به گزارش خبرنگار ایرنا، استعمال دخانیات یک عامل خطر برای چندین عامل اصلی مرگ‌ومیر در جهان از جمله سرطان ریه و دیگر سرطان‌ها و بیماری‌های قلبی و تنفسی بوده است و سالانه ۵۰ تا ۵۵ هزار نفر در کشور به علت استعمال دخانیات جان خود را از دست می‌دهند.
خراسان رضوی رتبه دوم مصرف دخانیات کشور را دارد بنا بر اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، درصد افراد بالای ۱۸ سال مصرف کننده روزانه فقط در استان خراسان رضوی از ۷.۵ به ۷.۷۶ رسیده و اکنون میزان مصرف سیگار در استان نیز از ۱۴ به ۲۶.۶ رسیده است و بدین لحاظ رتبه دوم کشور را در بحث میزان مصرف مواد دخانی دارد.
رشد ۱۳ درصدی دخانیات در زیر ۱۵ ساله‌ها
مدیر سلامت محیط و کار دانشگاه علوم پزشکی مشهد در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: میزان مصرف دخانیات در گروه ۱۳ تا ۱۵ سال، ۱۳ درصد رشد داشته و متاسفانه این عدد در نوجوانان دختر با افزایش ۱۳۳ درصدی همراه بوده است.
دکتر فرشید وفا با بیان اینکه در سال گذشته ۲۲ هزار ۸۴۸ بازدید از اصناف مربوطه در خراسان رضوی انجام گرفته است، خاطرنشان کرد: از این میزان ۱۵ هزار و ۳۳۰ مورد در شهر مشهد بوده است و مشخص شد بسیاری از آنها قوانین منع فروش سیگار به افراد کمتر از ۱۵ سال را رعایت نمی کنند.بسیاری از کسبه قوانین فروش سیگار به افراد کمتر از ۱۵ سال را رعایت نمی کنند.
وی ادامه داد: سال گذشته ۲۷۸ واحد عرضه قلیان در استان شناسایی شدند که ۶۰ درصد آن در مشهد، ۳۷ درصد در طرقبه‌شاندیز و سه درصد در دیگر شهرهای زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد بوده است.
همچنین در سال گذشته چهار هزار و ۴۵۰ کیلوگرم تنباکو کشف و ضبط شد که ضمن برخورد با متخلفان، تمامی مواد کشف شده معدوم‌سازی شد. اما همچنان آمار مصرف در بین جوانان نگران کننده است.
افزایش میزان مصرف دخانیات در بانوان نگران‌کننده است
معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد به خبرنگار ایرنا گفت: افزایش میزان مصرف دخانیات در بانوان نگران‌کننده است، موضوعی که می تواند بر وضعیت باروری و فرزندآوری آنان تاثیر منفی بگذارد.
دکتر سیدجواد حسینی اظهار داشت: از چهارم تا ۱۰ خرداد به نام هفته ملی بدون دخانیات نامگذاری شده است و معتقدیم که با توجه به روند افزایشی میزان مصرف و کاهش سن مصرف دخانیات نیازمند آگاه‌سازی بیش از پیش جامعه با همکاری اصحاب رسانه هستیم.
وی تصریح کرد: برنامه‌های امسال با شعار جهانی "مردم به غذا نیاز دارند و نه دخانیات" و شعار ملی "حفظ سلامت مردم با ممنوعیت جامع تبلیغات دخانیات" اجرا می‌شود و معتقدیم که باید بیش از پیش روی قوانین حامی سلامت کار شود.
معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه هنرمندان از الگوهای جامعه هستند و باید از ظرفیت آنان در حوزه‌های مختلف از جمله حوزه "نه به سیگار و دخانیات" به‌خوبی استفاده شود، خاطرنشان کرد: متاسفانه در سالیان اخیر پس از گذشت سال‌های طولانی شاهد سیگار کشیدن هنرمندان در سریال‌ها و فیلم‌های سینما و تلویزیون هستیم که متاسفانه به الگویی منفی تبدیل شده است.
