به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب سال گذشته در پیام آغاز سال ۱۴۰۱، سال جدید را سال «تولید؛ دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین» نام‌گذاری کردند. ایشان در پیام نوروزی خود بر تولید دانش‌بنیان و متّکی بر دانش و پیشرفت های علمی و همچنین تولید اشتغال‌آفرین تاکید کردند.
موضوعی که وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رییس‌جمهور نیز بر آن تاکید کردند و مراکز علمی و تحقیقاتی را به فکر بازنگری در روندها به شکلی انداخت که ضمن تحقق فرمان رهبر انقلاب اسلامی، از این فرصت برای پیشبرد گفتمان دانش‌محور در اقتصاد کشور استفاده کنند.
مقام معظم رهبری در این سخنرانی تاکید کردند: «البته من درخواست مؤکّد دارم، سال گذشته هم این را گفتم که اکتفا نکنند دوستان به اینکه حالا روی کاغذهایِ سربرگهایِ دستگاههایِ گوناگون بنویسند این عبارت را یا مثلاً فرض کنید که یک تابلو درست کنند در خیابان مثلاً بزنند؛ اینها کار نیست. عمده این است که به معنای واقعی کلمه روی این سیاستگذاری بشود».
اکنون و یک سال بعد از اعلام شعار سال و تلاش نهادها و وزارت‌خانه‌های مختلف، فرصت خوبی است تا ببینیم تاکیدات مقام معظم رهبری و توصیه‌های وزیر علوم و دیگر مقامات و مدیران برای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان به کجا رسیده است.
ابوالفضل باقری، مدیر شبکه سیاست‌پژوهش علم، فناوری و نوآوری مرکز تحقیقات سیاست علمی که خود دانش‌آموخته مدیریت تکنولوژی با گرایش سیاستگذاری است، پیشتر در گفت‌وگو با ایرنا گفته بود قرار است همه وزارتخانه ها آیین‌نامه‌ای به نام آیین نامه حمایت از تولید دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین در بخش خود را با همکاری معاونت علمی و فناوری رییس جمهور تدوین و تنظیم کنند و در اختیار هیات دولت قرار دهند تا در هیات دولت تصویب شود. آیین‌نامه‌های قانون جهش تولید دانش بنیان در حال تدوین و بندهای بدون نیاز به آیین نامه نیز در حال اجرا است.
وی در گفت وگوی جدیدی با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا در مورد تلاش‌ها برای تحقق شعار سال ۱۴۰۱ اظهار داشت: فعالیت‌های دانش‌بنیان فعالیت‌های بلندمدتی است و زمان زیادی طول می‌کشد تا نتیجه آن را ببینیم. سال گذشته فرصت خوبی برای توسعه فعالیت‌های دانش‌بنیانی بود. ما با همه دستگاه‌های اجرایی مرتبط در این زمینه ارتباط داشتیم، تلاش همه دستگاه‌ها نسبت به قبل جهش و پیشرفت چشمگیری داشت.
حمایت اعتبار مالیاتی؛ جدی‌ترین حمایت از دانش‌بنیان‌ها
باقری توضیح داد: در سال گذشته تمام آیین‌نامه‌های مرتبط با قانون جهش تولید دانش‌بنیان تصویب شد. جدی‌ترین حمایت این قانون که حمایت اعتبار مالیاتی است، از بهمن گذشته اجرایی شد و بر این اساس شرکت‌ها در سامانه معاونت علمی اطلاعات طرح تحقیق و توسعه خود را جهت برخورداری از این حمایت بارگذاری می‌کنند.
وی ادامه داد: همچنین برنامه های توسعه دانش بنیان در بخش های مختلف اقتصادی و صنعتی که به نام آیین‌نامه‌های شعار سال معروف شد، با همکاری وزارتخانه های مربوطه و معاونت علمی تدوین و در هیات دولت مصوب شد. تمام دستگاه‌های اجرایی که این موضوع برای آنها مصداق داشت، آیین‌نامه را مصوب کردند و در ذیل آیین‌نامه برنامه‌های اجرایی را شروع کردند البته برخی هم هنوز شروع نکرده‌اند.
قوانین و آیین‌نامه‌ها از لحاظ تدوین و تصویب ۱۰۰ درصد انجام شده اند ولی از لحاظ اجرا هنوز کار کامل پیش نرفته است.
باقری خاطرنشان کرد: هنوز در هماهنگی و هم‌افزایی بین دستگاه‌ها باید کار کرد. یعنی به‌رغم اینکه تلاش‌های فردی دستگاهی خوب بوده است، دستاوردها و نتایج از میزانی که انتظار داشتیم کمتر است؛ زیرا هماهنگی دستگاه‌ها ضعیف بوده است.
نقش مراکز تحقیقاتی در تحقق شعار سال ۱۴۰۲
باقری در پاسخ به این سؤال که مراکز تحقیقاتی چطور می‌توانند به شعار سال «رشد تولید، مهار تورم» کمک کنند، گفت: مراکز تحقیقاتی نقش‌ها و کارکردهای متفاوتی دارند. مراکزی مانند مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور به اتخاذ تصمیم‌ها و سیاست‌های درست‌تر می‌توانند کمک کنند. همچنین مشکلاتی را که در اجرای سیاست‌ها وجود دارد، به سیاستگذار گوشزد کنند.
وی ادامه داد: البته دستگاه‌های اجرایی متفاوت هستند برخی رغبت بیشتری به توصیه‌ها و پیشنهادهای مراکز تحقیقاتی دارند و برخی کمتر. اما در مجموع ارتباط مؤثری نیست و مراکز تحقیقاتی در مسیری حرکت می‌کنند که با روند کاری مراکز سیاستگذاری کاملاً متفاوت است.
در مجموع و به‌طورکلی ارتباط زنده و ارگانیکی بین این دو وجود ندارد؛ البته همیشه استثناهایی وجود دارد.
به گزارش ایرنا، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور که تاسیس آن با نامی متفاوت به پیش از پیروی انقلاب اسلامی برمی‌گردد و بعد از آن در بازه‌های زمانی مختلف با تغییراتی در عنوان و شرح وظایف روبرو بوده است، امروز به عنوان کانون تفکر در زمینه سیاست‌پژوهی و سیاست‌سازی علم، پژوهش و فناوری در سطح ملی وظیفه دارد.
۶ گروه علمی‌پژوهشی با عنوان‌های ارزیابی سیاست‌ها و پایش علم، فناوری و نوآوری، تأمین مالی و اقتصاد علم، فناوری و نوآوری، سیاست علوم و تحقیقات، سیاست فناوری و نوآوری، مطالعات آینده علم و فناوری و مطالعات نظری علم، فناوری و نوآوری، اجزای این مرکز را تشکیل داده‌اند.
همانطور که از نام این مرکز برمی‌آید، یکی از وظایف گروه های مختلف در این مرکز متشکل از اعضای هیات علمی متخصص وظیفه کمک‌رسانی و هم‌افزایی با نهادهای بالادستی برای طراحی و تهیه سیاست های کلان همچنین پایش سیاست های جاری است.