وجود صندوقی برای حمایت از شرکت‌ها و کسب و کارهای دانش بنیان یکی از نیازهای اصلی مطرح در استان هرمزگان از زمان تاسیس پارک و علم و فناوری در سال ۱۳۹۱ هجری شمسی بود که برای ایجاد آن نشست‌های متعددی برگزار شد، رییس پارک علم و فناوری این موضوع را پیگیری می‌کرد.
شورای پژوهش و فناوری هرمزگان در سال‌های گذشته به این موضوع پرداخته و مشاور رییس صندوق نوآوری و شکوفایی کشور هم در اردیبهشت سال ۱۳۹۴ بر لزوم راه‌اندازی صندوق نوآوری و شکوفایی تاکید کرده بود.
هرمزگان در این سال‌ها توانسته بود عاملیت صندوق نوآوری و شکوفایی را بگیرد اما اکنون خود دارای یک صندوق برای کسب و کارهای دانش بنیان است.
پرسش و پاسخ خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی با علی فتی، رییس سابق پارک علم و فناوری هرمزگان و مدیرعامل کنونی صندوق پژوهش و فناوری این استان را در زیر بخوانید.
چه شد که این صندوق در هرمزگان تاسیس شد؟
باتوجه به سابقه فعالیت خود در این حوزه می‌دانستیم که هرمزگان به چنین صندوقی نیاز دارد و برای راه‌اندازی آن در سال‌های گذشته تلاش بسیاری انجام گرفت، سرانجام صندوق پژوهش و فناوری استان هرمزگان پس از ۲ سال تلاش و پیگیری بی‌وقفه و مستمر بر مبنای آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۰۰ “قانون برنامه‌ی سوم توسعه‌ی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران” (مصوب ۱۳۷۹) و نیز ماده ی ۴۴“ قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور” (مصوب ۱۳۹۴)، پس از سیر مراحل قانونی در تاریخ ۱۳ مهر ۱۳۹۹ با سرمایه ۶۰ میلیارد ریال، به شماره ثبتی ۲۰۵۰۵ تاسیس شد.
این صندوق با ترکیب ۳۳ و چهار دهم درصد بخش دولتی و ۶۶ و ۶ دهم درصد بخش خصوصی به عنوان یک نهاد تامین مالی در اکوسیستم نوآوری با هدف کمک به تجاری سازی محصولات و خدمات فناورانه و نوآورانه و در راستای توسعه اقتصاد دانش بنیان در قالب ارائه تسهیلات، سرمایه‌گذاری خطرپذیر و صدور ضمانت نامه، مطابق مجوز فعالیت صادر شده از دبیرخانه کارگروه صندوق‌های پژوهش و فناوری مشغول درحال فعالیت است.
ترکیب سهامداران این صندوق را چه اشخاص حقیقی یا حقوقی تشکیل می‌دهند؟
براساس قانون چیدمان سهامی صندوق پژوهش و فناوری بایستی به گونه‌ای باشد که عمده سهام آن در اختیار بخش خصوصی قرار داشته باشد و به عبارتی حداقل ۵۱ درصد سهام آن متعلق به بخش خصوصی باشد و بخش دولتی هم تنها می‌تواند تا ۴۹ درصد سهام را در اختیار داشته باشد.
اعتماد این ۲ بخش به یکدیگر یکی از چالش‌های اصلی برای راه‌اندازی صندوق پژوهش و فناوری در هرمزگان بود که پالایشگاه نفت بندرعباس و فولاد هرمزگان جنوب در زمانی که کسی به بخش فناوری اعتماد نمی‌کرد به این حوزه اعتماد کرده و سهامداران صندوق پژوهش و فناوری هرمزگان شدند، البته برای اینکه پالایشگاه نفت بندرعباس بتواند سهامدار این صندوق بشود موانعی وجود داشت که این‌ها هم با تلاش این پالایشگاه و پیگیری‌های انجام شده حل شد.
پارک علم و فناوری هرمزگان، دانشگاه علوم پزشکی و دانشگاه هرمزگان هم سهامداران دیگر این صندوق هستند که در مجموع سهام بخش دولتی کمتر از ۴۹ درصد است.