دکتر حسینی اضافه کرد: در این ایام که بیش از پیش بر موضوع نرخ باروری، فرزندآوری و جوانی جمعیت تاکید می شود، در کنار آن باید به آسیب‌های دخانیات که تهدید کننده سلامت باروری، نوزاد و جوانی جمعیت هم هست اشاره شود، موضوع بسیار مهمی که کمتر مورد توجه واقع شده است.
وی با اشاره به اینکه به‌طور متوسط هر فرد سیگاری هفته‌ای ۱۱۰ هزار تومان بابت مصرف دخانیات هزینه می‌کند، تاکید کرد: همین رقم اگرچه ممکن است چندان زیاد به چشم نیاید، اما آسیب‌های زیادی به همراه دارد و می‌توان این بودجه را در جای مناسبت‌تر هزینه کرد تا با یک تصمیم اشتباه برای خودمان و دیگران مشکل ایجاد نکنیم و هزینه‌های چندین برابری آن به افراد و جامعه تحمیل نشود.
هر فرد سیگاری هفته ای ۱۱۰ هزار تومان بابت مصرف دخانیات هزینه می کند
وی خاطرنشان کرد: همچنین دغدغه دیگر در بحث افزایش میزان مصرف دخانیات در بانوان است که این موضوع در امر باروری و فرزندآوری خطرناک است و باید تمامی گروه‌های جامعه از جمله بانوان در سنین فرزندآوری به این موضوع بسیار مهم توجه داشته باشند.
ترک سیگار اصلی‌ترین عامل در پیشگیری از سرطان‌ها
رییس بیمارستان امید مشهد گفت: اصلی‌ترین عامل پیشگیری از سرطان، پرهیز از کشیدن سیگار است، زیرا در دود سیگار بیش از پنج هزار نوع ماده شیمیایی وجود دارد و این مواد آسیب جدی به دی.ان.ای و کروموزوم‌ها می‌زنند و به ژن‌های محافظت کننده در برابر سرطان آسیب وارد می کنند و در موراد ریادی در کنار مصرف سیگار، مصرف الکل را هم همزمان می‌بینیم که این خطرات و احتمال ابتلا به بیماری ها را تشدید می‌کند.
دکتر سودابه شهید ثالث خاطرنشان کرد: سالانه حدود هشت میلیون نفر به دلیل مصرف دخانیات فوت می‌کنند که بیش از هفت میلیون نفر از این رقم بر اثر مصرف مستقیم دخانیات و مابقی مربوط به کسانی است که در معرض آلودگی قرار گرفته اند، است.
وی در خصوص مهمترین سرطان‌های شایع که ارتباط مستقیم با مصرف دخانیات دارند، گفت: سرطان‌های ریه، حلق، خون، بینی و سینوس‌ها، حنجره، مری، پانکراس، تخمدان، رحم، دهانه رحم با مصرف سیگار و دخانیات ارتباط مستقیم دارند و هرچقدر تعداد روزهای مصرف سیگار بیشتر باشد به همان نسبت خطر ابتلا به سرطان افزایش می‌یابد.
رییس بیمارستان امید اظهار داشت: اگر مصرف دخانیات قطع شود روند درمان بهتر می‌شود و از تشدید بیماری جلوگیری می‌گردد و اینکه افراد بگویند چون مصرف کردیم ادامه میدهیم، زیرا دیگر ترک آن منفعتی برایمان ندارد، سخنی از اساس غلط است و ما دیده ایم بسیاری از بیماران را که با ترک مصرف آن، توانسته اند با موفقیت دوره درمان را طی نمایند.
