به گزارش ایرنا، نمودار بارش های قبل از دهه ۷۰ شمسی، میانگین بارندگی سالانه استان البرز را بالای ۴۹۰ میلی متر نشان می دهد و این استان به سبب شرایط عادی زیست محیطی دارای پائیز پربارش، زمستان های سرد، برفی و قندیلی و بهاران پرآب و سرسبز بوده و چتر درختان مثمر و غیر مثمر این خطه در فصل گرما سایه سار هزاران مسافر خسته از گوشه و کنار کشور بوده است.
اگر همسایگی با رشته کوه البرز همیشه بدون لطف نبوده است اما اینک با شماره افتادن نفس شوم تغییر اقلیم دامنه تنش آبی در استان البرز روز به روز گسترش یافته تا جائیکه دشت های استان به بیابان تبدیل شده است.
در این شرایط اقلیمی شاهد مهاجرت بی رویه به استان های تهران و البرز هستیم و محدودیت منابع آب سطحی و زیر زمینی این حوزه جغرافیایی نیز سبب کوچک شدن مزارع، باغ ها و مکان های سر سبز شده و به پدیده تنش آبی دامن زده است.
استمرار تنش آبی در سه دهه متوالی متولیان امور آب استان البرز را برآن داشت تا به دنبال راهکار علمی برای غلبه بر این وضعیت باشند و انجام طرح های مطالعاتی مقدمه فعالیت های اجرایی قرار گرفت.
اواخر دهه ۹۰ طرح مطالعات جامع آبی استان البرز توسط کارشناسان شرکت آب منطقه ای استان البرز انجام شد اما دولت سیزدهم با حمایت از این طرح گام جدی را برای عملیاتی کردن برنامه های مقابله با تنش آبی این استان را برداشت.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای البرز با حضور در میزگرد خبرگزاری جمهوری اسلامی مرکز البرز ضمن تشریح وضعیت آبی البرز به حمایت دولت از طرح های کارشناسانه، مبتکرانه و کلیدی برای عبور از تنش آبی در استان پرداخت.
وضعیت منابع آبی البرز
داوود نجفیان مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان البرز در تشریح وضعیت منابع آبی استان البرز بیان کرد که استمرار حدود سه دهه کم بارشی و خشکسالی در کنار افزایش جمعیت و برداشت بی رویه آب های سطحی و زیرزمینی به یک تنش آبی در منطقه سرسبز البرز انجامید که زخم آثار آن برای محیط زیست و آیندگان شکننده است.
وی در ادامه گفت : ۲ شریان مهم و حیاتی استان یعنی رودخانه های کرج و طالقان در این سال ها همچون دهه های گذشته آنچنان که باید و شاید خروشان نیستند مضاف اینکه بار برداشت از این منابع آبی به گونه ای است که ادامه این روند ذخیره ای برای آیندگان برجای نمی گذارد.
به گفته مدیرعامل شرکت آب منطقه ای البرز ، حال و روز ۲ رودخانه برغان و کردان استان البرز همچون دوران دیرین نیست و رودخانه کردان در فصل تابستان و حتی بخشی از پائیز آهی در بساط ندارد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان البرز ادامه داد: کم بارشی و خشکسالی کار به جایی رسانده که پنج دشت استان البرز به لحاظ برداشت آب ممنوعه تلقی شده که مهمترین راه عبور از دالان خشکسالی و کم بارشی قناعت و مدیریت مصرف آبهای موجود است.
او با بیان اینکه ظرفیت منابع آب سطحی و زیر زمینی البرز یک میلیارد و ۸۷۰ میلیون مترمکعب گفت: اکنون ۹۲ درصد منابع آب سطحی و زیر زمینی استان البرز در طول سال برداشت و مصرف می شود و تنها هشت درصد برای ذخیره سازی باقی می ماند.
