به گزارش ایرنا، چند سالی است که پهنه ایران زمین با خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کند و در سالهای اخیر شدت خشکسالی به خصوص در شرق کشور به بیشترین حد خود در ۵۰ سال اخیر رسیده است.
خشکسالی و کم‌بارشی، رابطه مستقیمی با آلودگی هوا و افزایش ذرات معلق در هوا دارد و همراه شدن آن با آلاینده های ناشی از سوخت خودروها، نیروگاه‌ها و واحدهای صنعتی، مرگ درختان و محیط زیست را به دنبال دارد.
بر همین اساس و متاثر از شرایط پیش‌گفته، این روزها درختان و فضای سبز مشهد نیز، به عنوان یکی از آلوده ترین کلانشهرهای کشور، حال و روز خوشی ندارند و با سیمایی رنگ پریده و بیمار، نیازمند تیمار شده‌اند.
تیمار بیش از ۱۰۰ هزار اصله درخت
تیمار درختان، همواره یک فرایند مهم برای حفظ سلامت و رشد این عناصر طبیعی است، با این حال، در هوای گرم و خشک و آلوده، تیمار درختان ضروری تر از سایر مواقع است.
۳.۵ میلیون اصله درخت در فضاهای شهری، معابر فرعی و کمربند سبز مشهد شامل گونه های زبان گنجشک، توت، سرو کوهی، اقاقیا، انواع سرو، کاج، چنار، پسته وحشی و بلوط کاشت شده است.معاون خدمات شهری شهرداری مشهد در این خصوص به خبرنگار ایرنا اظهار کرد: حدود ۳.۵ میلیون اصله درخت در فضاهای شهری، معابر فرعی و کمربند سبز مشهد کاشته شده که بیشتر از گونه های زبان گنجشک، توت، سرو کوهی، اقاقیا، انواع سرو، انواع کاج، چنار، پسته وحشی و بلوط است.
علی نجفی افزود: به منظور شناسنامه دار کردن درختان، تاکنون طرح پلاک‌کوبی ۴۵۰ هزار اصله درخت انجام شده است.
وی گفت: باتوجه به فرآیند رشد گیاهان در فصل بهار و تابستان، از ابتدای اردیبهشت امسال عملیات کوددهی فضای سبز سطح مشهد، به منظور تقویت گیاهان و بهبود وضعیت رشد آنها آغاز شده است که تا اواخر خردادماه ادامه خواهد داشت.
وی اضافه کرد: در این راستا در این عملیات بیش از ۱۰۰ هزار اصله درخت و درختچه تیمار می شود.
معاون شهردار مشهد ادامه داد: با توجه به کاهش بارندگی، افزایش دمای هوا و همچنین آلودگی هوا، درختان سطح شهر با مشکلاتی روبه رو شده اند که اقدامات مختلفی برای تیمار آنها از جمله آبیاری، هرس، مبارزه با آفات، تغذیه و کوددهی انجام می شود.
نشست آلاینده ها، بلای جان درختان
روند آلودگی هوای کلانشهر مشهد، که به طور معمول ۷۰ درصد ناشی از فعالیت ناوگان حمل و نقل است، ظرف سالهای اخیر به علت تداوم پدیده خشکسالی همراه با افزایش حجم گرد و غبار و پایداری وضعیت جوی، با سرعت رو به تشدید است.
طبق سیاهه انتشار آلودگی هوای مشهد در سال به طور میانگین ۲۴۵ هزار تن انواع آلاینده های هوا منتشر می شود و نشست آلاینده ها تاثیر سو بر پوشش گیاهی از جمله درختان سطح شهر دارد.مسوول مرکز پایش آلاینده‌های شهرداری مشهد در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: جنبه مغفول مانده اثرات آلودگی روی بحث حیات گیاهی است.