تشکیل این صندوق چه نتایجی برای هرمزگان داشته است؟
نتیجه تشکیل صندوق پژوهش و فناوری سرازیر شدن منابع بسیاری به این استان بوده است، چونکه این صندوق به صندوق نوآوری و شکوفایی با سرمایه سه هزار میلیارد تومانی متصل است.
اکنون صندوق پژوهش و فناوری هرمزگان ۶ میلیارد تومان سرمایه ثابت دارد و در پی افزایش سرمایه از طریق آورده نقدی سهامداران است.
این صندوق چه خدماتی به شرکت‌های دانش‌بنیان و کسب و کارهای دانش بنیان می‌دهد؟
صندوق پژوهش و فناوری غیردولتی استان هرمزگان مطابق اساسنامه خود خدمات مختلفی به شرکت‌های دانش بنیان، نوآور و همچنین دارای خلاقیت‌های نوآورانه می‌هد که برخی از آن‌ها شامل انواع تسهیلات، سرمایه‌گذاری خطرپذیر، صدور ضمانتنامه، اخذ و اعطای کارگزاری و عاملیت منابع مالی، ارزیابی و ارزش گذاری طرح‌ها، تضمین پرداخت تعهدات و اقساط طرح‌های پژوهشی، مشاوره و مهندسی مالی طرح‌ها، برگزاری سمینارها و دوره‌های آموزشی و حمایت از چاپ کتاب و مقالات علمی و سفرهای خارجی علمی است.
صندوق پژوهش و فناوری هرمزگان از بدو تاسیس تاکنون چه تسهیلاتی به شرکت‌ها و کسب و کارهای دانش‌بنیان داده است؟
این خدمات را می‌توان در چهار بخش اصلی شامل اعطای تسهیلات، سرمایه‌گذاری، توانمندسازی و صدور ضمانتنامه خلاصه کرد، صندوق پژوهش و فناوری غیردولتی هرمزگان از بدو تاسیس تاکنون به ۵۸ شرکت دانش بنیان و غیر دانش بنیان در استان هرمزگان خدمات داده شده است و در مجموع مبلغ کارسازی شده این تسهیلات ۶۰ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان می‌شود، بخشی از این تسهیلات اعطا شده و بخشی دیگر درحال مرحله اعطا شدن قرار دارد.
این مبلغ شامل ۲۵ میلیارد تومان تسهیلات تبصره ۱۶، ۳۰ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان تسهیلات خط اعتباری و پنج میلیارد تومان هم جعاله بوده و بقیه هم از محل اعتبارهای خود صندوق بوده است. صندوق پژوهش و فناوری برای پرداخت تسهیلات دارای چند عاملیت است که می‌توان به صندوق نوآوری اشاره کرد که خط اعتباری محسوب می‌شود، همچنین معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری هم عاملیت دیگر این صندوق است.
دیگر منابع داخلی است که با استفاده از منابع سهامداران تامین می‌شود به اضافه منابع معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری؛ تسهیلات جعاله و تبصره ۱۶ را صندوق پژوهش و فناوری گرفته و از این منبع به شرکت‌ها تسهیلات می‌دهد و عاملیت نیست.
می‌توان گفت از محل منابع داخلی یا همان منابع سهامداران به ۶ شرکت به میزان ۹۵۰ میلیون تومان خدمت دهی شده است، از محل خط اعتباری هم از ۳۰ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان مصوب شده و از سال گذشته تاکنون ۱۱ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان به ۲۱ شرکت پرداخت شده است.
البته این منابع به صورت چند مرحله‌ای پرداخت می‌شود که علت مرحله بودن پرداخت تسهیلات برای آن است که بتوان پیشرفت فنی و مصرف مالی طرح را بررسی کرد و نظارت داشت.
می‌توان گفت از محل منابع داخلی یا همان منابع سهامداران به ۶ شرکت به میزان ۹۵۰ میلیون تومان خدمت دهی شده است، از محل خط اعتباری هم از ۳۰ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان مصوب شده و از سال گذشته تا کنون ۱۱ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان به ۲۱ شرکت پرداخت شده است. البته این منابع به صورت چند مرحله‌ای پرداخت می‌شود که علت مرحله بودن پرداخت تسهیلات برای آن است که بتوان پیشرفت فنی و مصرف مالی طرح را بررسی کرد و نظارت داشت.