دکتر شهیدثالث با ذکر این نکته که از هر پنج مرگ بیماران سرطانی یکی با سیگار و دخانیات مرتبط بوده است، تاکید کرد: ۹۰ درصد سرطان ریه و ۸۳ درصد مرگ‌های ناشی از آن بر اثر مصرف سیگار و دخانیات بوده و خطر سرطان رحم در زنان سیگاری ۶۰ درصد و خطر سرطان روده بزرگ در مردان مصرف کننده سیگار ۷۰ درصد است.
وی گفت: خطر سرطان لب بیشتر در افراد مصرف کننده پیپ بوده و پس از آن نیز سرطان پوست بیشترین آسیب‌ها را نمایان می‌کند؛ همچنین باید اشاره کرد که خطر سرطان پانکراس در مردان پنج برابر و در زنان ۶ برابر بوده و باید در کنار دوری از انواع دخانیات، تغذیه مناسب نیز داشت.
سیگار دروازه ورود به تباهی‌ها
پژوهشگر و مدیرعامل یکی از انجمن های مبارزه با دخانیات در مشهد در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: بنا بر تحقیقات انجام شده، نسبت افرادی که با مصرف نخستین بار الکل به آن معتاد می شوند یک به ۱۰ است، که این نسبت در اعتیاد به کراک یک به ۶ است، اما این شاخص برای مصرف کنندگان نیکوتین ۹ به ۱۰ است.
محمد ترابی تصریح کرد: در جهان حدود ۵۰ درصد مصرف کنندگان نیکوتین از ۱۳ سالگی شروع به مصرف می کنند و ۹۶ درصد این افراد در ۱۹ سالگی به نیکوتین معتاد می شوند و حال آنکه در کشور ما استعمال دخانیات به ۱۲ سال نیز رسیده است.
وی با اشاره به استعمال روزانه حدود ۲۰۰ میلیون نخ سیگار در کشور تصریح کرد: در سال ۱۴۰۰، بین ۶۵ تا ۷۰ میلیارد نخ و ۱۰ هزار تن تنباکوی قلیان در کشور توسط حدود ۱۰ میلیون نفر استعمال شده است، به این معنا که ایرانی ها نزدیک به سه هزار و ۳۵۵ میلیارد تومان، چیزی حدود ۵۶ برابر هزینه خرید کتاب را بابت سیگار هدر داده اند.
این پژوهشگر عنوان کرد: این تحقیقات نشان می دهد که اگر مطابق اعلام وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، متوسط هزینه ایجاد شغل در کشور ۵۰ میلیون تومان باشد، با پولی که بابت سیگار هزینه شده است، امکان ایجاد سالانه ۲۶ هزار و ۶۸۰ شغل در کشور فراهم می شود.
ترابی، سیگار را رایج ترین ماده مصرفی اعتیارآور و درگاه اصلی مصرف سایر مواد مخدر دانست و عنوان کرد: از مشکلات اساسی ترک سیگار بازگشت مجدد فرد به مصرف است. در واقع ترک نیکوتین بسیار سخت و در بسیاری از موارد ناممکن است.
وی گفت: مصرف سیگار بزرگترین دشمن سلامت عمومی است که در بین نوجوانان و جوانان شیوع روزافزونی پیدا کرده است و یکی از مهمترین دلایل آن، بنا بر یک اصل روانشناسی این است که در صورتی که فرد پنج روز در محیطی قرار گیرد که در آنجا عملی برخلاف روند ذهنیت وی انجام بگیرد، پس از این مدت قبح آن عمل از بین خواهد رفت.
این پژوهشگر با اشاره به دلایل افزایش استعمال سیگار در جامعه گفت: تاثیر فضای مجازی و محصولات سینمایی بر جوانان زیاد است از این رو باتوجه به عادی انگاری استعمال دخانیات از سوی شخصیت های محبوب و مشهور در این محیط ها، این اقدام نیز در جوانان افزایش یافته است.