رضا اسماعیلی افزود: مطابق سیاهه انتشار آلودگی هوای مشهد، سالانه به طور میانگین ۲۴۵ هزار تن انواع آلاینده های هوا منتشر می شود که مقدار قابل توجهی از آن به خصوص در بحث ذرات معلق در سطح شهر نشست می کند و نشست آلاینده ها تاثیر نامطلوبی بر پوشش گیاهی از جمله درختان سطح شهر دارد.
وی اضافه کرد: آلاینده های هوا و ذرت معلق ترکیبی از چندین آلاینده سمی و خطرناک است و نشست آلاینده‌ها روی برگ درختان، منجر به مختل شدن فرایند فیزیولوژیکی درختان از جمله عمل فتوسنتز می شود.
مسوول مرکز پایش آلاینده‌های شهرداری مشهد افزود: کدری و رنگ پریدگی برگ درختان، کاهش بهره وری درختان و کاسته شدن از شادابی فضای سبز از دیگر مضرات آلودگی هوا برای درختان است.
اسماعیلی ادامه داد: همچنین بارش های اسیدی منجر به از بین رفتن میکروارگانیسم های خاک، ضعف درختان و پوشش گیاهی می شود.
مسوول مرکز پایش آلاینده‌های شهرداری مشهد ادامه داد: در ۶۵ روز گذشته از ابتدای سال تا کنون شهروندان مشهدی فقط پنج روز هوا با شاخص پاک را تنفس کرده اند.
اسماعیلی افزود: در این مدت ۴۳ روز نیز کیفیت هوا روی شاخص قابل قبول و ۱۶ روز روی شاخص ناسالم برای گروه های حساس قرار داشته است.
تیمار درختان چنار
مدیرکل بهبود محیط زیست شهری شهرداری مشهد نیز اظهار کرد: گونه چنار از درختان قدیمی و خاطره‌انگیز شهر مشهد است که به طور معمول به دلیل مصرف بالای آب، همواره در مجاورت نهرها یا مکان های پرآب کاشته می شود.
علی اکبر انتظام خاطرنشان کرد: به دلیل اجرای طرح های جمع آوری فاضلاب و حذف چاه های جذبی در سطح شهر، رطوبت عمق خاک در شهر مشهد به صورت قابل توجهی کاهش یافته، که صدمات ناشی از این اقدام، منجر به ضعف و خزان زودرس درختان کهنسال شهر به خصوص چنارها شده است.
مدیرکل بهبود محیط زیست شهری شهرداری مشهد ادامه داد: بارش باران در فصل بهار یکی از عوامل تاثیرگذار در بهبود رشد درختان چنار است که متاسفانه کاهش قابل توجه این بارش ها در سال جاری، باعث ضعف شدید درختان چنار سطح شهر به خصوص چنارهای بوستان "ملت" شده است.
انتظام افزود: در همین راستا طرح ضربتی تیمار حدود ۲ هزار و ۵۰۰ اصله از درختان چنار بوستان ملت به اجرا درآمد و در این طرح، براساس نظر گیاه‌پزشک، عملیات محلول پاشی و آبیاری ویژه با کودهای ترکیبی انجام شد تا تنش وارد شده به این درختان به کمترین برسد.
مدیرکل بهبود محیط زیست شهری شهرداری مشهد اظهار کرد: در تمام ایام سال گونه های گیاهی و به خصوص درختان شهری توسط کارشناسان و متخصصان گیاه‌پزشک شهرداری مشهد مورد بررسی قرار می گیرند تا در صورت مشاهده هرگونه علائم اولیه از کمبود عناصر غذایی یا بیماری های خاص، اقدامات لازم در کمترین زمان انجام شود.
انتظام افزود: در بهار امسال کمبود آهن یکی از بیشترین موارد کمبود عناصر غذایی در درختان است و مشاهده این عارضه در نواحی شرقی مشهد، به دلیل بالابودن آب های سطحی بیشتر از دیگر مناطق است.
