به گزارش خبرنگار ایرنا، گرد و غبار محلی از صبح امروز وضعیت کیفی هوای همدان را در شرایط بسیار ناسالم قرار داد که طبق اخرین گزارش وضعیت کیفیت هوای شهرهای ملایر، تویسرکان، نهاوند و اسدآباد بسیار ناسالم و شهرهای همدان و کبودراهنگ در وضعیت ناسالم برای همه گروه ها قرار گرفت که منشا آلودگی، ذرات معلق بالاتر از ۱۰ میکرون(گرد و غبار) است.
طبق این گزارش اداره کل حفاظت محیط زیست منشا گرد و غبار خارج از استان بوده و این آلودگی ناشی از کانون های ریزگرد موجود در داخل استان نیست.
کارشناس اداره کل هواشناسی همدان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: گرد و غبار از شب گذشته وارد هوای استان شده و موجب کاهش کیفیت هوای استان شده است.
محمد حسن باقری شکیب افزود: غلظت گرد و غبار از بعدازظهر امروز یکشنبه کاهش یافته و به وجود تداوم الودگی هوا تا سه شنبه هفته جاری اما رفته رفته هوا رقیق تر می شود.
مدیرکل حفاظت محیط زیست همدان در این باره گفت: عامل بروز آلودگی هوا در همدان ناشی از ۲ رخداد بوده با این توضیح که در فصل سرد سال ناشی از تردد خودروهای فرسوده، تک سرنشین، ترافیک شهری و بروز پدیده اینورژین (وارونگی دما) و در فصل گرم سال گرد و غبار محلی است که عمده آن از کشورهای همسایه وارد کشور و استان می شود.
سیده مریم محمدی با بیان اینکه منشا گرد و غبار همدان در این فصل سال خارج از استان و کشورهای غربی است و در استان منشا چندان گرد و غبار نداریم افزود: دبیرخانه ملی ستاد گرد و غبار در خصوص دیپلماسی محیط زیست نشست و گفتمان ها با کشورهای همسایه با هدف کنترل ریزگرد در مرز یک هزار و ۹۰۰ کیلومتری با عراق و ضرورت اقدام دو جانبه برای پیشگیری از آلودگی هوا داشته است.
وی بیان کرد: همدان علاوه بر دستگاه پایش کیفی هوا به دستگاه اندازه گیری میزان غبار ریزشی برای بررسی میزان گرد و غبار که فرود می آید مجهز شده که در شهرستان کبودرآهنگ به علت فراوانی میزان گرد و غبار نصب شده است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست همدان اضافه کرد: با این دستگاه می توان میزان غباری که فرود می آید و نتیجه این غبار بر روی سلامت مردم، آب و خاک و دیگر مولفه ها را بررسی کرد.
همدان علاوه بر دستگاه پایش کیفی هوا به دستگاه اندازه گیری میزان غبار ریزشی برای بررسی میزان گرد و غبار که فرود می آید مجهز شده که در شهرستان کبودرآهنگ به علت فراوانی میزان گرد و غبار نصب شده است.
محمدی گفت: برنامه اقدام و عمل تثبیت ریزگرد ها تهیه شده و سالانه گزارش تهیه و در اختیار دبیرخانه محیط زیست قرار می گیرد بنابراین نهادهای متولی برای اجرای این برنامه در صورت نیاز به دریافت بودجه باید از هم اینک اقدام های لازم را انجام دهند.
۲۷۰ میلیون هکتار مساحت کانون های خارجی گرد و غبار
بگفته معاون امور مراتع سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور بخشی از کانون های گرد و غبار منشا خارجی دارند که بر اساس مطالعات صورت گرفته وسعت کانون های خارجی به ۲۷۰ میلیون ۳۸۶ هزار و ۱۱۶ هکتار می رسد.