ترابی ادامه داد: افکار اشتباهی چون، جذابیت بیشتر شخصیت، کامل شدن جایگاه اجتماعی فرد و همچنین برخی باورهای غلط در مورد سیگار، نقش مهمی در رواج استعمال این ماده دخانی در بین جوانان داشته است. از سوی دیگر مافیای بزرگ سیگار، با قیمت گذاری نسبی، پرداخت نکردن مالیات و همچنین تبلیغات روزانه ۲۴۰ هزار دلاری در دنیا به دنبال همه‌گیری مصرف این کالا است.
وی بیان کرد: بی توجهی قانونی به استعمال دخانیات در اماکن عمومی موجب شده است که مصرف نیکوتین کم کم به یک رفتار عادی تبدیل شود و این برداشت را در ذهن افراد به خصوص کودکان ایجاد کند که مصرف آن خطری ندارد.
بنا بر اصلی روانشناسی اگر فرد پنج روز در محیطی قرار گیرد که در آنجا عملی برخلاف روند ذهنی وی انجام بگیرد، پس از این مدت قبح آن عمل از بین خواهد رفت.
این پژوهشگر گفت: نقش والدین نیز در ایجاد زمینه گرایش فرزندان به سیگار دارای اهمیت ویژه ای است چرا که بر اساس تحقیقات انجام گرفته، اعتیاد به نیکوتین که به عنوان یک بیماری شناخته می شود، در بیشتر اوقات مربوط به ناهنجاری های دوران بلوغ فرد است.
ترابی، دامنه گستره دخانیات در کشور را بسیار نگران کننده توصیف کرد و گفت: اگر سه سطح از آسیب یعنی پیشگیری، کاهش استعمال و درمان مصرف نیکوتین را در نظر بگیریم حدود ۶۴ درصد از جمعیت ۸۰ میلیونی کشور، مشمول جامعه هدف این آسیب اجتماعی می شوند.
وی تصریح کرد: ۴۰ درصد افراد سیگاری اقدام به ترک می‌کنند، اما ۳۰ درصد آنها پس از ۲ روز بازمی‌گردند و وابستگی به دخانیات از مواد افیونی بیشتر است.
این پژوهشگر با بیان اینکه مصرف دخانیات هم اختلالات جسمانی دارد و هم اختلالات روانشناختی، خاطرنشان کرد: ما باید بر توسعه دسترسی به خدمات آموزشی و ادغام آن در نظام سلامت، راه‌اندازی خط تلفنی رایگان مشاوره دخانیات و دیگر ملزومات حوزه "نه به دخانیات" بیش از پیش کار کنیم.
ترابی با اشاره به اینکه ما برنامه‌های ترک دخانیات و پیشگیری از مصرف آن را برای تمامی گروه‌های سنی به‌خصوص نوجوانان داریم، بیان کرد: همچنین معتقدیم که نوع رفتار والدین در بحث دخانیات در دوری فرزند از مواد دخانی و آسیب‌زا هم بسیار حائز اهمیت است، به‌خصوص در محیط بیرون از خانه که آنان با همسن‌وسالان خود در ارتباط هستند.
وی تاکید کرد: در تمامی مراکز جامع سلامت و خانه‌ها و پایگاه‌های بهداشت در موضوع مصرف دخانیات در کنار سایر موضوعات حوزه سلامت، پرسشگری می‌شود و برای افراد مصرف کننده، ارائه برنامه های آموزشی و مشاوره‌ای در مسیر ترک دخانیات داریم.
هرچند اقدامات و برنامه های مدنظر گویای تلاش های جدی در مسیر کاهش مصرف سیگار در جامعه است اما آنچه در عرصه جامعه نمود دارد، آن است که مصرف این کالای دخانی همچنان در بین جوانان ادامه داشته و رو به افزایش است. از این رو به نظر می رسد برای مبارزه با روند افزایشی مصرف سیگار باید راهکارها و اقدامات موثرتری با فوریت و به صورت کامل اجرایی شود.
سه تا ۱۰ خرداد هفته جهانی بدون دخانیات نام گرفته است.