وی خاطرنشان کرد: در همین راستا شیوه‌نامه لازم به مناطق ابلاغ و مقرر شده است تا براساس میزان مورد نیاز گیاهان و درختان، عملیات کوددهی به صورت محلول پاشی، آبیاری و تزریق کود آهن به مقدار مشخص برای درختان دارای کمبود عناصر غذایی انجام شود.
مبارزه با آفات درختان نارون
نارون از گونه‌های درختی مقاوم و سازگار با اقلیم و شرایط آب و هوایی مشهد است که در دهه‌های اخیر با ورود نوعی آفت برگ‌خوار، دچار تنش‌های زیست‌محیطی مختلفی شده بود و در بعضی موارد این آفات تعداد زیادی از درختان نارون را به کام مرگ کشانده اند.
به گفته مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری مشهد، با توجه به زیبایی منظر درختان نارون و شرایط رشد مناسب آن در شهر، از ابتدای ورود آفات، عملیات مقابله با این آفات به صورت جدی پیگیری شده است.
حسین مختاری افزود: عملیات سمپاشی این درختان در ۲ مرحله انجام می شود که در هر مرحله برنامه ریزی لازم برای سمپاشی پنج هزار اصله درخت انجام شده است.
وی اضافه کرد: سمپاشی درختان در قسمت‌های تاج درختان نارون علیه آفات برگ‌خوار و شته انجام می شود و سموم مصرفی در این عملیات از سموم کم خطرتر برای سلامت انسان است.
مختاری افزود: به‌منظور صرفه‌جویی در میزان سم مصرفی، افزایش کیفیت و سرعت انجام عملیات از دستگاه‌های سمپاش کالیبره شده در مسیرها استفاده می‌شود.
مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری مشهد ادامه داد: سعی می‌شود از سموم کم خطرتر برای مهار آفات و بیماری‌ها استفاده شود و بلافاصله پس از مشاهده نخستین علایم آلودگی، به منظور پیشگیری از انتقال بیماری به دیگر گونه‌های گیاهی سطح شهر، سمپاشی انجام می شود.
مختاری افزود: شهروندان نیز باید در هنگام سمپاشی با نیروهای فضای سبز همکاری داشته و به صورت موقت تا ۲۴ ساعت از تردد یا نشستن در محیط هایی که عملیات سمپاشی در آن انجام شده است، خودداری کنند.
سامانه مدیریت هوشمند یکپارچه فضای سبز
سرانه فضای سبز در کلانشهر مشهد حدود ۱۸.۹ متر مربع است و طبق گفته مدیرعامل سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری مشهد، سامانه مدیریت هوشمند یکپارچه فضای سبز برای نخستین بار در کشور در مشهد اجرایی شده است.
مختاری اظهار کرد: یکی از رویکردهای جدید در توسعه پایدار فضای سبز شهری، استفاده از سامانه‌های هوشمند مدیریت فضای سبز است.
وی اضافه کرد: این سامانه‌ها با استفاده از فناوری‌های نوین، به سادگی می‌توانند اطلاعاتی مانند میزان آبیاری، نوع گیاه و شرایط آب و هوایی را جمع‌آوری کنند و با توجه به آنها به صورت خودکار به آبیاری و مدیریت بهینه فضای سبز بپردازند.
مختاری ادامه داد: استفاده از سامانه‌های هوشمند مدیریت فضای سبز، این امکان را به شهروندان و کاربران فضای سبز شهری می‌دهد تا مشکلات و اشکالات موجود در فضای سبز شهری را به سرعت به مسوولان مربوطه گزارش دهند.
مختاری افزود: مدیریت منابع آبی، مدیریت تغذیه گیاهان، مدیریت تهویه، مدیریت نورپردازی و ایجاد امنیت در فضای سبز شهری از عملکردهای این سامانه است.
در مجموع، تیمار درختان در هوای گرم و خشک چالش‌هایی دارد و برای برخورداری از فضای سبز شاداب و به تبع آن هوای سالم باید با اقدامات به موقع و استفاده از روش های مختلف، از سلامت درختان مراقبت کرد.