به گزارش ایرنا، کومسای در اورامی(هورامی) از ۲ کلمه "کو" به معنی جمع شدن و مجمع و "مسای" به معنی یادگیری تشکیل شده است.
روایت می‌شود با توجه به وضعیت خاص منطقه و فرهنگ تعاون و همزیستی نشأت گرفته از طبیعت سخت هورامان و فرهنگ کوچ‌نشینی و هوارنشینی، هرساله اواسط فصل بهار مردم، روستا را ترک و به هوارهای دور و نزدیک در منطقه کوچ می‌کردند و مدتی بیش از ۶ ماه از سال را از همدیگر دور بودند و قبل از کوچ لازم می‌دیدند جلسه و مراسمی مقرراتی را سامان‌دهی کرده و امورات ضروری اجتماعی را میان خود تقسیم و به افراد واجد شرایط واگذار کنند و برای کوچ آماده می‌شدند.
در پس این ماجرا یک افسانه روایت می‌شود که پیرشالیار مردی بزرگوار بوده و کرامات خاصی داشته است که به‌عنوان مثال گفته می‌شود او توانسته "شاه‌بهارخاتون" را که دختری کر و لال بود شفا بدهد.
همچنین روایاتی وجود دارد که روزی یکی از مریدان پیرشالیار به نام درویش گومار نزد پیرشالیار رفته و از کمبود شیر دام‌های خود گله و شکایت می‌کند، پیرشالیار به او می‌گوید در نزدیکی مزار درویشی که دامپزشک بوده سنگی هست، قطعه‌ای از آن را بِبُر و به مشک دام‌های خود ببند تا شیرشان افزون شود؛ به‌همین دلیل هنوز هم در پایان مراسم کومسای تکه سنگ سفیدی را که در جوار مزار پیرشالیار وجود دارد می‌شکنند و برای تبرک با خود می‌برند که بنا بر اعتقاد اهالی هورامان، خاصیت برکت‌بخشی دارد.
در واقع کومسای را می توان نمادی از اعتقادات و باورهای مردم منطقه هورامان دانست، مراسمی که قدمت آن بنا به اسناد و مدارک مستند و روایات معتمدین و ریش سفیدان منطقه بیش از هزار سال است.
این آیین مهن و سنتی امروز جمعه ۱۵اردیبهشت به رسم هرسال و یا حضور پرشور گردشگران داخلی و خارجی و مردم استان در منطقه جهانی اورامان برگزار شد.
سرپرست اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کردستان در حاشیه این مراسم اظهار کرد: ثبت جهانی منظر فرهنگی هورامان و وجود ظرفیت‌های فرهنگی، تاریخی و طبیعی در این منطقه موجب شده تا هورامان به یکی از قطب‌های مهم گردشگری کشور تبدیل شود و همواره مورد توجه تعداد بی‌شماری از گردشگران قرار گیرد.
منصور مهرزاد افزود: کومسای از جمله برنامه‌هایی است که هرساله در نیمه اردیبهشت‌ماه در این منطقه جهانی به صورت ویژه و باشکوه هرچه تمام‌تر برگزار می‌شود.
وی عنوان کرد: این مراسم امروز جمعه با حضور مسئولان استانی و شهرستان، مردم منطقه و هزاران نفر از گردشگران و علاقه‌مندان به این آئین سنتی از داخل و خارج از کشور، در محوطه‌ای مجاور زیارتگاه سیدمصطفی مشهور به پیرشالیار از نوادگان و سادات حضرت امام جعفرصادق (ع) برگزار شد.
سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کردستان یادآور شد: برپایی نمایشگاه صنایع‌دستی و سوغات منطقه، دف‌نوازی، اجرای شمشال هورامی و شعرخوانی از جمله برنامه‌های جنبی این مراسم آئینی بود که با استقبال بی‌نظیر گردشگران همراه بود.
وی ابراز امیدواری کرد، همواره بتوانیم با همکاری شایسته مردم، بخش خصوصی و دستگاه‌های مربوطه با ارائه خدمات مناسب و کسب رضایتمندی گردشگران در سفر به کردستان، انگیزه حضور دوباره و زمینه انتخاب استان به عنوان مقصد گردشگری را فراهم آوریم.
شایان ذکر است، علاوه بر این مراسم، مراسم جشن عروسی پیر شالیار هم یکی از جشن‌های رایج در منطقه جهانی هورامان است که هر ساله در اواسط بهمن‌ماه و هم‌زمان با جشن سده برگزار می‌شود.
این مراسم در واقع سالگرد ازدواج پیر افسانه‌ای به نام شالیار است که ریشه در اسطوره‌ها و اعتقادات و آیین قدیم مردم این سرزمین دارد.
منطقه هورامان تخت در ۶۰ کیلومتری جنوب شهر مریوان و غرب شهرستان سروآباد با جمعیتی بیش از سه هزار و ۵۰۰ نفر در میان کوه‌های سر به فلک کشیده تخت‌ثانی، پیررستم، مله‌اسب و کوسالان محصور است و نماد و قلب تپنده منطقه جهانی هورامان به‌عنوان منظری تاریخی و فرهنگی محسوب می‌شود.