حسن وحید به خبرنگار ایرنا در همدان هم گفت: کشورهای عراق، سوریه، عربستان، اردن، کویت، یمن، عمان، امارات متحده عربی، قطر، بحرین، تاجیکستان، ازبکستان، قزاقستان، ترکمنستان، ترکیه، آذربایجان، ارمنستان، گرجستان، روسیه، افغانستان، پاکستان، هند و خاورمیانه کانون های خارجی گرد و غبار را تشکیل می دهند.
وی اضافه کرد: مساحت کانون های گردوغبار خارجی در عراق بیش از ۲۳ میلیون هکتار، سوریه سه میلیون و ۷۲۳ هزار هکتار، عربستان، اردن و کویت ۹۳ میلیون و ۵۵۹ هزار هکتار، یمن، عمان، امارات متحده عربی، قطر، بحرین ۱۹ میلیون و ۸۵۰ هزار هکتار، تاجیکستان، ازبکستان، قزاقستان و ترکمنستان ۶۶ میلیون و ۶۴۲ هزار هکتار کشورهای ترکیه، آذربایجان، ارمنستان، گرجستان و روسیه سه میلیون و ۳۶۷ هزار هکتار، افغانستان، پاکستان و هند ۶۱ میلیون و ۶۸۵ هزار هکتار و خاورمیانه ۲ هزار و ۷۰۳ هکتار است.
وحید چاره کار و بهترین برنامه و راهکارها را مدیریت جامع حوزه آبخیز، اجرای طرح های آبخیزداری و آبخوانداری، تهیه طرح های چند منظوره منابع طبیعی و احاله مدیریت مراتع به بهره برداران، احیای بیابان ها و کنترل کانون های بحران و در نهایت مشارکت همگانی در مدیریت منابع طبیعی دانست.
برخاست سالانه ۱۱۳ تن گرد و غبار از کانون های ریزگرد همدان
معاون محیط زیست انسانی اداره کل محیط زیست همدان نیز به خبرنگار ایرنا گفت: بر اساس آخرین مطالعات صورت گرفته ۴۸ هزار و ۸۶۸ هکتار از اراضی این استان به کانون های گرد و غبار تبدیل شده است.
سید عادل عربی اضافه کرد: این اراضی شامل ۱۷ هزار ۲۷۲ هکتار اراضی شور(شوره زار)، ۱۶ هزار و ۲ هکتار اراضی کشاورزی دیم، ۱۱ هزار ۴۴۲ هکتار اراضی کشاورزی، آبی و باغی، سه هزار ۵۷۳ هکتار مرتع با تاج پوشش ۲۵ تا ۵۰ درصد و ۵۵۸ هکتار مرتع با تاج پوشش بالای ۵۰ درصد و ۳۱ هکتار مناطق مسکونی و شهری است.
بر اساس آخرین مطالعات صورت گرفته ۴۸ هزار و ۸۶۸ هکتار از اراضی این استان به کانون های گرد و غبار تبدیل شده است
وی ادامه داد: داده های اماری از برخاست به طور متوسط سالانه ۱۱۳ تن گردوغبار از سطح ۴۸ هزار و ۸۶۸ هکتاری کانون های گرد و غبار همدان حکایت دارد که این ریزگردها در سطح استان و مناطق همجوار ریزش می کند.
معاون محیط زیست انسانی اداره کل محیط زیست همدان ادامه داد: ۱۸ هزار و ۳۹۵ هکتار از کانون های گرد و غبار این استان دارای شدت متوسط، هفت هزار و ۴۶ هکتار دارای شدت کم و ۲۳ هزار و ۴۲۶ هکتار دارای شدت خیلی کم غبارخیزی است.
