به گزارش ایرنا از شادا، در گزارش قبلی از پرونده شرکتهای دولتی توضیح دادیم که روند شکل گیری شرکتهای دولتی در ایران با تاسیس بانک سپه در اردیبهشت ۱۳۰۴ آغاز شد و نهایتا با تاسیس بانک صنعت و معدن در مهر ۱۳۵۸ یعنی چند ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تعداد شرکتهای دولتی اصلی و مادرتخصصی تاسیس شده در ایران تا پایان دهه پنجاه شمسی به ۲۹ شرکت رسید.
در این گزارش به بررسی روند تاسیس شرکتهای دولتی اصلی و مادرتخصصی از سال ۱۳۶۰ تاکنون می پردازیم:
سیر زمانی تاسیس شرکتهای دولتی در ایران از ابتدای دهه شصت تاکنون
براساس کتاب «نگاهی به عملکرد شرکتهای دولتی» که توسط دفتر امور شرکتهای دولتی وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه شده، اولین شرکت دولتی اصلی و مادرتخصصی که در دهه شصت تاسیس شد، سازمان ملی زمین و مسکن بود. روند شکل گیری شرکتهای دولتی در نیمه دوم دهه شصت سرعت گرفت و ۱۱ شرکت از جمله شرکت عمران شهرهای جدید، شرکت ملی پست، سازمان حسابرسی و سازمان راهداری و حمل‌و نقل جاده‌ای در این دوره زمانی ۵ ساله تاسیس شدند.
روند سریع تشکیل شرکتهای دولتی اصلی و مادرتخصصی در نیمه اول دهه هفتاد هم ادامه داشت و ۱۴ شرکت در این دوره زمانی تاسیس شدند. بانک توسعه صادرات اولین شرکت دولتی بود که در دهه هفتاد تاسیس شد؛ سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی، شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، سازمان بیمه سلامت و شرکت پیشتیبانی امور دام از جمله مهمترین شرکتهای دولتی بودند که در نیمه اول این دهه شکل گرفتند. سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) مهمترین شرکت دولتی اصلی و مادرتخصصی بود که در نیمه دوم دهه هفتاد تاسیس شد.
خاطرنشان می شود تشکیل هسته اولیه باشگاه‌های ورزشی استقلال و پرسپولیس به ترتیب به سال های ۱۳۲۴ و ۱۳۴۲ بازمی‌گردد ولی این باشگاه‌ها در قالب شرکت در سال‌های ۱۳۶۹ و ۱۳۷۰ تاسیس شدند.
در دهه هشتاد هم ۱۴ شرکت دولتی اصلی و مادرتخصصی تشکیل شدند. سازمان خصوصی سازی، بانک توسعه تعاون و سازمان هدفمندسازی یارانه ها، از جمله مهمترین شرکتهای دولتی بودند که در این دهه تاسیس شدند. با آغاز دهه نود، روند تاسیس شرکتهای دولتی اصلی و مادرتخصصی کند شد به گونه‌ای که در این دوره زمانی، صرفا صندوق توسعه صنایع دریایی و شرکت شهر فرودگاهی امام خمینی (ره) تاسیس شدند و تعداد شرکت های دولتی اصلی و مادرتخصصی به ۷۷ شرکت رسید.
گفتنی است در سال‌های اخیر، صندوق توسعه حمل‌و نقل کشور و صندوق ملی مسکن در حال تاسیس هستند.