این نیروگاه با دربرگیری ۶ واحد تولید برق از انرژی هسته‌ای به میزان کل ۶ گیگاوات، در ابتدای اسفندماه ۱۴۰۱ (اواخر فوریه ۲۰۲۲) تحت کنترل نیروهای روس قرار گرفت.
در مقطع کنونی و همزمان با انتشار اخباری درباره تدارک اوکراین برای ضد حمله، مسکو و کیف، یکدیگر را به نقض حریم نیروگاه و تلاش برای آسیب‌های جبران‌ناپذیر به این نیروگاه و مناطق اطراف آن متهم کرده‌اند.
از نگاه مسکو، یگان‌های ارتش اوکراین با استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین، توپخانه سنگین و سامانه‌های راکت پرتاب چندگانه، مناطق مسکونی انرگودار و قلمرو ایستگاه را به طور دوره‌ای گلوله باران کرده‌اند.
از نگاه کیف، یگان‌های نظامی روسیه درنظر دارند با القای نشت مواد رادیواکتیو از بزرگترین نیروگاه هسته‌ای اروپا، ضدحمله وعده داده شده از سوی اوکراین برای بازپس‌گیری مناطقی از این کشور را تحت الشعاع قرار دهند و ناکام گذارند.
آخرین وضعیت نیروگاه و مناطق اطراف
خبرگزاری روسی تاس به نقل از فرماندار موقت منطقه زاپوریژیا گزارش داده است که فعالیت راکتورهای نیروگاه برق هسته‌ای زاپوریژیا به دلیل جلوگیری از اقدامات تحریک‌آمیز نیروهای اوکراین تعلیق شد.
یوگنی بالیتسکی که از سوی روسیه منصوب شده است، به شبکه «کریم-۲۴» گفت که پیش‌بینی اقدامات نیروهای اوکراینی دشوار شده است و از این رو فعالیت این راکتورها به حالت تعلیق درآمده است.
در این شرایط، برخی منابع خبری گفته‌اند: ضدحمله نیروهای اوکراین در مناطق تحت کنترل روسیه از جمله زاپوریژیا بزودی آغاز می‌شود. مقام‌های روسیه در روزهای اخیر، تخلیه ساکنان این مناطق را آغاز کرده‌اند.
اتهام‌زنی متقابل: حمله یا حادثه بزرگ در راه است؟
روسیه و اوکراین طی روزهای اخیر، یکدیگر را به برنامه‌ریزی برای وقوع «یک حادثه بزرگ» و «حمله» در نیروگاه برق هسته‌ای زاپوروژیا متهم کرده‌اند.
خبرگزاری رویترز به نقل از وزارت دفاع اوکراین مدعی شده است که روسیه در حال برنامه‌ریزی برای شبیه‌سازی یک حادثه بزرگ در نیروگاه زاپوریژیاست تا ضدحمله اوکراین برای بازپس‌گیری سرزمین‌هایش از روس‌ها را خنثی کند.
اداره اطلاعات وزارت دفاع اوکراین در بیانیه‌ای در تلگرام ادعا کرد که نیروهای روس بزودی نیروگاه زاپوریژیا را گلوله‌باران کرده و سپس از نشت مواد رادیواکتیو خبر خواهند داد.
به گزارش رویترز، این وزارتخانه کیف سندی برای ادعای خود ارائه نکرد و گفت که روسیه مانع از حضور چرخشی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نیروگاه زاپوروژیا شده است.
در واکنش به این بیانیه، «ولادیمیر روگوف» رهبر جنبش «ما با هم با روسیه هستیم» در واکنش به این ادعا به خبرگزاری تاس گفت: اوکراین در حال برنامه‌ریزی برای انجام یک اقدام تحریک‌آمیز در زاپوروژیاست تا روسیه را مقصر آن اعلام کند و مانع از ادامه ماموریت آژانس در این نیروگاه شود.
روگوف گفت: اوکراین قصد انجام این حمله را دارد تا ما را متهم کند و بازرسان آژانس دیگر در آنجا حضور نداشته باشند.
وی با بیان این که تنش‌ها در اطراف نیروگاه زاپوریژیا در روزهای اخیر افزایش یافته ، افزود: چرخش کارشناسان آژانس در این نیروگاه بار دیگر به تعویق افتاده است.
در این شرایط، ناظران میدانی به رسانه ها گفتند که نیروهای نظامی روسیه در حال تحکیم مواضع دفاعی خود در اطراف زاپوریژیا در آستانه ضدحمله احتمالی اوکراین هستند.
پیگیری در سازمان ملل برای جلوگیری از رخداد هسته‌ای
رافائل گروسی مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی طی روزهای گذشته همزمان با تشدید جنگ میان کی یف و مسکو، طرح امنیتی خود را برای حفاظت از نیروگاه هسته ای زاپوریژیای اوکراین در نشست شورای امنیت سازمان ملل ارائه کرد.
رافائل گروسی در نشست شورای امنیت درباره اوکراین در توضیح طرح خود گفت: تمام ساختارها، سیستم ها و اجزای ضروری برای فعالیت ایمن و امن نیروگاه زاپوریژیا باید از حملات و اقدامات خرابکارانه محافظت شود.
مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی که پیش از این نشست با لیندا توماس گرینفیلد سفیر آمریکا و واسیلی نبنزیا سفیر روسیه در سازمان ملل بصورت جداگانه دیدار و گفتگو کرده بود ، در نشست شورای امنیت به پنج اصل جهت جلوگیری از یک حادثه هسته ای در اوکراین اشاره کرد و افزود: هیچ گونه حمله ای به نیروگاه زاپوریژیا، به ویژه علیه راکتورها، مخازن ذخیره سوخت مصرف شده، سایر زیرساخت های حیاتی، یا پرسنل نباید صورت گیرد.
وی تصریح کرد: نیروگاه زاپوریژیا نباید به‌عنوان انبار یا پایگاهی برای سلاح‌های سنگین یا پرسنل نظامی که می‌توانند برای حمله از نیروگاه مورد استفاده قرار گیرند، استفاده شود.
گروسی ادامه داد: منبع برق این نیروگاه که از خارج تامین می شود نباید در معرض خطر قرار گیرد. برای این منظور، تمام تلاش ها برای اطمینان از تامین همیشگی و ایمن برق این نیروگاه باید انجام شود.
وی ادامه داد: این اولین بار در تاریخ است که جنگی در میان تأسیسات یک برنامه بزرگ انرژی هسته ای در جریان است. این برنامه شامل چندین نیروگاه از پنج نیروگاه هسته‌ای اوکراین می‌شود و دیگر تأسیسات هسته ای این کشور زیر گلوله باران مستقیم قرار گرفته‌اند.
مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی با بیان اینکه وضعیت ایمنی و امنیت هسته ای به ویژه در نیروگاه اتمی زاپوریژیا همچنان بسیار شکننده و خطرناک است، اعلام کرد: این نیروگاه در هفت مورد تامین برق خود را از دست داده و مجبور شده است به ژنراتورهای اضطراری که آخرین خط دفاعی در برابر حادثه هسته‌ای هستند روی آورد و برای خنک‌سازی ضروری راکتور از آنها استفاده کند.
وی یادآور شد: یک حادثه هسته ای یا رادیولوژیکی در طول درگیری های جاری می تواند عواقب فاجعه باری برای مردم اوکراین، برای مردم روسیه، و همچنین برای کشورهای همسایه و فراتر از آن داشته باشد. ما باید از انتشار خطرناک مواد رادیواکتیو جلوگیری کنیم.
نمایندگان روسیه و اوکراین در نشست شورای امنیت سازمان ملل چه گفتند؟
واسیلی نبنزیا نماینده دائم فدراسیون روسیه نیز در نشست شورای امنیت سازمان ملل گفت: ارتش روسیه به حملات کیف به نیروگاه هسته ای زاپوریژیا و شهر انرگودار پاسخ بسیار سختی خواهد داد.
این دیپلمات هشدار داد: «روسیه به هرگونه حمله اوکراین به نیروگاه هسته ای زاپوریژیا و زیرساخت‌های حیاتی آن، از جمله خطوط تأمین برق نیروگاه، و همچنین به شهر انرگودار، به شدت پاسخ خواهد داد».
سرگی کیسلیتسا نماینده دائم اوکراین در سازمان ملل متحد هم در این نشست اظهار داشت که مقامات اوکراینی هرگز اقداماتی را انجام نخواهند داد که منجر به حادثه هسته ای در نیروگاه اتمی زاپوریژیا شود.
نماینده اوکراین گفت: ما هرگز به اقداماتی که منجر به حادثه هسته ای در نیروگاه هسته ای شود متوسل نشده و نخواهیم شد.
روسیه: حمله پهپادی به نیروگاه را خنثی کردیم
با این وجود، هشتم خرداد ۱۴۰۲ بود که منابع خبری روسیه از خنثی شدن حمله پهپادی شبه نظامیان اوکراین به نیروگاه اتمی زاپوریژیا خبر دادند.
بنا بر این گزارش، جنگ الکترونیک پهپاد تهاجمی را قبل از رسیدن به قلمرو ایستگاه در حدود ۵۰۰ متری زمین فرود آوردند.
این گزارش می افزاید: مقامات امنیتی منطقه پس از بازرسی پهپاد ، مهمات را خنثی کردند . این دستگاه یک نارنجک ترموباریک حمل می‌کرد.
زلنسکی: زمان ضد حمله مشخص شده است
ولودیمیر زلنسکی رئیس‌جمهور اوکراین هشتم خردادماه ۱۴۰۲ در پیامی ویدئویی گفت: زمان آغاز ضد حمله اوکراین مشخص شده است.
زلنسکی اظهار کرد: فرماندهی کل و فرماندهان عملیاتی در مورد تأمین مهمات، آموزش تیپ‌های جدید، تاکتیک‌های ما و از همه مهم‌تر در مورد برنامه زمانی ضد حمله اوکراین گزارش‌های خود را ارائه کردند.
در این شرایط که سخن از ضدحمله اوکراین جدی تر به میان می‌آید، چشم‌های نگران جهانیان به زاپوریژیا دوخته شده است، جایی که ممکن است دود جنگ و درگیری را در قالب آثار مخرب رادیواکتیو دامن‌گیر همه کشورهای منطقه کند، جایی که قدرت‌های فرامنطقه ای حامی زلنسکی، تهدید مستقیمی علیه سرزمین خود احساس نمی‌کنند اما خطر مردم ساکن در مناطق اطراف نیروگاه و دو طرف میدان نبرد را تهدید می‌کند.