به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا، «سید مجتبی خیام نکویی» روز یکشنبه در نشست خبری خود به مناسبت روز جهانی تنوع زیستی در پاسخ به ایرنا درباره نسخه پشتیبان ذخایر ژنتیکی افزود: علیرغم اینکه قانون خوبی در حفظ ذخایر ژنتیکی گیاهی و جانوری کشور داریم اما با خلا نسخه پشتیبان ذخایر ژنتیکی روبرو هستیم.
معاون وزیر جهاد کشاورزی با بیان اینکه نسخه پشتیبان ذخایر ژنتیکی می‌تواند گونه‌های منحصربه‌فرد هر کشور را بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ سال برای نسل‌های آینده حفاظت کند اظهار داشت: این اقدام از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است تا جایی که اکثر کشورهای پیشرفته دنیا برای حفظ ذخایر ژنتیکی خود اقدام به ایجاد نسخه پشتیبان می‌کنند به طور مثال بانک ژن پشتیبان نروژ در سیبری فعال است و یا برزیل نسخه پشتیبان قوی دارد.
خلأ قانونی حضور محققان و پژوهشگران تحقیقات کشاورزی در فعالیت‌های عمرانی
خیام نکویی گفت: بخشی از تنوع زیستی گیاهی و جانوری با وجود تغییر اقلیم و فعالیت‌های عمرانی در معرض خطر قرار دارد که برای این مهم باید لزوماً قانونی وجود داشته باشد که محققان و پژوهشگران بخش تحقیقات کشاورزی در تیم‌های عمرانی جهت حفظ تنوع زیستی حضور داشته باشند.
وی افزود: اکنون کشور با این خلاف قانونی روبروست بنابراین شاهد هستیم برخی فعالیت‌های عمرانی مانند جاده‌سازی، راه، اتوبان، احداث کارخانجات موجب آسیب تنوع زیستی برخی مناطق شده است برای جلوگیری از این معضل باید تیم‌های تحقیقاتی در فعالیت‌های عمرانی حضور داشته باشند تا بهره‌برداری‌ها به شکل مدیریت شده و با جدیدترین تکنولوژی‌ها انجام شود.
ایران جز ۸ کشور دارای تنوع زیستی در دنیا
رییس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی با تاکید بر اینکه تنوع زیستی اصل حیات است، گفت: ایران از لحاظ ذخایر ژنتیکی و تنوع زیستی جز کشورهای ثروتمند تلقی می‌شود تا جایی که جز ۸ کشور دارای تنوع زیستی در دنیا به شمار می‌رود که این سرمایه با ارزش برای نسل‌های فعلی و آینده است.
وی با اشاره به اینکه تنوع زیستی موجب امنیت غذایی پایدار می‌شود، افزود: ایران با دارا بودن حداقل ۸۳۰۰ گونه گیاهی که ۲۴۰۰ گونه آن بومی ایران است و نیز ۲۲۰۰ گونه گیاهان دارویی، ۲۰۰ گونه پستاندار، ۵۰۰ گونه پرنده، ۱۰۰۰ گونه ماهی (آب‌های خلیج فارس، دریای عمان و دریای خزر)، ۱۱ گونه خزنده دریایی، ۲۰ گونه پستاندار دریایی، ۲۴۰ گونه خزنده و ۲۲ گونه دوزیست از متنوع‌ترین تنوع زیستی در جهان است.
وی تصریح کرد: بنابراین حفظ تنوع زیستی گیاهی و جانوری در تامین امنیت غذایی پایدار، آب شیرین، مواد خام، خدمات فرهنگی، تفریحی، هنر، طراحی و زیبایی شناختی تاثیر دارد.
رییس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی با اشاره به اینکه در سال ۱۹۹۲ قانون حفاظت از تنوع زیستی در دنیا تثبیت شد گفت: ایران نیز در سال ۱۳۷۵ به کنوانسیون تنوع زیستی ملحق شد و وزارت جهاد کشاورزی، مرجع تنوع زیستی در کشور شناخته شده است که سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی اجرای آن را برعهده دارد.
وی افزود: همچنین ایران به دلیل داشتن منطقه داغ تنوع زیستی در جنگل‌های هیرکانی جز بین ۲۰ تا ۳۰ کشور دارای مناطق داغ تنوع زیستی در دنیا محسوب می‌شود که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
خیام نکویی اضافه کرد: از مجموع ۱۳ اقلیم درجهان ایران دارای ۱۱ اقلیم است و به طور هم‌زمان ۴ اقلیم را در طول سال داریم که از ۳۶۶ روز در سال ۳۰۰ روز آن آفتابی است.
معاون وزیر جهاد کشاورزی عوامل تهدیدکننده تنوع زیستی و اکوسیستم را اجرای طرح‌های توسعه‌ای، ساخت اتوبان‌ها، جاده‌سازی، احداث صنایع و کارخانجات، ایجاد پروژه‌های برق و گاز دانست و اظهار داشت: اجرای این پروژه‌ها بدون مطالعه می‌تواند تنوع زیستی را با مخاطرات جدی روبرو کند.
خیام نکویی، چرای بی‌رویه دام‌ها از مراتع و تغییرات اقلیمی را از دیگر عوامل تهدید کننده برشمرد و گفت: چرای دام در مراتع کشور باید متناسب با ظرفیت‌ها باشد.