از کل یک میلیارد و ۸۷۰ میلیون مترمکعب ظرفیت آبی البرز حدود ۶۶۵ میلیون مترمکعب آن به استان های تهران و قزوین انتقال می یابد.
مدیرعامل شرکت منطقه ای استان البرز بیان کرد: استقرار جمعیت چند میلیونی در سه استان تهران ، البرز و قزوین و در کنار آن وجود اراضی کشاورزی و باغی و صنایع بزرگ ، متوسط و کوچک شرایط را به گونه ای رقم زده که تمام منابع آبی همواره از تیررس مصرف خارج نشوند .
نجفیان تاکید کرد: برداشت از سفره های زیر زمینی البرز کار را به جایی رسانده که دشت های استان دچار فرونشست شده و میزان دسترسی به منابع آبی از حدود ۲۰ تا ۴۰ متر در دهه ۷۰ اکنون به بیش از ۲۷۰ متر رسیده است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای البرز این را هم اضافه کرد که اگر زمین دچار فرونشست کلی شود عرصه بر آبخوان ها به عنوان یک ذخیرگاه آبی تنگ خواهد شد و در آن صورت فاجعه دیگری به نام از بین رفتن ذخیرگاه های زیر زمینی را خواهیم داشت.
این مسوول با تاکید بر این جمله که سفره های آبی البرز اکنون در حال مصرف است و برای آیندگان باید چاره اندیشی کنیم، افزود: برای برون رفت از این وضعیت اقلیمی باید به سازوکارهای مختلفی روی بیاوریم.
وی با ابراز نگرانی از کاهش بارش ها در سال آبی جاری گفت: در این حال باید سازگاری با کم آبی را با تعریف پروژه های مختلف پیش ببریم.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای البرز تاکید کرد: سالانه ۱۲۰ هزار نفر به جمعیت البرز اضافه می شود که طبق پیش بینی ها جمعیت ثابت البرز در افق ۱۴۳۰ از مرز چهار میلیون و ۶۰۰ هزار نفر عبور می کند.
وی یادآور شد: ۷۷ درصد از آب شرب البرز از منابع زیر زمینی و ۲۳ درصد از آب سطحی تامین می شود که البته سال گذشته میزان برداشت از آبهای سطحی به ۲۵ درصد و منابع آب زیر زمینی به ۷۵ درصد رسید؛ امسال به واسطه کم بارشی منابع آب سطحی استان وخیم است.
نجفیان گفت: اکنون تراز آب دشت های تهران ،کرج، اشتهارد، هشتگرد و قزوین منفی است و این تراز طی ۳۰ سال گذشته ۲۳ متر افت سطح آّبخوان ها داشته است.
یک مطالعه گسترده همراه باز سازو کار آبی
شرکت آب منطقه ای استان البرز که عرصه را بر منابع آبی استان تنگ دید در سال ۱۳۹۷ یک طرح مطالعالی بزرگ چند وجهی را آغاز کرد و پس از اتمام مطالعه ، نتیجه را به وزارت نیرو منعکس کرد .
این طرح در گام نخست وخامت منابع آب زیر زمینی را بررسی و نتیجه را هشدارگونه به گوش مسوولان کشوری رساند. از میزان برداشت های بی رویه تا ساخت وسازها و چاه های غیر مجاز همه در این طرح دیده شد و وضعیت آبی استان البرز به لحاظ سطحی و زیر زمینی مورد واکاوی قرار گرفت.
به گفته نجفیان در این طرح مطالعاتی از سیر تا پیاز وضعیت آب های استان در سال های گذشته ، حال و آینده، جمعیت و نیاز آبی آن مورد بررسی قرار گرفت و نقشه راه برای ۳۰ سال آینده استان ترسیم شد.
