انتخابات ترکیه قرار است ۱۴ می ۲۰۲۳ (بیست و چهارم اردیبهشت‌ماه) برگزار شود؛ رویدادی سیاسی که به دلیل شرایط داخلی ترکیه و معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی فقط برای ترک‌ها مهم نیست و بسیاری خارج از مرزهای این کشور به فرجام آن چشم دوخته‌اند.
در همین ارتباط، نشست «نگاهی از بیرون به درون انتخابات ترکیه» به همت انجمن ایرانی مطالعات غرب آسیا عصر روز شنبه ۱۶ اردیبهشت در تالار فردوسی خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد و کارشناسان در مورد این انتخابات دیدگاه‌های خود را مطرح کردند.
در این انتخابات دو ائتلاف بزرگ علیه حزب حاکم تشکیل شده است؛ یکی ائتلاف ملت که از ۶ حزب شکل گرفته و دیگری ائتلاف کُردی و چپ‌گرای کار و آزادی که در هدف با ائتلاف ملت موازی هستند اما بنابه دلایلی تصمیم گرفته مستقل باشند
«شبنم چادری» پژوهشگر مسائل زنان انجمن ایرانی مطالعات غرب آسیا یکی از سخنرانان بود که متن گفته‌های او در ادامه می‌خوانیم:
انتخابات ترکیه؛ ۶۴ میلیون واجد شرایط برای مشارکت چشمگیر
شبنم چادری ابتدا به تشریح شرایط عمومی انتخابات ترکیه پرداخت و گفت: در این انتخابات حدود ۶۴ میلیون نفر برای رای دادن واجد شرایطند که سه میلیون نفر از آنان خارج از خاک ترکیه به سر می‌برند و تا ۹ می ۲۰۲۲ باید آراء خود را به صندوق‌های رای بیاندازند. هر کدام از نامزدها که بیش از ۵۰ درصد آراء را به دست آورد، پیروز انتخابات است، در غیر این صورت در ۲۸ می دور دوم انتخابات میان۲ نامزد برتر برگزار خواهد شد.
وی انتخابات ترکیه را به لحاظ منطقه‌ای و بین‌المللی حساس خواند و توضیح داد که پیش‌بینی می‌شود مشارکت در این انتخابات بسیار بالا و چشمگیر باشد و از آنجایی که این انتخابات بسیار حساس است تعجبی نخواهد داشت که تمام حزب‌های مخالف در یک توافق جمعی توان خود را برای پیروزی بر رجب طیب اردوغان به کار گیرند.
یک انتخابات دوقطبی و دو ائتلاف بزرگ علیه حزب حاکم
به گفته این پژوهشگر، در این انتخابات چهار نامزد حضور دارند اما شاهد رقابتی دوقطبی یعنی رویارویی اردوغان با کمال قلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوریخواه خلق دومین حزب بزرگ پارلمان هستیم. در این انتخابات دو ائتلاف بزرگ تشکیل شده است؛ یکی ائتلاف ملت که از ۶ حزب شکل گرفته و دیگری ائتلاف کُردی و چپ‌گرای کار و آزادی که در هدف با ائتلاف ملت موازی هستند اما بنابه دلایلی تصمیم گرفته مستقل باشند.
در مانیفست ائتلاف ملت دو نکته مهم وجود دارد؛ یکی تقسیم قدرت که اعضای ائتلاف بر سر آن به یک جمع‌بندی رسیده و تصمیم گرفته‌اند که بعد از پیروزی، رهبران پنج حزب جزو معاونان قلیچدار اوغلو باشند و دوم اینکه این ائتلاف متعهد شده در صورت پیروزی به سیستم ریاستی که اردوغان از سال ۲۰۱۷ روی کار آورده پایان دهند و همچنین قوانینی مانند حق وتوی ریاست جمهوری جایگزین قوانین پیشین شود. ریشه ائتلاف ملت به انتخابات شهرداری‌ها باز می‌گردد که در انتخابات ۲۰۱۹ مهمترین پیروزی بود که حزب جمهوریخواه خلق توانست در مقابل حزب عدالت و توسعه به دست آورد.