به گفته وی، افزایش دما، کاهش بارندگی‌ها، طوفان، فرسایش ناشی از بروز سیل باعث کاهش تنوع زیستی می‌شود که به مدیریت مسئولان امر بستگی دارد تا کمترین آسیب وارد شود.
انقراض ۷۶ گونه جانوری به دلیل تغییرات اقلیم
رییس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، با اشاره به گونه‌های در حال انقراض افزود: اکنون گونه‌های جانوری شیر و ببر مازندران منقرض شده و طبق اعلام سازمان حفاظت محیط‌زیست ۷۶ گونه در فهرست انقراض و یا لیست قرمز قرار دارد که ۱۹ گونه آن پستانداران، ۲۷ گونه پرنده، ۱۶ گونه خزنده، ۴ گونه دوزیست، ۱۰ گونه ماهی است.
وی اضافه کرد: مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۹۷ قانونی را تصویب کرد که در ذیل این سازمان مرکز ملی مدیریت منابع ژنتیکی راه‌اندازی شد و هدف از تصویب آن حفاظت، دسترسی و بهره‌برداری از منابع ژنتیکی است تا این منابع ساماندهی شود.
وی از اقداماتی که برای مقابله با کاهش تنوع زیستی در کشور انجام می‌شود، گفت: نخستین اقدام حفاظت ذخایر ژنتیکی در رویشگاه‌ها و زیستگاه‌های طبیعی است که در بخش منابع طبیعی ۱۵۳ ایستگاه و ۸۱ ایستگاه تحقیقاتی داریم که مهم‌ترین رسالت اینها این است که از اکوسیستم‌های جنگلی، مرتعی و بیابانی پژوهش کنند.
خیام نکویی ادامه داد: مهم تعداد ذخیره‌گاه‌های جنگلی ما در مناطق هیرکانی است که ۲۱ هزار هکتار در ۶۷ قطعه و در خارج از شمال یک میلیون و ۱۷۰ هزار هکتار شده است که شامل مناطق زاگرس هم می‌شود.
به گفته وی، در حوزه حفاظت محیط زیست مناطق چهارگانه داریم، مانند پارک ملی ۳۲ منطقه به وسعت ۲ میلیون هکتار، اثر ملی ۴۰ منطقه به وسعت ۴۱ هزار هکتار، پناهگاه حیات وحش ۵۴ منطقه به وسعت ۶ میلیون هکتار و مناطق حفاظت شده ۱۸۳ منطقه به وسعت ۱۰ میلیون هکتار است.
وجود ۷۳ هزار نمونه در بانک ژن زراعی معتبر ایران
معاون وزیر جهاد کشاورزی گفت: همچنین بانک ژن زراعی ایران جزو ۱۰ بانک ژن بزرگ دنیا است و ۷۳ هزار نمونه در این بانک نگهداری می‌شود.
وی با بیان اینکه ذخایر ژنتیک در ایران از تمام کشورهای اروپایی بیشتر است، افزود: بانک ژن منابع طبیعی هم با ۴۹ هزار نمونه جنگلی، مرتعی و بیابانی موجود است که علاوه بر آن، هرباریوم و کلکسیون‌های گیاهی وجود دارد که ۴ هزار گونه زنده در باغ ملی گیاه‌شناسی، و ۴ میلیون و ۴۰۰ هزار نمونه بانک ژن برای حشرات و جانوران زیان‌آور وجود دارد.
به گفته وی، همچنین در این مراکز ۵۸۰۰ نمونه ذخایر (دی‌ان‌ای) دام و طیور نگهداری می‌شود.
خیام نکویی، درباره خسارت‌های احتمالی تنوع زیستی ناشی از پروژه اخیر کریدور شمال به جنوب گفت: در هیچ پروژه‌ای نظر سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی خواسته نمی‌شود و اصلاً مسئولان درک درستی از میزان خطراتی که احداث چنین پروژه‌هایی برای تنوع زیستی و امنیت غذایی می‌تواند داشته باشد، ندارند.
وی افزود: در حالی که اگر در اجرای این پروژه‌ها اگر نظرات محققان و پژوهشگران ما را بخواهند، میزان خسارت تنوع زیستی و تخریب محیط زیست به صفر یا حداقل می‌رسد.
رییس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی درباره اظهارنظر کنوانسیون تنوع زیستی درباره تولید محصولات تراریخته اظهار داشت: طبق نظر کنوانسیون، تولید چنین محصولاتی باید با حداقل تاثیر منفی به تنوع زیستی صورت گیرد و از آنجایی که هیچ محصولی تاکنون به مرحله رهاسازی نرسیده است، تولید محصولات تراریخته هم نداریم.
جذب ۴۰۰ فارغ‌التحصیل پسادکترا در مراکز تحقیقاتی کشور
معاون وزیر جهاد کشاورزی درباره جذب فارغ‌التحصیلان پسادکترا افزود: سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی آمادگی دارد که از بین فارغ‌التحصیلان رشته پسادکترا ۴۰۰ نفر از آنها را جذب کند که متقاضیان می‌توانند به مراکز تحقیقاتی کشور و یا سایت صندوق حمایت از پژوهشگران کشاورزی مراجعه کنند.
وی برای حفظ تنوع زیستی و بهره‌برداری درست از این منابع خواستار قرار گرفتن این سرفصل در سیستم آموزش و پرورش و آموزش عالی کشور شد.