عربی گفت: بر اساس تکالیف تعیین شده در آیین‌نامه اجرایی «آمادگی مقابله با پدیده گردوغبار» نسبت به تدوین برنامه عمل مقابله با گردوغبار در قالب نوع برنامه‌ها و تعیین میزان بودجه مورد نیاز برای اجرای آن‌ها اقدام شد که در این راستا، از دستگاههای عضو کارگروه مقابله با پدیده گردوغبار درخواست شد در قالب ۲ هدف تبیین شده شامل پیشگیری از وقوع پدیده گردوغبار با تبیین سیاست‌ها و برنامه‌ها و ایجاد آمادگی و توانمندسازی استان جهت کنترل، کاهش و مقابله با آثار زیان‌بار پدیده گردوغبار برنامه‌های خود را در قالب جداول مشخص برای یک برنامه ده ساله ارائه کنند.
وی درباره نوع عملیات اجرایی و مدیریتی مقابله با گردوغبار براساس شدت غبارخیزی و دستگاههای اجرایی مسئول گفت: اداره کل منابع طبیعی به عنوان یکی از نهادهای مسئول انجام کار حفاظت در ۱۷ هزار و ۲۶۲ هکتار از اراضی شور، مدیریت چرا و انجام اقدامات کنترلی و بازدارنده در سه هزار و ۵۷۳ هکتار از مرتع با تاج پوشش ۲۵ تا ۵۰ درصد و ۵۵۸ هکتار مرتع با تاج پوشش بیش از ۵۰ درصد بر عهده دارد.
معاون محیط زیست انسانی اداره کل محیط زیست همدان افزود: جهاد کشاورزی نیز مکلف به اجرای طرح کشاورزی حفاظتی شامل احداث بادشکن زنده، اصلاح شخم، حفظ بقایای گیاهی در خاک، اصلاح گونه های زراعی در یک هزار و ۴۶۵ اراضی کشاورزی آبی و دیم و ۲ هزار و ۱۲۳ هکتار از اراضی کشاورزی دیم همچنین مدیریت وضع موجود ۹ هزار و ۹۷۷ هکتار از اراضی آبی و ۱۳ هزار و ۸۸۰ هکتار اراضی دیم است.
بگفته عربی، طبق اطلاعات ارائه شده از سوی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری، حجم کل هزینه ها در دوره ۱۰ ساله معادل چهار میلیارد و ۱۷۸ میلیون ریال برآورد شده ۸۲۶ میلیون ریال برای پروژه های مدیریتی، یک هزار و ۹۶۰ میلیون ریال برای طرح های حفاظتی و یک هزار و ۳۹۲ میلیون ریال برای برنامه پایش و ارزیابی (نظارتی) اختصاص یافته و از کل هزینه ها سه میلیارد و ۳۵۲ میلیون ریال معادل ۸۰ درصد سهم دستگاههای اجرایی و ۸۲۶ میلیون ریال معادل ۲۰ درصد سهم مشارکت های مردمی است.
همچنین وی برنامه های اداره کل حفاظت محیط زیست بر اساس وظایف قانونی این دستگاه جهت مقابله باگرد و غبار را شامل مدیریت تالابها، زیستگاه ها و نگهداری از تجهیزات ایستگاه های پایش گرد و غبار در دوره ۱۰ ساله پیش بینی کرد
معاون محیط زیست انسانی اداره کل محیط زیست همدان اظهار داشت: ۲۷ هزار و ۴۴۴ هکتار از عرصه های غبارخیز این استان در حوضه مدیریت سازمان جهاد کشاورزی واقع شده است این سطح با کاربری اراضی کشاورزی آبی، دیم و باغات حدود ۵۶ درصد از کل عرصه های غبارخیز را به خود اختصاص داده است.
۲۷ هزار و ۴۴۴ هکتار از عرصه های غبارخیز این استان در حوضه مدیریت سازمان جهاد کشاورزی واقع شده است این سطح با کاربری اراضی کشاورزی آبی، دیم و باغات حدود ۵۶ درصد از کل عرصه های غبارخیز را به خود اختصاص داده است.
