به جای اتلاف وقت در ترافیک، گرما، ازدحام و هوای شرجی مناطق شمالی ایران را دارد.
استان‌های شمالی مساحتی نزدیک به ۵۸ هزار و ۱۶۷ کیلومتر مربع و جمعیتی بالغ بر ۷ میلیون و ۶۸۳ هزار و ۹۷ نفر به ازای هر یک کیلومترمربع ۱۳.۵ نفر را در خود جای داده که به سبب تراکم یکی از پرتراکم‌ترین نقاط کشور است. این در حالیست که تنها در تعطیلات ۴ روزه عید فطر در سال جاری سه استان مازندران، گیلان و گلستان به ترتیب ۳ میلیون و ۶۸۳ هزار و ۶۴۷ نفر، ۳ میلیون نفر و ۲ میلیون نفر میزبان گردشگران به این سه استان بودند که بیش از جمعیت ساکن این سه استان هستند. چنین چیزی به منزله این است که این سه استان در روزهای تعطیل با ورود گردشگران گنجایش لازم را نداشته و بازاری برای سودجویی هم فراهم می‌شود. به دلیل افزایش قیمت منازل و اقامتگاه‌ها و هتل‌ها بسیاری از گردشگران چادر زدن در مناطق جنگلی و ساحلی را ترجیح می‌دهند که این مناطق هم به دلیل نداشتن امکانات لازم برای استراحت، پخت و پز و سرویس بهداشتی، به مکان‌هایی برای دفع زباله و آتش‌سوزی جنگل‌ها و تخریب محیط‌زیست بدل شده‌اند که آثار آن هر روز بیشتر هویدا می‌شود.
فرصت استفاده از مناطق گردشگری بکر در مناطق اطراف تهران چیزی است که با هر تدبیری بر ترافیک و ازدحام مناطق شمالی کشور برای گردشگری اولویت دارد.