مانع نخست، عدم شناخت
کاظم جلالی یکشنبه با بیان اینکه درمسیر توسعه مناسبات ایران و روسیه، پنج مانع وجود دارد که باید با اراده لازم آنها را از میان برداشت، از عدم شناخت به عنوان مانع نخست فرارو یاد کرد.
سفیر ایران در روسیه گفت: نه روس ها بازار و توانمندی ما را خوب می شناسند و نه ما روسیه و بازار آن را خوب می شناسیم.
وی ادامه داد: هر یک از تجار ایران که در طول یک یا دو سال اخیر به روسیه سفر کرده اند، همه با تعجب از اینجا رفته اند، چرا که فکر نمی کردند که این همه بتوانیم در بازار روسیه کار کنیم.
جلالی گفت: شرکت هایی آمدند اینجا قرارداد بستند و رقم های قرارداد آنها، خیلی بالا نیست چرا که باید توان خود را برای حضور در این بازار بزرگ افزایش دهند.
در ایران، اروپا و آمریکا را نزدیک می بینند. چون تعداد زیادی ایرانی در آنجا زندگی می کنند،
اما در کل روسیه که ۱۲ برابر ایران وسعت دارد، تنها هفت هزار ایرانی زندگی می کنند که ۶ هزار نفر از آنها دانشجو هستند.
بنابراین، در مقطع کنونی شناخت زیادی نسبت به روسیه نداریم.
وی با بیان اینکه بین ایران و روسیه روابط فرهنگی آنچنانی وجود ندارد، این موضوع را در عدم شناخت دو ملت از یکدیگر موثر دانست و گفت: وقتی شما می گویید آمریکا؛ همه در ایران، آمریکا را نزدیک می بینند. چون در حدود یک و نیم تا دو میلیون نفر ایرانی در آمریکا زندگی می کنند؛ یا اینکه در ایران، اروپا را همه نزدیک می بینند، مثلا می گویند پشت این دیوار است. چرا که تعداد زیادی ایرانی در آنجا زندگی می کنند.
سفیر ایران در مسکو تصریح کرد: در کل روسیه که تقریبا ۱۲ برابر ایران وسعت دارد، تنها حدود هفت هزار نفر ایرانی زندگی می کنند که حدود ۶ هزار نفر از آنها دانشجو هستند. بنابراین، در مقطع کنونی شناخت زیادی نسبت به روسیه نداریم.
مانع دوم، ترانزیت
جلالی در بخش دیگری از این گفت و گو از نبود زیرساخت های مطلوب ترانزیت و حمل و نقل کالا به عنوان مانع دیگر فراروی توسعه مناسبات ایران و روسیه یاد کرد.
وی با اشاره به وجود امکان حمل دریایی و زمینی بین دو کشور اظهار داشت: در دریای خزر، بنادر و ناوگان دریایی ایران و روسیه ضعیف هستند.
سفیر ایران در روسیه گفت: در دریای خزر، بنادر ایران خیلی قوی نیستند، به راه آهن متصل نیستند و امکانات انبارداری مطلوب و جرثقیل های بزرگ به آن صورت ندارند.
وی ادامه داد: ناوگان دریایی ما و روس ها هر دو ضعیف است. کشتی های رو رو به آن صورت نداریم. تعداد کشتی های فله برمان محدود است.
جلالی گفت: تنها بندر روس ها در دریای خزر، بندر ماخاچ قلعه است که من از این بندر بازدید کرده ام؛ در شرایط کنونی،این بندر قوی نیست ولی روس ها طرح توسعه دارند که آن را تقویت کنند.
وی اظهار داشت: بنادر دیگر در دسترس از مسیر دریای خزر در داخل روسیه در داخل رودخانه ولگا قرار دارند، رودخانه ای که در ۶ سال گذشته، لایروبی نشده است و کشتی ها با ظرفیت کامل ۶ یا هفت هزار تن قادر به عبور از آن نیستند.
سفیر ایران در روسیه گفت: روس ها قول داده اند که در سال ۱۴۰۲، لایروبی رودخانه ولگا انجام خواهد شد، در این صورت، با همین کشتی های موجود می تواند تجارت مان با روس ها را به دو برابر ارتقا دهیم.
جلالی خاطرنشان کرد: ما هم باید توسعه حمل و نقل دریایی را در ایران دنبال کنیم، باید کشتیرانی مان را تقویت کنیم. ما نیاز به کشتی داریم.
وی ادامه داد: دولت تصمیمات خود را گرفته است. ولی باید توجه داشت که در داخل دریای خزر ،وضعیت به گونه ای نیست که کشتی ها وجود داشته باشند و سریعا خریداری شود. بسیاری از کشتی هایی که ظرفیت آنها بالا است باید در داخل خزر ساخته شود.