عربی ادامه داد: در این عرصه ها، برنامه های حفاظتی، مدیریتی و اجرایی پیش بینی و حجم کل هزینه ها ۴۲ میلیارد و ۵۵۵ میلیون ریال برآورد شده که ۷۷ درصد سهم دستگاه های اجرایی و ۲۳ درصد مشارکت ها است همچنین هزینه برنامه های حفاظت وضع موجود اراضی کشاورزی در تعهد کشاورزان و باغداران است.
برنامه اداره کل هواشناسی و فرودگاه برای پیش بینی وضعیت گردوغبار در استان همدان اجرای ۲ طرح در قالب برنامه احداث و تجهیز ایستگاهها در افق ده ساله (۱۴۰۰ تا ۱۴۱۰) پیش بینی شده که هزینه احداث این تجهیزات ۵۰ میلیارد و ۹۴۴ میلیون ریال برآورد شده است.
هر هکتار جنگل ۶۷ تن گرد و غبار را جذب می کند
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان با بیان اینکه هر هکتار جنگل به طور متوسط ۶۷ تن گرد و غبار را جذب می کند، گفت: یکی از برنامه های محوری این اداره کل، ترمیم و حفظ طبیعت، کاشت نهال و تقویت پوشش گیاهی در راستای بهره مندی مردم از هوای پاک و سالم است.
«اسفندیار خزائی» اظهار داشت: درخت و جنگل خدمت بزرگی را به انسان و اکوسیستم طبیعت می کند چرا که علاوه بر جذب گرد و غبار، هر هکتار جنگل حدود ۲.۵ تن اکسیژن معادل مصرف ۱۰ نفر در یکسال را نیز تولید می کنند.
وی یکی از برنامه های منابع طبیعی در حوزه ارتقای سلامت را برنامه ریزی برای تثبیت کربن دانست و افزود: هوای پاک یکی از نیازهای ضروری مردم به ویژه بیماران است بنابراین باید با فراگیر کردن فرهنگ کاشت نهال و حفظ آن و توسعه درختکاری در این مسیر گام برداشت.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان گفت: وضعیت کنونی مناطق شهری از منظر تغییر اقلیم، کمی بارش و آلودگی‌ها ما را ناگزیر به توسعه جنگل و اجرای طرحهای آبخیزداری برای حفظ آب و خاک کرده است.
مالکیت دولتی یا خصوصی پهنه های غبار خیز مشخص شود
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار همدان نیز گفت: حین مطالعه پهنه های غبارخیز باید مالکیت دولتی یا خصوصی بودن این مناطق بررسی و در ادامه با انعقاد قرارداد با تشکل های مردم نهاد به خصوص بسیج سازندگی نسبت به کاشت گونه های کم آب بر با سود دهی بالا از جمله زعفران در این مناطق کار شود.
فرزاد تیموری با بیان اینکه همدان دارای چهار دشت غبار خیز است اظهار داشت: اجرای برنامه جامع عمل پیشگیری و مقابله با گرد و غبار در راستای کاهش آلودگی هوا جزو تکالیف اضطراری است که برای تحقق آن باید برنامه اجرایی داشت.
وی افزود: برنامه ۱۰ ساله کاهش آلودگی هوا تدوین و یک سال از آن گذشته است که برای سال دوم اجرای این طرح باید برش یکساله نقش و تکالیف هر یک از دستگاه مشخص شود.
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار همدان ادامه داد: باید به صورت ریز و جزئی نقش هر یک از دستگاه ها در کاهش آلودگی هوا، میزان کاشت نهال در یک پهنه ، نوع گونه و برنامه های پیش بینی شده ارائه شود.
تیموری با بیان اینکه میزان بودجه مورد نیاز برای هر یک از طرح ها در رایزنی با سازمان برنامه و بودجه استان باید مشخص شود تاکید کرد: دستگاه ها گزارش اقدامات صورت گرفته در یکسال گذشته برای کاهش آلودگی هوا و علت اجرایی نشدن برخی برنامه ها را به دبیرخانه ارائه دهند.
