محمدمهدی سیدناصری در روز جهانی مبارزه با کار کودکان درباره کتاب حمایت از ممنوعیت کار کودکان در اسناد سازمان ملل متحد که توسط انتشارات ذکر منتشر شده است، توضیح داد: روز جهانی مبارزه با کار کودکان هر ساله در ۱۲ ژوئن (۲۲ خرداد) برگزار می‌شود و هدف آن تقویت جنبش جهانی بر ضد کار کودکان است. این کتاب از مجموعه کتاب‌های حقوق بین‌الملل به زبان ساده است.
این پژوهشگر حوزه حقوق بین‌الملل کودکان با تاکید بر لزوم فهم‌پذیر شدن متون حقوقی توضیح داد: تجربه زیسته من به عنوان پژوهشگر در حوزه حقوق بین‌الملل کودکان، لزوم فهم‌پذیری متون حقوقی بود. همواره یکی از دغدغه‌های من ساده‌سازی زبان سخت و ثقیل حقوقی برای دانشجویان بود. این کار را در دوران ارشد و دکتری هم انجام می‌دادم تا بتوانم با متون ارتباط بهتری برقرار کنم.
او ادامه داد: در جامعه بیشتر از اصطلاح کودکان کار استفاده می‌شود، باید توجه داشت کودک کار بار منفی به همراه دارد و باعث می‌شود به این مساله به صورت دقیق پرداخته نشود. در نتیجه بهتر است که بگوییم کار کودکان، همانطور که در این کتاب هم عنوان شده: حمایت از ممنوعیت کار کودکان در اسناد سازمان ملل متحد.
در عصر اینترنت کار کودک دستخوش تغییر شد
سیدناصری در توضیح کودک و کار کودک بیان کرد: منظور ما از کودک هر فرد انسانی زیر ۱۸ سال است، پس کار کودک، درباره افراد زیر ۱۸ سالی است که کار می‌کنند. کودک کار، کودکی است که به واسطه فقر، مشکلات اقتصادی و فرهنگی، مورد بهره‌کشی و استثمار قرار می‌گیرد، باید توجه داشت این زندگی را کودک کار انتخاب نکرده است. همچنین به دلیل حساسیت جسمی و روحی کودکان، بهتر است در مقوله کار کودکان قانون‌گذاری انجام شود.
این پژوهشگر با بیان اینکه در کتاب حمایت از ممنوعیت کار کودکان در اسناد سازمان ملل متحد، کار کودک به دوبخش سنتی و مدرن تقسیم شده است، ادامه داد: کار کودک در بخش سنتی به کشاورزی، کار در محیط شهری، کارهای ساختمانی، ماهیگیری، کارهای صنعتی، تولید و مستخدمی خانه گفته می‌شود؛ اما دوران محدودیت به این شکل از کارها گذشته است. در عصر هوش مصنوعی و عصر اینترنت کار کودک هم دستخوش تغییراتی شده است.
به گفته او همه‌گیری کرونا باعث تغیرات مهمی شد و در کنار خلق بلاک چین(نوع خاصی از پایگاه داده (دیتابیس) دانست)، باعث گسترش استفاده از فضای مجازی در زندگی انسان شد. همچنین همه‌گیری کرونا باعث شتاب در شکل‌گیری هوش مصنوعی شده است.
والدین از کودکان خود پول‌سازی کردند
سیدناصری با اشاره به گسترش استفاده از فضای مجازی در همه‌گیری کرونا و بعد از آن، توضیح داد: هیچ وقت فکر نمی‌کردیم در این سال‌ها بتوانیم کلاس‌ها را به شکل مجازی برگزار کنیم. همچنین هیچ وقت فکر نمی‌کردیم که جلسات و نشست‌های به صورت آنلاین برگزار شود، اما کرونا و بلاکچین این مساله را برای مردم آسان کرد. تکنولوژی که باید ۱۰ سال بعد انجام می‌شد، کرونا باعث شد در این روزها فعال شود.
تعداد قابل توجهی از پدرها و مادرها با انتشار عکس و فیلم‌های کودکان درآمد کسب کردند
این پژوهشگر حوزه حقوق بین‌الملل کودکان درباره تاثیرات استفاده بیش از قبل از گوشی هوشمند توضیح داد: در نتیجه تعداد قابل توجهی از پدرها و مادرها با انتشار عکس و فیلم‌های کودکان درآمد کسب کردند. وقتی دیدند می‌توانند درآمد داشته باشند، این اقدام شکل وحشیانه و خشن به خود گرفت و والدین از کودکان خود پول‌سازی کردند.