این صندوق می‌تواند از منابع معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری هم برای ارائه خدمات استفاده کند؟
بله، از محل منابع معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری هم یک فقره تسهیلات به مبلغ ۱۳۰ میلیون تومان پرداخت شد، از این محل پنج میلیارد تومان تسهیلات برای هرمزگان مصوب شده بود که ۵۰۰ میلیون تومان آن تاکنون تخصیص یافته است.
آیا صندوق پژوهش و فناوری هرمزگان در زمینه اعطای ضمانتنامه‌ها هم فعالیتی داشته است؟
پاسخ مثبت است، انواع ضمانتنامه‌های مورد نیاز شرکت‌های دانش بنیان توسط این صندوق صادر می‌شود و در قانون جهش تولید دانش بنیان نسبت به این موضوع تصریح شده است، ضمانتنامه‌های صادر شده هم از طریق سامانه سپاص معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری قابل ردیابی و استعلام هستند.
مطابق سامانه سپاص سقف صدور ضمانتنامه چهار میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان بوده و جمع کل ضمانتنامه‌های فعال می‌تواند ۲۴ میلیارد تومان باشد، پس از گذشت ۲ سال از فعالیت این صندوق، نخستین ضمانتنامه‌ها در اسفند سال گذشته به مبلغ یک میلیارد و ۳۵۰ میلیون تومان برای شرکت‌های دانش بنیان صادر شد. البته ضمانتنامه‌های صادر شده درحال حاضر پیش پرداخت و حسن اجرای تعهدات بودند.
این اقدام شرایط را برای این شرکت‌ها جهت حضور در مناقصه‌ها تسهیل کرده چرا که در گذشته برای دریافت ضمانتنامه بایستی به بانک‌ها مراجعه می‌کردند که فرآیند بسیار سخت‌تری نسبت به صندوق پژوهش و فناوری دارند و از سویی هم‌اکنون شرکت‌های دانش بنیان می‌توانند با مبالغ بسیار کمتری ضمانتنامه دریافت کنند.
آیا صندوق پژوهش و فناوری هرمزگان در شرکت‌های دانش‌بنیان و این گونه کسب و کارها سرمایه‌گذاری می‌کند؟
همانطور که اشاره شد سرمایه‌گذاری در شرکت‌های دانش بنیان خدمت دیگر صندوق پژوهش و فناوری هرمزگان است که اکنون سه شرکت برای سرمایه‌گذاری شناسایی شده‌اند و در مرحله ارزیابی قرار دارند. ۲۰ درصد سرمایه‌گذاری توسط این صندوق و شرکای آن تامین می‌شود و ۸۰ درصد دیگر را صندوق نوآوری و شکوفایی تقبل می‌کند که این به دلیل اتصال این ۲ صندوق به یکدیگر است.
این صندوق به نوعی ابزار مالی شرکت‌های دانش بنیان و کمک کننده به پارک علم و فناوری هرمزگان بوده و هر کاری در حوزه مالی لازم باشد توسط آن انجام می‌شود و صندوق نوآوری و شکوفایی هم در کنار صندوق این استان قرار می‌گیرد.
شرکت‌ها برای دریافت خدمت از این صندوق چه ضمانتی باید بدهند؟
شرکت‌های دانش بنیان هم برای استفاده از این خدمات دانش فنی خود را می‌گذارند و سهام آن شرکت را تا زمان توانمندشدن در نزد صندوق پژوهش و فناوری باقی می‌ماند، سپس این سهام با اولویت شرکت دریافت‌کننده خدمت واگذار می‌شود، بنابراین اینگونه نیست که سهام شرکتی برای همیشه در اختیار صندوق پژوهش و فناوری هرمزگان باقی بماند.
چگونه این شرکت‌ها برای استفاده از خدمات توانمندسازی استفاده کنند؟
بخش دیگری از فعالیت‌ها هم در زمینه توانمندسازی است که این کار از طریق سامانه غزال انجام می‌شود، شرکت‌های دانش بنیان درخواست برگزاری یا حضور در دوره‌های آموزشی خود را در آن ثبت می‌کنند. اطلاعات شرکت‌ها در این سامانه وجود دارد و برخی دوره‌ها یا خدمات این سامانه با کمک هزینه ۹۰ درصدی است و بقیه هزینه را باید خود شرکت متقاضی بپردازد.