سفیر ایران در روسیه گفت: برخی کشتی های کوچک را از مسیر رودخانه ولگا می توان به دریای خزر منتقل کرد ولی کشتی های بزرگ را خیر.
جلالی در ادامه به تشریح مسیر حمل ونقل جاده ای کالا میان دو کشور پرداخت و گفت: در مسیرجاده ای، یکی از گزینه ها مسیر روسیه، جمهوری آذربایجان و جمهوری اسلامی ایران است که می تواند مشکلاتی در جمهوری آذربایجان وجود داشته باشد.
برای بخش غربی کریدور شمال – جنوب، خلأ ۱۶۲ کیلومتر راه آهن در مسیر رشت – آستارا وجود دارد که بزودی قرارداد ساخت این خط ریلی بین ایران و روسیه امضا خواهد شد. امیدوار هستیم که در سال ۱۴۰۲ عملیات اجرایی ساخت این راه آهن آغاز شودوی با اشاره به وضعیت حمل و نقل ریلی کالا میان ایران و روسیه اظهار داشت: برای بخش غربی کریدور شمال – جنوب، خلأ ۱۶۲ کیلومتر راه آهن در مسیر رشت – آستارا وجود دارد که بزودی قرارداد ساخت این خط ریلی بین ایران و روسیه امضا خواهد شد.
سفیر ایران در روسیه گفت: امیدوار هستیم که در سال ۱۴۰۲ عملیات اجرایی ساخت این راه آهن آغاز شود؛ در عمل نیز حداقل سه تا چهار سال طول می کشد که به سرانجام برسد و افتتاح شود.
وی یادآور شد: ما یک خط ترانزیت شرقی هم داریم از روسیه به قزاقستان،ترکمنستان و مرز اینچه برون که بخشی از آن را می توان به سمت سرخس استفاده کرد و بخش شرقی را تقویت کرد و بخشی از حمل ریلی کالا را هم می توان با برقی سازی مسیر ریلی اینچه برون – گرمسار دنبال کرد و از طرف دیگر، چابهار هم به زاهدان متصل شود که از آن طریق هم کالاها را منتقل کرد.
جلالی با بیان اینکه ایران به لحاظ کریدوری در آینده وضعیت خوبی خواهد داشت، خاطرنشان کرد: باید در این عرصه با شتاب بیشتری حرکت کرد چرا که مسیرهای ترانزیتی دیگری درجهان در حال شکل گیری است و ما در این رابطه مقداری عقب ماندگی داریم که باید جبران کنیم.
سومین مانع، مشکل تبادلات پولی و بانکی
سفیر ایران در روسیه در ادامه از وجود مشکل برای تبادلات پولی و بانکی، به عنوان مانع دیگر فراروی رشد شتابان مناسبات تهران – مسکو یاد کرد و گفت: در گذشته، چون ما تحریم بودیم و روس ها تحریم نبودند ارتباطات بانکی دو کشور قطع بود؛ اما در شرایط کنونی (که روس ها با تحریم هایی روبرو شده اند)، ارتباطات در حال برقرار شدن است.
ایران و روسیه در حال دلارزدایی از مراودات تجاری خود هستند، باید با یک ارز مرجع داشته باشیم که ریال و روبل بتوانند با هم تطابق داشته باشد. الان در حال کار روی ارز مرجع هستیموی ادامه داد: در نخستین گام، پیام رسان های بانکی ایران و روسیه به صورت آزمایشی به یکدیگر متصل شدند و کارها دارد انجام می شود؛ گام دوم، اتصال شبکه شتاب ایران به کارت میر روسیه است که در آینده نزدیک متصل می شود.
جلالی خاطرنشان کرد: هر دو کشور در حال دلارزدایی از مراودات تجاری خود هستند، بنابراین باید با یک ارز مرجع داشته باشیم که روبل و ریال بتواند با هم تطابق داشته باشد. الان در حال کار روی ارز مرجع هستیم. امیدواریم در آینده نزدیک که سفر رئیس کل بانک مرکزی روسیه به تهران انجام خواهد شد و پیگیری این موضوع شتاب بیشتری بگیرد. چون اگر مراودات بانکی را حل کنیم،سرعت تجارتمان سرعت بیشتری خواهد گرفت.
مسائل گمرکی، مانع چهارم
سفیر ایران در روسیه از مسائل گمرکی به عنوان مانع چهارم در مسیر توسعه شتابان مناسبات تهران – مسکو یاد کرد و گفت: متأسفانه مسائل و مباحث گمرکی ما زیاد است، هنوز در گمرک آستارا معطلی زیاد است که بخشی به آن بر می گردد که گمرک آستارا را باید مجهز کنیم به گونه ای که کالاها در آنجا خیلی معطل نمانند، دوم اینکه گمرکات ایران، روسیه و جمهوری آذربایجان را با هم هماهنگ کنیم.