وی ادامه داد: از آنجا که کاهش بارش ها و برداشت بی رویه از منابع آبی زیر زمینی آبخوان های البرز را به فقر و نابودی کشانده است، چاره در این دیده شد تا سهمیه ای جدید برای البرز از ۲ سد طالقان و کرج دیده شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای البرز تاکید کرد: تا قبل از سال ۱۴۰۰ در کمیسیون تخصیص وزارت نیرو جلسات زیادی برگزار شد تا اینکه توانستیم سهمیه ۵۵ میلیون متر مکعب آب از سدهای کرج و طالقان را برای البرز دریافت کنیم.
نجفیان گفت : با این وجود البرز زیرساخت های لازم را برای جذب این سهمیه را نداشت و شرکت آبفا استان تنها می توانست ۲۰ میلیون متر مکعب با تکمیل چند تصفیه خانه را جذب کند.
وی یادآور شد: تا سال ۱۳۹۹ سهمیه برداشتی البرز از آب سدهای طالقان و کرج ۵۵ میلیون مترمکعب در سال بود که این رقم با توافق وزارت نیرو به ۱۱۰ میلیون متر مکعب رساندیم اما توافق وزارت نیرو بدون لحاظ کردن زیر ساخت ها کافی نبود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای البرز گفت: در نتیجه طرح مطالعاتی البرز ، اقدام موثری به نام طرح جامع تامین آب یا رینگ سراسری استان البرز را تعریف کردیم ؛ طرحی که تمام زیر ساخت های جدید در دل آن نهفته شده و چشم انداز ۳۰ ساله آینده آب البرز را ترسیم می کند.
در این طرح مطالعاتی افزون بر راهکار اجرایی، برنامه فرهنگسازی عمومی برای کاهش مصرف سرانه آب در استان البرز دیده شده است.
سفر رییس جمهور گشایش اعتباری طرح جامع آبرسانی البرز
نجفیان در ادامه به سفر رییس جمهور به استان البرز و گشایش اعتباری برای عملیاتی شدن نتایج طرح جامع آب استان اشاره کرد و گفت: نیاز مالی اجرای طرح جامع آبرسانی استان البرز هفت هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان اعتبار برآورد شد که تامین این اعتبار از توان استان خارج بود.
وی ادامه داد: سفر فروردین ما ۱۴۰۱ رییس جمهور به البرز گام مهم برای گشایش اعتباری طرح جامع آبرسانی استان البرز به شمار می رود؛ در این سفر بخش های مهمی از طرح جامع آبرسانی البرز ذیل پروژه های مصوب سفر تعریف شد و سازمان برنامه و بودجه نیز در سایر منابع به کمک البرز آمده است.
نجفیان گفت : پس از سفر با برکت رییس جمهور بلافاصله طرح جامع آبرسانی البرز در بهار ۱۴۰۱ با آبرسانی به شهرهای پرتنش آبی استان یعنی نظرآباد و اشتهارد آغاز شد؛ از آنجا که شهرستان های های غرب و جنوب غربی البرز شامل نظرآباد و اشتهارد در وضعیت تنش آبی شدید قرار دارند تامین آب در اجرای طرح جامع در اولویت قرار گرفت .
وی یادآور شد: قبل از آنکه ردیف اعتباری برای طرح جامع در نظر بگیریم از اعتبارات ملی و استانی سه پروژه برای مناطق پرتنش آبی البرز تعریف کردیم ؛ توسعه تصفیه خانه شهر جدید مهستان که درگذشته قسمت اول آن با ۲۰۰ لیتر در ثانیه از خط طالقان تغذیه می شد با آغاز ساخت مدول دوم با آبدهی ۸۰۰ لیتر برثانیه روند تکمیلی به خود گرفت که اکنون بخش دوم کار ۳۶ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
وی بیان کرد: این سه پروژه در مجموع ۹۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز داشت که سال گذشته ۱۸۰ میلیارد تومان از اعتبارات ملی برای پروژه ها دریافت کردیم.
