به گزارش ایرنا، محمود شالویی عصر پنجشنبه در آیین گرامیداشت روز ملی خیام در محل آرامگاه این شاعر عنوان کرد: قرار است دفاتر استانی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در همه استانها شکل گیرد اما در این میان ۲ شهرستان مجزا از استانها در نظر گرفته شده که شهرستان نیشابور یکی از این دو شهرستان است و دفتر انجمن مفاخر جداگانه‌ای خواهد داشت.
وی با بیان اینکه در آستانه صد و یکمین سال تاسیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی هستیم، گفت: مجموعه آرامگاه خیام و عطار در شهر نیشابور از ساخته های انجمن مفاخر است و امسال هم ۱۷ بنای جدید توسط انجمن به پیشنهاد دولت و با همراهی نمایندگان مجلس شورای اسلامی برای مفاخر کشور ساخته می شود که سه مورد از این بناها متعلق به خراسان رضوی است.
وی ادامه داد: کمتر مردمانی در جهان می توان یافت که با ادب و فرهنگ و هنر آشنایی داشته باشند اما نام بزرگانی چون عطار و خیام نیشابوری را نشنیده و به آنها افتخار نکرده باشند. اگر چه خیام و عطار زاده نیشابور بوده و در این شهر پرورش یافتند اما اینک نه در این شهرستان بلکه نامشان بر قله‌های پرافتخار ادب، تاریخ و ریاضی و نجوم جهان می درخشد و یادشان بر سر زبانهاست.
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی کشور گفت: خیام شخصیتی کم نظیر در جهان امروزی ماست، او نه فقط در رباعیات و اشعار بلکه به واسطه بینش، دانش، اندیشه و علم زیادش مورد ستایش عالمیان بوده و هست.
وی عنوان کرد: در نجوم، ریاضی، موسیقی و علوم متداول خویش از سرامدان به شمار می رفته و امروز اگر چه علم و دانش او در سایه اشعارش تا اندازه‌ای پنهان مانده یا مورد توجه نیست، اما همان اشعار به هر اندازه ای هم که باشد روانی و صمیمت حاکم بر آنها برای کسانی اینها را خوانده اند بسیار مشهود بوده و چه بسا سعی کردند بر این اشعار ابیات دیگری بیافزایند و نام خیام را هم با چنین اشعاری همراه کنند.
شالویی اظهار داشت: قدر مسلم این است که خیام علاوه بر قدرت علمی از قدرت شعری هم برخوردار بوده و می توانسته اشعار زیبایی بسراید، اگر چه آنچه امروز در اختیار داریم، همه اشعار او نیست.
وی گفت :درباره خیام نقطه نظرات متفاوتی هم داده شده است چنانکه گفته می شود خیام ریاضی دان و منجم و عالم با خیام شاعر متفاوت است، آنها از جهت تشابه اسمی بر ما مشتبه شده اند، همان طور که در طول تاریخ این اشتباهات رخ داده است، به طوری که دیوانی که به نام امام علی (ع) معروف است و عده ای آن را منتسب به حضرت علی می دانند گفته می شود که اصل این دیوان مربوط به کسی به نام علی ابن ابیطالب غیروانی بوده و بعدها بسیاری از اشعار او به نام امیرمومنان علی ابن ابیطالب (ع) نسبت داده شده است.
وی ادامه داد: برخی هم گفته اند که خیام شاعر وجود خارجی نداشته است و فقط خیام عالم بوده است، برخی در گمنامی اشعاری سرودند و سعی کردند آنها را به کسی نسبت دهند تا بازار خود را بیابد و مورد توجه قرار گیرد، لذا آنها را به شخصیتی که محبوب بوده و در جهان علم آن روز از شخصیتهای تراز اول محسوب می شده، نسبت دادند، برخی هم گفته اند که خیام شاعر، عالم و ریاضی دان هر دو یکی هستند.
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی کشور گفت: ۲۰۰ تا ۳۰۰ سال بعد از خیام، اشعاری مانند سروده هایی از جلال الدین مولوی به اشعار خیام تا اندازه‌ای نزدیک شده است. اگر در اشعارش می و مشروب آمده است معانی مختلف و متفاوتی از برداشت عامه از این کلمات در خود مستتر دارد.
شالویی اظهار داشت: در قرن پنجم هجری دوره ای که خیام در آن زندگی می کرد مناظرات کلامی میان متکلمین معترضه و شاعران به اوج خود رسیده بود، از سوی دیگر با ترجمه آثار یونانی مانند اندیشه افلاطونی و ارسطویی، طرفداران اندیشه های عقلایی از یک سو و طرفداران اندیشه های غیرعقلانی یا اشراقی که نمایندگانی چون ابن سینا و سهروردی داشتند، موجب شدند که نظریه های خیام راه دیگری را در حوزه فکری خویش برگزینند لذا هیچ تردیدی نیست بخش مهمی از دیوان امروزی به نام عطار، نمی تواند شعارش از آن این شاع و ریاضی دان ومنجم بزرگ باشد زیرا بسیاری از نگرانی هایی که خیام نسبت به عالم دارد یا ابهاماتی که در نزد متفکری مانند او بوده، کاملا در اشعارش واضح و روشن است.
وی بیان کرد: خیام انسان دینداری بوده که زندگی و دنیایش با صدق و راستی، علم و دانش و مردمداری طی شده بود، به یقین اشعاری که به او نسبت داده شده و هیچ پایه و اساسی ندارد جزو افزودنی‌هایی است که بر این دیوان اضافه کرده اند. زیرا اشعار خیام دارای ارزش فلسفی و حکمی بوده و برخی اشعار او نیاز به فهم بالایی دارد.
در این مراسم دکتر شالویی با اهدای لوح تقدیر محمد مهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به محمد حسین زاده مدیر کل فرهنگ وارشاد اسلامی خراسان رضوی از خدمات وی برای بزرگداشت مفاخر این استان تجلیل کرد.
آیین بزرگداشت روز ملی حکیم عمر خیام نیشابوری با حضورپرشور مردم فرهنگ دوست نیشابور، رئیس انجمن آثار ومفاخر فرهنگی کشور، محمد حسین زاده مدیر کل فرهنگ وارشاداسلامی خراسان رضوی، معاون استاندار وفرماندار ویژه نیشابور، نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی، شهردار، سفرا و سرکنسول‌گری‌های کشورهای مختلف وجمعی از مسئولین کشوری واستانی در باغ وآرامگاه مصفای این حکیم، شاعر، ریاضی دان، ستاره شناس و پزشک نام آور ایران وجهان برگزار شد.