به گفته او، خودخواهی والدین در سوءاستفاده از کودکان در نتیجه عدم سواد دیجیتال است. زیرا قانون وجود دارد، اما نیاز به بازاندیشی در قوانین هم وجود دارد. مبارزه با پدیده کودکان کار مدرن، نیاز به تجدیدنظر و به روزرسانی قوانین دارد. حقوق کودکان باید به جامعه، نهاد خانواده و حتی معلم‌ها آموزش داده شود و همچنین وارد فرهنگ شود.
برخی از حقوقدانان بر این نظر هستند که اگر هوش مصنوعی به این شکل گسترش پیدا کند نقض کرامت انسانی و حقوق بشر اتفاق می‌افتد
سیدناصری با اشاره به پدیده جدیدتری با عنوان کودکان متاورسی (کلمه متاورس ترکیبی از دو لغت Meta+Universe است. واژه متا از ریشه یونانی «فراتر» گرفته شده و ورس هم از کلمه یونیورس به معنای «جهان» آمده است) در فضای مجازی ادامه داد: این در حالی است که هنوز ابعاد متاورس برای فعالان ایرانی و فعالان در دیگر کشورها ناشناخته است. در متاورس شرکت‌ها و پلتفرم‌های بزرگ کودکان را به استخدام در می‌آورند بدون اینکه کودکان خبر داشته باشند و از آنها با بازی‌هایی که کودکان انجام می‌دهند پول‌سازی می‌کنند.
این پژوهشگر با اشاره به اینکه جامعه جهانی برای کار کودک در محیط‌های فراتر از اینستاگرام قانون وضع می‌کند و ایران از این لحاظ از برخی از کشورها عقب است، افزود: برخی از حقوقدانان بر این نظر هستند که اگر هوش مصنوعی به این شکل گسترش پیدا کند نقض کرامت انسانی و حقوق بشر اتفاق می‌افتد در نتیحه این نقض حریم شخصی و حقوق کودکان نمود بیشتری دارد.
او بیان کرد: اگر می‌خواهیم آینده بهتری داشته باشیم باید برای وضع قوانین دست به کار بشویم. اگر می‌بینیم که در فضای سایبری ممکن است مشکلاتی معطوف به کودکان شود از حال باید با اقدامات پژوهشی، جامعه‌شناسی، روانشناسی و حقوقی انجام شود و فضای سایبری را از همه ابعاد بررسی کنیم.
باید کتاب‌هایی برای افزایش آگاهی حقوقی کودکان نوشته شود
باید کتاب‌های حقوقی برای عموم مردم، کتاب‌هایی را برای قاضی و کتاب‌هایی را برای خود کودک نوشته شود
سیدناصری در بررسی عملکرد رسیدگی به مشکلات کار کودک در ۲۰ سال اخیر بیان کرد: بعد از ۲۰ سال که از پیوستن ایران به کنوانسیون حقوق کودک می‌گذرد، هنوز در بحث با نقیصه‌ای مواجه هستیم. مهمتر از همه اینکه هنوز نهاد متولی کار کودکان مشخص نیست و تعریف دقیق از کار کودک نداریم تا همه نهادها به آن استناد کنند. در نتیجه هر نهادی تعریفی متفاوت از کار کودک دارد و این مانعی برای این مساله است که بتوانیم از کودکان کار حمایت کنیم.
این پژوهشگر با بیان اینکه بیشتر افراد برای کودک کار دلسوزی می‌کنند در حالی که این نگاه بیشترین آسیب رابه کودک کار می‌زند، افزود: کودکان کار بیشتر از اینکه نیاز به ترحم داشته باشند نیاز دارند تا حمایت شوند. کودکان کار مانند تمام کودکان در سطح جامعه این حق را دارند که از آموزش رایگان و بدون تبعیض بهره‌مند شوند. همه این اقدامات وابسته به فعالیت‌های دولتی نیست، بلکه نهادهای خصوصی، آموزشی موظف هستند خدماتی به جامعه ارائه دهند.
او افزود: حقوق کودک در ایران مغفول واقع شده است و افرادی که در این بخش فعال هستند، باید ابعاد آن را ساده‌سازی کنند و کتاب‌هایی را برای عموم مردم، کتاب‌هایی را برای قاضی و کتاب‌هایی را برای خود کودک بنویسند. باید در کنار سواد مالی، سواد حقوقی را هم به کودکان آموزش دهیم و اینطور است که حقوق کودکان کمتر زیرپا می‌رود.