طرح آبرسانی غرب استان البرز در واقع از سهمیه ۵۵ میلیون متر مکعبی استان از سدها ، ۲۵ میلیون متر مکعب آن برای شهرستان های ساوجبلاغ ، نظرآباد ، چهارباغ و اشتهارد جذب می کند.
کام شیرین ساکنان نظرآباد و اشتهارد در تیرماه
نجفیان گفت: تیرماه امسال با بهره برداری از مرحله نخست آبرسانی غرب استان البرز ، کام ساکنان اشتهارد و نظرآباد شیرین می شود؛ مرحله نخست آبرسانی غرب البرز با برداشت ۱۵۰ لیتر برثانیه آب همراه است.
شبکه آبرسانی اشتهارد و نظرآبادحدود ۶۵ کیلومتر طول دارد که در حال تکمیل است .
اخذ ۱۸۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای سال ۱۴۰۲
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای البرز بیان کرد: موضوع نیاز مالی طرح جامع آبرسانی البرز سال گذشته به سازمان برنامه و بودجه بردیم و توانستیم از هفت هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان، مبلغ یک هزارو۸۰۰ میلیارد تومان تخصیص اعتباری برای امسال دریافت کنیم .
وی بیان کرد: بخشی از این اعتبار صرف خط انتقال آب از رودخانه کرج به تصفیه خانه این شهر به طول ۹.۵ کیلومتر هزینه می شود.
ظرفیت ذخیره سازی ۸۰ میلیون مترمکعب سیلاب در البرز فراهم شد
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان البرز اعلام کرد: با اجرای پنج پروژه تغذیه مصنوعی، ظرفیت مهار و ذخیره سازی ۸۰ میلیون مترمکعب سیلاب و آب سطحی در این استان فراهم شد.
نجفیان افزود: این پروژه ها در دشت های فردیس، کرج، کردان، فشند و هشتگرد اجرا شده و اکنون به مرحله بهره برداری رسیده است؛ پروژه دشت فردیس ۵۵ میلیون مترمکعب، هشتگرد با ۱۵ میلیون متر مکعب و کردان با ۱۲ میلیون مترمکعب بیشترین ذخیره سازی را دارند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای البرز گفت : اجرای این پروژه ها نقش اساسی در مهار سیلاب ها و تقویت سفره های آب زیر زمینی استان را دارد.
وی با بیان اینکه برداشت های بی رویه از منابع آب سطحی و زیر زمینی البرز سبب فقر سفره های زیر زمینی شده است، افزود: بر همین اساس شرکت آب منطقه ای البرز در سال های اخیر برای نجات این سفره ها اجرای پروژه های تغذیه مصنوعی دشت های استان را شتاب بخشید.
نجفیان بیان کرد: سالانه ۸۱۰ میلیون مترمکعب از سفره های آب زیر زمینی استان برداشت می شود که ۲۷۰ میلیون مترمکعب آن از طریق چاه های غیر مجاز ثبت شده است.
تلاش آبفا برای تحقق زیر ساخت ها
شرکت آبفا استان البرز نیز اکنون ۵۵ هزار مترمکعب مخزن ذخیره آب در دست ساخت دارد که تلاش ها بر تکمیل این مخازن تا پایان سال جاری معطوف شده است.
بنا به گزارش روابط عمومی شرکت آبفا استان البرز ، حدود ۷۵۰ میلیارد تومان اعتبار برای ساخت مخازن و تاسیسات جدید آبرسانی استان اختصاص یافته است.
بخشی از این اعتبارات از محل سفر رییس جمهور تامین شده است.
اکنون ۲ شرکت آب منطقه ای و آبفا البرز در تلاش هستتند تا با کمک دولت طرح جامع آبرسانی استان البرز را به سرانجام برسانند و آینده آبی این استان را تا افق ۱۴۳۰ به لحلظ تامین آب تضمین کنند.
در عین حال اگر تلاش مسوولان و متولیان آب بر اجرای سریع پروژه معطوف شده اما مدیریت مصرف آب در بخش شرب، کشاورزی، صنعت و نظیر آن در دست مردم و مصرف کنندگان عمده است.
