به گزارش خبرنگار ایرنا، بیماری های غیر واگیر، مسبب بیش از ۵۳ درصد بار بیماری ها در سراسر جهان هستند و بیش از ۷۶ درصد کل بار بیماری ها در ایران نیز به بیماری های غیر واگیر اختصاص دارد، پایه پیشگیری از این دسته از بیماری ها شناسایی عوامل خطر اولیه و پیشگیری و کنترل این عوامل است.
در این میان طی سال های اخیر بیماری های متعددی در این زمینه از جمله افزایش شیوع دیابت در جهان، این بیماری را به بزرگترین اپیدمی تاریخ تبدیل کرده است بطوری که بیش از ۵۳۷ میلیون نفر از مردم ۲۰ تا ۷۹ سال جهان مبتلا به دیابت هستند و پیش بینی می شود تا سال ۲۰۳۰ تعداد این بیماران به ۶۴۳ میلیون نفر برسد.
سالیانه حدود ۶.۷ میلیون نفر به دلیل دیابت جان خود را از دست می دهند و در کشور ما نیز بیش از ۷.۵ میلیون نفر از افراد بالای ۲۵سال مبتلا به این بیماری هستند که حداقل ۲۵ درصد آنها از بیماری خود آگاه نیستند.
در این راستا یکی از برنامه های مهم وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اجرای سند ملی پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر و عوامل خطر مرتبط است که از چند سال پیش در اقصی نقاط کشور شکل عملیاتی به خود گرفت اما شیوع ویروس کرونا مانع تداوم آن شد تا اینکه با اطلاع رسانی ها اخیر این مهم جانی دوباره گرفته است.
خبرنگار ایرنا برای اطلاع از اقدامات انجام شده، در این خصوص با "زهرا نژادیان، کارشناس بیماری های غیرواگیر مرکز بهداشت شهرستان زنجان" گفت و گو کرده است:
ایرنا: در خصوص بیماری های غیر واگیر توضیح بفرمایید.
افزایش شیوع بیماری های غیرواگیر و ماهیت مزمن، پیشرونده و ناتوان کننده آن ها باعث بوجود آمدن مشکلات عدیده ای می شود و متأسفانه نیروهای مولد جوامع را به طور مستقیم در معرض خطر مرگ و میر، معلولیت و ناتوانی ها قرار می دهند.
هزینه های درمانی طولانی مدت بیماری های غیرواگیر می تواند مبتلایان را در معرض فقر قرار دهد، لذا بیماری های غیر واگیر از مهم ترین موانع تولید کشورها هستند و هزینه های سرسام آور ناشی از این بیماری ها هر نظام بهداشتی و درمانی را با چالشهای عدیده ای روبرو می کند.
چهار بیماری دیابت، فشار خون بالا، سرطان و بیماری های مزمن تنفسی به همراه چهار عامل خطر کم تحرکی، تغذیه ناسالم، مصرف الکل و دخانیات از مهم ترین علل مرگ و میر ناشی از بیماری های غیرواگیر است و به همین دلیل سازمان بهداشت جهانی کنترل این بیماری ها و عوامل زمینه ساز آنها را به عنوان هدف اصلی برای کاهش ۲۵ درصدی مرگ و میر ناشی از بیماری های غیرواگیر تا سال ۲۰۲۵ تعیین کرده است.
چهاربیماری دیابت، فشار خون بالا، سرطان و بیماری های مزمن تنفسی به همراه چهار عامل خطر کم تحرکی، تغذیه ناسالم، مصرف الکل و دخانیات از مهم ترین علل مرگ و میر ناشی از بیماری های غیرواگیر است
این در حالی است که بیماری فشارخون بالا حدود یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون نفر از افراد ۳۰ تا ۷۹ سال در جهان را تحت تاثیر قرار داده است در حالی که قریب به ۴۶درصد بیماران از بیماری خود مطلع نیستند.
بر اساس پیمایش ملی بیماری های غیرواگیر در سال۱۴۰۰ حدود ۳۲درصد افراد ۱۸سال و بالاتر کشورمان، فشارخون بالا داشته اند که از این تعداد ۶۱.۵ درصد بیماران از بیماری خود اطلاع داشته اند، همچنین فشارخون بالا عامل ۴۰درصد مرگ ها در بیماران دیابتی و عامل ۵۳ درصد مرگ ناشی از بیماری های قلبی و سکته های مغزی است.