ائتلاف اصلی رقبای اردوغان شامل کدام احزاب است؟
چادری به ۶ حزب ائتلاف ملت اشاره کرد و درباره آنها توضیح داد: ستون ائتلاف سوسیال‌دموکرات‌های خلق به رهبری قلیچدار اوغلو هستند. او خود را به عنوان یک علوی معرفی کرد که این نوع معرفی خط فرضی میان او به عنوان نماینده اقلیت در مقابل یک رئیس جمهور اهل سنت پوپولیست ترسیم کرده است. همین امر هم باعث شد تا بسیاری از مخالفان به او گرایش پیدا کنند و امید بسیاری برای آنها ایجاد شود. حزب دوم حزب ملی‌گرای سکولار خوب به رهبری خانم مرال آکشنر است. حزب سوم سوئیچر پارتی به رهبری داوود اوغلو، حزب چهارم محافظه‌کاران اسلامی سعادت، حزب پنجم حزب دموکراسی و پیشرفت به رهبری علی باباجان و حزب ششم حزب دموکرات پارتیسی به رهبری آقای اویسال است.
برخی ناظران مسائل سیاسی می‌گویند اگر ائتلاف ملت به قدرت برسد چون ائتلاف‌کننده‌ها وجه مشترک ندارند یا در دستور کار ممکن است با هم متفاوت باشند، این اتفاق می‌تواند در سیاستگذاری داخلی و خارجی آنکارا اثرات سوء برجای گذارد
در این رقابت‌ها دگراندیشان و مردم ترکیه امید بسیاری به ائتلاف ملت دارند اما انتقادهایی هم بر این ائتلاف وارد شده است. بسیاری معتقد هستند که این ائتلاف یک هدف مشترک دارد و آن هم برکناری اردوغان است اما زمانی که این هدف مشترک به دست آمد ائتلاف‌کننده‌ها وجه مشترک ندارند یا در دستور کار ممکن است با هم متفاوت باشند و این اتفاق می‌تواند در سیاستگذاری داخلی و خارجی اثرات سوء برجای گذارد.
نگاهی به ائتلاف کار و آزادی و دیگر رقبا
به گفته چادری، ائتلاف کار و آزادی ائتلافی رادیکال و کُردگرا است که در زمره ائتلاف ملت نیستند اما همگام و همسو و هم هدف با آن هستند. این ائتلاف از احزاب زیادی تشکیل شده که مهمترین آنها حزب کُردگرای دموکراتیک خلق به رهبری صلاح‌الدین دمیرتاش است.
یکی دیگر از نامزدها سینان اوغان از حزب ظفر است. او شخصیتی آکادمیک و موسسه تحقیقاتی به نام ترک سام دارد و یک ناسیونالیست افراطی است که احزاب کوچک افراطی ناسیونالیست را رهبری می کند. او در سیاست خارجی به همگرایی کشورهای ترک منطقه اعتقاد دارد.
محرم اینچه هم یکی دیگر از نامزدها است که در سال ۲۰۱۸ نماینده حزب جمهوریخواه خلق بود و توانست ۳۰ درصد آراء را به خودش اختصاص دهد. او در این دوره از انتخابات از ابتدا قرار بود نماینده حزب ظفر باشند اما به دلیل نرسیدن به توافق نماینده حزب هوملند پارتی شد.
این پژوهشگر در پایان یادآور شد که بسیاری از ناظران بین‌المللی و سیاستمداران ترک معتقدند که انتخابات به نفع قلیچدار اوغلو به اتمام رسیده است و او پیروز انتخابات است. البته عده‌ای هم معتقدند که اردوغان به عنوان یک سیاستمدار با تجربه و قدرت‌طلب در مسابقه‌ای که بازنده باشد شرکت نمی‌کند.