با مصرف بهینه آب می توان دوران خشکسالی و کم آبی را مدیریت کرد و ازذخایر آبی آیندگان و محیط زیست صیانت کرد.
قرار است طرح جامع آبرسانی البرز در یک دوره ۱۰ ساله با اولویت مناطق پرتنش تکمیل خواهد شد که البته شرکت های آب منطقه ای و آبفا استان البرز عزم خود را برای تکمیل این طرح در کمترین زمان ممکن را دارند.
در کنار اجرای طرح آبرسانی البرز ، کاهش برداشت از سفره های زیر زمینی ، تقویت آبخوان ها ، آموزش مردم برای کاهش سرانه مصرف در اولویت کاری قرار گرفته است.
همچنین اکنون نیز ۱۵۰ روستای دارای تنش آبی استان البرز با کمک قرارگاه بسیج سازندگی امام حسن مجتبی (ع) و شرکت آبفا در اولویت تامین آب قرار گرفته اند.
در سفر ۱۸ فروردین ماه سال گذشته رییس جمهور و هیات دولت به استان البرز ۱۷۲ طرح و برنامه توسعه ای در تمام بخش های عمرانی ، فرهنگی و زیربنایی با اعتباری حدود ۱۰ هزار و ۷۴۳ میلیارد تومان برای استان مورد تصویب قرار گرفت، همچنین پیشنهاد ارتقا سه شهر کمالشهر، محمدشهر و ماهدشت به شهرستان نیز مطرح شد که مورد استقبال رییس جمهور قرار گرفت و دراین زمینه دستور ویژه صادر کردند.
موافقت با اختصاص ۲۳ هزار و ۲۴۴ میلیارد تومان تسهیلات و ۶۱ هزار و ۶۶۰ میلیارد تومان سرمایه گذاری بخش خصوصی و بانک ها برای پیشبرد پروژه ها از دیگر رهاوردهای سفر رییس جمهور به استان البرز بود که باید تصویب اعتبار برای ی ۵۴ طرح در بخش زیربنایی استان با ۶ هزار و ۶۰۱ میلیارد تومان اعتبار، ۱۰۵ میلیارد تومان تسهیلات و ۱۰۰ میلیارد تومان سرمایه گذاری توسط بخش خصوصی و بانک ها را نیز اضافه کرد.
در سفر یک روزه رییس جمهور به البرز در بخش صنعت و معدن نیز ۶ توافق با اعتباری حدود ۱۵۵ میلیارد تومان و ۲۰ میلیارد تومان تسهیلات صورت گرفت.
در حوزه فرهنگی و آموزشی و ورزشی نیز ۳۹ توافق با اعتباری حدود یک هزار و ۷۶۸ میلیارد تومان و در بخش رفاهی و اجتماعی ۱۶ توافق با اعتبار ۱۷۰ میلیارد تومان و ۲۰۵ میلیارد تومان تسهیلات مصوب شد و در حوزه بهداشت و درمان نیز ۱۳ توافق با اعتباری بیش از ۷۵۵ میلیارد تومان و در حوزه آب، خاک و کشاورزی ۲۹ توافق با اعتباری حدود ۷۳۸ میلیارد تومان انجام شد.
براساس گزارش استاندار البرز در سفر رییس جمهور به این استان در حوزه اشتغال چهار توافق با اعتباری حدود ۳۴۰ میلیارد تومان و تسهیلات به مبلغ ۲۰ میلیارد تومان و در حوزه های امنیتی، انتظامی و قضایی نیز ۹ توافق با اعتبار ۲۵۱ میلیارد تومان صورت پذیرفت و در مجموع نیز سرمایه گذاری و مشارکت بانک ها طی ۲ توافق به ۲۲ هزار و ۸۹۴ میلیارد تومان مورد موافقت قرار گرفت.