ایرنا: فرآیند خطر سنجی بیماری های غیر واگیر چگونه انجام می گیرد؟
معاونت بهداشت از سال های دور تجارب ارزنده ای در اجرای برنامه های موفقیت آمیز برای پیشگیری و کنترل بیماریهای دیابت و فشار خون بالا داشته است و بر مبنای این تجارب و دستورالعمل های جدید سازمان جهانی بهداشت و " سندملی پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر و عوامل خطر مرتبط " در بازه زمانی ۱۳۹۴ تا ۱۴۰۴ بسته خدمتی پیشگیری و کنترل چهار بیماری و چهار عامل خطر منتسب به آنها را تهیه کرده ست.
ارزیابی و مدیریت خطر ۱۰ ساله سکته های قلبی و مغزی که با هدف پیشگیری از ابتلا به سکته های قلبی و مغزی کشنده و غیرکشنده طراحی شده است که، از طریق مراقبت ادغام یافته دیابت و فشار خون بالا اختلالات چربی خون و چاقی انجام می شود.
خطرسنجی در اولین سطح ارایه خدمت بهورز، مراقب سلامت انجام می شود که در تمامی فعالیت های نظام بهداشتی به عنوان پیگیر سلامت افراد جامعه تحت پوشش، محور ارایه خدمات سلامتی به جامعه هدف می باشد، به این ترتیب که ضمن ارایه خدمات اولیه به تمام جمعیت تحت پوشش، اقدامات و مراقبت های مربوط به هر فرد در سایر سطوح در صورت ارجاع را نیز ثبت و پیگیری می کنند.
در ارزیابی خطر سکته های قلبی و مغزی، گروه هدف شامل افراد ۳۰ سال و بالاتر هستند که دارای یکی از عوامل خطر ابتلا به دیابت و فشار خون بالا، دور کمر مساوی یا بیشتر از ۹۰ سانتی متر، سن بیش از ۴۰سال، مصرف دخانیات و الکل، سابقه بیماری دیابت یا کلیوی در افراد درجه یک خانواده و یا سابقه حوادث قلبی عروقی زودرس در خانواد باشند. در ارزیابی خطر، سکته های قلبی و مغزی، گروه هدف شامل افراد ۳۰ سال و بالاتر هستند که دارای یکی از عوامل خطر ابتلا به دیابت و فشار خون بالا، دور کمر مساوی یا بیشتر از ۹۰ سانتی متر، سن بیش از ۴۰ سال، مصرف دخانیات و الکل، سابقه بیماری دیابت یا کلیوی در افراد درجه یک خانواده و یا سابقه حوادث قلبی عروقی زودرس در خانواده باشند.
بر این اساس پیگیری و مراقبت مبتلایان به بیماری های قلبی عروقی، دیابت، فشار خون بالا، اختلالات چربی خون، بر اساس دستورالعمل های مربوطه انجام گرفته و بر حسب میزان خطر سکته های قلبی و مغزی که برای فرد محاسبه و طبق برنامه زمان بندی شده، پیگیری و ارزیابی مجدد میزان خطر سکته های قلبی و مغزی برای وی انجام می گیرد.
ایرنا: خطر سنجی بیمار قلبی و عروقی در چه مراکزی انجام می شود؟
پدیده های شهرنشینی و صنعتی شدن جوامع که با تغییرات وسیع در سبک زندگی همراه بوده، در کنار بهبود شاخص های بهداشتی که موجب افزایش میزان امید به زندگی شده است و مهم ترین عوامل افزایش بار بیماری های غیر واگیر هستند.
برنامه خطرسنجی بیماری های قلبی عروقی در سطح شهرستان زنجان در تمامی مراکز خدمات جامع سلامت پایگاه های بهداشتی در شهر و مراکز خدمات جامع سلامت روستایی و خانه های بهداشت روستایی در حال اجراست
بر اساس نتایج حاصل از انجام آزمایشات و بررسی عوامل خطر درباره سلامت، بیماری و احتمال ابتلا به بیماری در سال های آینده تصمیم گیری می شود اگر نتایج اندازه گیری فشار خون و یا آزمایش قند یا کلسترول خون فردی بالاتر از حد طبیعی بود، به معنی ابتلای قطعی فرد و یا تأیید بیماری نیست.
این وضعیت به مفهوم احتمال ابتلاء است و فرد مشکوک به بیماری باید به پزشک ارجاع و تحت بررسی قرار گیرد، پزشک، مسوول تعیین تکلیف وضعیت این افراد خواهد بود و نتیجه را به بهورز یا مراقب سلامت ابلاغ خواهد کرد.