ظرفیت گمرک های ایران، جمهوری آذربایجان و روسیه باید افزایش یابد و در گام دوم، با یکدیگر هماهنگ شوندوی با اشاره به بازدید سال ۱۴۰۱ خود از مرزهای روسیه در جمهوری داغستان و گذرگاه های مرزی، ادامه داد: روسیه گام های خوبی در این زمینه برداشته است، ظرفیت عبور کامیون ها در طول شبانه روز از سه گذرگاه، حدود ۶۰۰ دستگاه برای سه کشور عمده ایران، جمهوری آذربایجان و ترکیه از این مسیر عبور می کردند، یعنی برای هر کشور صد کامیون، که صد کامیون وارد و صد کامیون خارج شود.
جلالی گفت: روس ها در ماه های اخیر، ظرفیت تردد کامیون ها را به افزون بر دو هزار دستگاه افزایش داده اند، از این رو، ما هم باید سرعت عمل داشته باشیم و گذرگاه های مرزی خود را تقویت و متعدد کنیم تا کامیون ها معطل نمانند؛ انتظار است که این روند، در جمهوری آذربایجان هم محقق شود.
وی اظهار داشت: امیدواریم در سفر آینده معاون نخست وزیر روسیه به ایران، مسئولان گمرکی این کشور نیز حضور داشته باشند تا بتوانیم هماهنگی های گمرکی را هم داشته باشیم و کارها را جلو ببریم.
مانع پنجم، کمبود لجستیک
سفیر ایران در مسکو از کمبود لجستیک به عنوان مانع پنجم فراروی توسعه مناسبات دوجانبه یاد کرد و گفت: یک بخش این کمبود در عرصه دریایی است که کشتی به اندازه کافی نیست خصوصا کشتی های رو رو که خودمان نداریم و کشتی های رو رو روسیه هم محدود هستند.
وی اظهار داشت: قیمت های حمل کالا توسط کامیون ها خیلی افزایش یافته است که نسبت به قبل از بحران اوکراین، پنج تا ۶ برابر شده است؛ هم قیمت ها افزایش یافته است و هم کامیون برای حمل کالا به اندازه کافی نیست. آن هم در شرایطی که درخواست طرف های ایرانی برای حمل کالا خیلی بالا است و در حال تلاش برای ورود به بازار روسیه هستند.
جلالی گفت: ما باید این پنج مانع اساسی را به مرور برطرف کنیم که بخش هایی از آن برنامه ریزی شده است که برطرف شود و این ها یک ریل گذاری خوبی برای آینده روابط است.
کریدور، اکنون برای مبادلات تجاری با روسیه، در آینده به مقصد اروپا
سفیر ایران در روسیه در ادامه گفت: اگر راه آهن رشت – آستارا اجرا شود ما عملا خط آهن از بندرعباس تا سن پترزبورگ خواهیم داشت.
وی با یادآوری اینکه کریدور شمال جنوب برای انتقال کالا به اروپا طراحی شد، گفت: کالاها برای انتقال به اروپا از طریق کانال سوئز باید ۱۷ هزار کیلومتر را بپیمایند، اما مسیر ایران هفت هزار کیلومتر است که هم از لحاظ زمان،قیمت و مسیر بسیار به صرفه است.
جلالی با بیان اینکه با توجه به وضعیت کنونی مناسبات روسیه و غرب، امکان انتقال کالا به اروپا از این کشور فراهم نیست، اظهار داشت: زمانی که در آینده مناسبات روسیه و غرب مجددا برقرار شود، می توان از این مسیر استفاده کرد.
سفیر ایران در روسیه گفت: روس ها می گویند که ۳۰۰ میلیون تن کالا برای حمل داریم که بخشی را از ترکیه و راه های دریایی عبور می دهند و در اندیشه آن هستند که ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون تن کالا را از مسیر ایران عبور دهند اما امروز ظرفیت های حمل کالا در این مسیر کمتر از ۱۰ میلیون تن است.
روس ها در اندیشه آن هستند که ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون تن کالا را از مسیر ایران عبور دهند اما امروز ظرفیت های حمل کالا در این مسیر کمتر از ۱۰ میلیون تن است.وی تصریح کرد: آنجا که باید خیلی جدی کار کنیم، دریای خزر است که تهران – مسکو در این دریا واسطه ای ندارند و روابط ما به عامل سومی بستگی ندارد ولی در عین حال نباید از مسیرهای دیگر شرقی و غربی کریدور شمال - جنوب هم غفلت کنیم.
جلالی با بیان اینکه عزم ایران و روسیه در توسعه مناسبات دوجانبه جدی است، تأکید مقام معظم رهبری بر بهره گیری از ظرفیت کریدور شمال – جنوب و نیز سخنان روسای جمهور روسیه و ایران در این زمینه گویای فهم عمیق سران دو کشور است که باید تکمیل این کریدور شتاب گیرد.