وی افزود: باید وسعت کانون های بحرانی موجود در محدوده غبار خیز مشخص و اینکه در ۹ سال آینده چه کارهایی باید در این نقاط انجام شود و دستگاه ها چه تکلیفی دارند.
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار همدان با بیان اینکه پهنه ها غبارخیز مبتنی بر مطالعات علمی است اظهار داشت: کمیته فنی و علمی باید تشکیل و نسبت به بررسی مناطق بحرانی اقدام کند.
وی بیان کرد: با توجه به ابلاغ آیین نامه هماهنگی، پیشگیری و مدیریت پدیده گرد و غبار، این شیوه نامه خلاء های موجود در زمان بروز گرد و غبار، نقش هر یک از دستگاه ها در این باره، ارائه اختیار به استانداران برای اعلام تعطیلی مدارس یا استان هنگام بروز شرایط اضطرار را قانونمند کرد.
آلودگی هوا و مرگ ۳۴۵ شهروند همدانی
مسئول برنامه بهداشت هوا دانشگاه علوم پزشکی همدان نیز به ایرنا گفت: بررسی ها و مطالعه کمی سازی اثرات بهداشتی و اقتصادی منتسب به آلاینده های معلق پی ام ۲.۵ میکرون در شهر همدان نشان می دهد که آلودگی هوا در مرگ ۳۴۵ نفر از شهروندان همدانی در سال ۱۴۰۰ تاثیر داشته است.
مهدی خدابخشی با بیان اینکه این افراد به علت استنشاق ذرات معلق پی.ام ۲.۵ جان خود را از دست دادند افزود: ۱۶ نفر از این تعداد بیماری مزمن انسداد ریوی، ۹ نفر به علت سرطان ریه، ۱۹۶ نفر مشکلات قلبی و ۶۲ نفر سکته مغزی ناشی از استنشاق گرد و غبار فوت کردند.
وی اضافه کرد: هوای آلوده با ورود به بدن ابتدا به بافت های بدن آسیب وارد کرده سپس مکانیزم تنفسی افراد را دچار اختلال می کند.
مسئول برنامه بهداشت هوا دانشگاه علوم پزشکی همدان اظهار داشت: مطالعات صورت گرفته گویای این است که میانگین غلظت ذرات پی ام ۲.۵ در جهان پنج پی پی ام است اما از سال ۹۴ تاکنون میانگین این مولفه در شهر همدان بالاتر از نرم جهانی بوده و برخی سالها به عدد ۱۷.۵ نیز رسیده است
خدابخشی افزود: با توجه به اینکه امروز هوای همدان ناسالم انتظار می رود سالمندان، کودکان، زنان باردار، افراد دارای بیماری زمینه ای، افراد دارای سابقه بیماری های تنفسی، بیماران دارای مشکلات حاد تنفسی، جانبازان شیمیایی از حضور و تردد در فضای باز خودداری کنند.
به گزارش ایرنا، ذرات معلق آلاینده به دو دسته تقسیم می کنند که شامل ذرات درشت قابل استنشاق (PM ۱۰) مانند ذرات معلقی که در مجاورت جاده‌ها یا صنایع مولد غبار یافت می‌شوند و قطرشان بزرگتر از ۲.۵ میکرون و کوچکتر از ۱۰ میکرون است.
همچنین ذرات ریز (PM ۲.۵) مانند ذرات معلقی که در دود و مه‌دود یافت می شوند و قطرشان ۲.۵ میکرون یا کمتر است. این ذرات یا به طور مستقیم از منابعی مانند آتش‌سوزی‌های جنگلی وارد هوا می‌شوند یا در نتیجه واکنش گازهای خروجی از نیروگاه‌ها، صنایع و خودروها در هوا شکل می‌گیرند.
مطالعه کمی سازی اثرات بهداشتی و اقتصادی به دستور وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در شهرهای بالای ۳۰۰ هزار نفر اجرا شد که در استان همدان تنها شهر همدان را شامل می شود.